Όρεξη για εργασία, ικανότητα συγκέντρωσης, ισχυρή όσφρηση, φυσική κατάσταση και ευλυγισία, ψυχραιμία και ο σταθερός χαρακτήρας είναι μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά που διαθέτουν οι σκύλοι έρευνας και διάσωσης.
Οι συγκεκριμένοι σκύλοι είναι ειδικά εκπαιδευμένοι για τον εντοπισμό και τη διάσωση ανθρώπων που η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο.
Το Τμήμα Σκύλων Έρευνας τής Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης διαθέτει 14 σκύλους έρευνας πανελλαδικά. Οι σκύλοι συμμετέχουν πολύ συχνά σε επιχειρήσεις έρευνας αγνοουμένων σε ανοιχτή περιοχή (κυρίως περιπτώσεις ατόμων με Alzheimer ή άνοια).
Στο σεισμό της Τουρκίας ένας από τους «τετράποδους διασώστες» ήταν στην έρευνα μαζί με την 30μελή αποστολή διασωστών της ΕΟΔ.
Η Κατερίνα Μπατσιούδη, υπεύθυνη του πανελλαδικού τμήματος σκύλων έρευνας της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Iefimerida εξηγεί τη διαδικασία εκπαίδευσης του σκύλου αλλά και του συνοδού.
Ποια είναι τα κριτήρια για την επιλογή ενός σκύλου διασώστη; Πόσο διαρκεί η εκπαίδευσή του, πώς γίνεται η αξιολόγηση και σε ποια συμβάντα συμμετέχουν;
Σκύλοι διασώστες: Τι περιλαμβάνει η εκπαίδευση και πώς γίνεται η αξιολόγηση;
Η εκπαίδευση και αξιολόγηση ενός σκύλου έρευνας και διάσωσης είναι μια μακροχρόνια και απαιτητική διαδικασία, που στοχεύει στην ανάπτυξη της ικανότητας του σκύλου να εντοπίζει ανθρώπινη οσμή σε δύσκολες συνθήκες.
Η διαδικασία περιλαμβάνει την επιλογή του κατάλληλου σκύλου, την εξειδικευμένη εκπαίδευση και τελικά την περιοδική αξιολόγηση.
Η εκπαίδευση για εμάς που είμαστε εθελοντές και δεν είναι αυτή η μοναδική καθημερινή μας ενασχόληση, κρατά συνήθως 2 χρόνια, και περιλαμβάνει:
➤ Βασική υπακοή
Ο σκύλος πρέπει να υπακούει σε βασικές εντολές (έλα, κάτσε, μείνε, μαζί κ.λπ.).
➤ Εκπαίδευση στον εντοπισμό της ανθρώπινης οσμής
Ο σκύλος μαθαίνει να εντοπίζει ζωντανούς ανθρώπους μέσω της οσμής τους και εκπαιδεύεται να αγνοεί άλλες μυρωδιές (π.χ. ζώα, τρόφιμα).
➤ Τεχνικές αναζήτησης
Αναζήτηση σε ανοιχτές περιοχές
Αναζήτηση σε ερείπια
➤ Κοινωνικοποίηση & ψυχραιμία
Εκπαιδεύεται να λειτουργεί σε δύσκολα περιβάλλοντα (π.χ. θόρυβος, πλήθος, ερείπια) και με άλλους διασώστες.
Η αξιολόγηση γίνεται μέσα από σενάρια ερευνών στο πεδίο ειδίκευσης του κάθε σκύλου. Περιλαμβάνει γραπτή και πρακτική εξέταση του συνοδού, άσκηση σε πραγματικές συνθήκες, με «κρυμμένα» άτομα σε φυσικό ή αστικό περιβάλλον καθώς και αξιολόγηση της τεχνικής του σκύλου, της συνεργασίας με τον συνοδό και της αποτελεσματικότητας.
Ο σκύλος πρέπει να εντοπίσει όλους τους αγνοούμενους εντός συγκεκριμένου χρόνου, να διατηρήσει συγκέντρωση και ακρίβεια και να μην παρουσιάσει επιθετικότητα ή πανικό.
Σε ποιες περιπτώσεις-έκτακτες καταστάσεις μπορούν να βοηθήσουν;
Οι σκύλοι έρευνας και διάσωσης είναι εξαιρετικά πολύτιμοι σε έκτακτες καταστάσεις, όπου ο εντοπισμός ζωντανών αγνοουμένων είναι κρίσιμος.
Οι βασικές περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιούνται είναι σεισμοί – κατάρρευση κτιρίων, χιονοστιβάδες – ατυχήματα στο βουνό, πλημμύρες – καταστροφές από καιρικά φαινόμενα, αγνοούμενα άτομα σε δάση, βουνά, αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές, τεχνητές ή τρομοκρατικές καταρρεύσεις (εκρήξεις, βομβιστικές επιθέσεις, πολεμικές ζώνες), αεροπορικά / σιδηροδρομικά / ναυτικά δυστυχήματα, αναζητήσεις σε αστικές περιοχές.
Ποιες ράτσες σκύλων μπορούν να ενταχθούν στην εκπαίδευση και σε ποια ηλικία; Ποια είναι τα κριτήρια;
Η επιλογή του σωστού σκύλου είναι θεμελιώδης για την επιτυχία στην έρευνα και διάσωση. Δεν παίζουν ρόλο μόνον η ράτσα και η ηλικία, αλλά κυρίως ο χαρακτήρας, η όρεξη για δουλειά και η σωματική/νοητική κατάσταση του ζώου.
Βασικά κριτήρια επιλογής είναι η όρεξη για εργασία (drive), η ικανότητα συγκέντρωσης, η ισχυρή όσφρηση, η φυσική κατάσταση και ευλυγισία, η ψυχραιμία και ο σταθερός χαρακτήρας, η κοινωνικοποίηση καθώς και η ικανότητα συνεργασίας με τον συνοδό.
Ο κάθε σκύλος έχει αποκλειστικά τον δικό του συνοδό; Αν ναι, ποια είναι η καθημερινότητά του;
Ναι, κάθε σκύλος έρευνας έχει αποκλειστικά τον δικό του συνοδό και η μεταξύ τους σχέση είναι βαθιά προσωπική, συνεχής και απολύτως κρίσιμη για την επιτυχία της αποστολής. Δεν είναι απλά «συνεργάτες», είναι μια δεμένη ομάδα, που λειτουργεί με εμπιστοσύνη, επικοινωνία και αμοιβαία εξάρτηση. Για εμάς στην Ελληνική Ομάδα Διάσωσης είναι αναπόσπαστα μέλη της οικογένειάς μας.
Στην καθημερινότητά μας μεριμνούμε για τη φροντίδα, την περίθαλψη, τη διατροφή, την καθαριότητα, τον κτηνιατρικό έλεγχο, την παρακολούθηση της φυσικής κατάστασης, την επανεξάσκηση σε βασικές εντολές, την άσκηση / φυσική κατάσταση / αντοχή (ειδικά σε νέα περιβάλλοντα), την εκπαίδευση στην έρευνα αγνοουμένων καθώς και την κοινωνικοποίηση και τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους και ζώα.
Κάθε πότε πρέπει να εκπαιδεύονται οι σκύλοι αλλά και οι συνοδοί, και πότε αποσύρονται και οι δύο;
Η εκπαίδευση σε σκύλους έρευνας και στους συνοδούς τους δεν σταματά. Για να διατηρήσουν τις δεξιότητές τους και να είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για αποστολή χρειάζεται συστηματική, τακτική και διά βίου εκπαίδευση.
Χρειάζεται καθημερινή ενασχόληση με υπακοή και φυσική άσκηση, 2-4 φορές την εβδομάδα στοχευμένη εκπαίδευση σε έρευνα καθώς και 1-2 φορές τον χρόνο συμμετοχή σε ομαδικές ασκήσεις (μαζί με άλλους σκύλους και διασώστες). Αν δεν επαναλαμβάνεται η εκπαίδευση, ο σκύλος χάνει ευαισθησία ή λάθος ρουτίνες «εγγράφονται» στο μυαλό του.
Ακόμη, οι συνοδοί επιμορφώνονται συνεχώς σε τακτικές αναζήτησης, σε πρώτες βοήθειες ανθρώπων και σκύλων, σε χρήση GPS, και συμμετέχουν σε πραγματικές ή προσομοιωμένες επιχειρήσεις (τουλάχιστον μερικές φορές τον χρόνο). Οι σκύλοι αποσύρονται συνήθως από τα 8 έως τα 10 έτη.
Πώς μπορεί κάποιος να γίνει συνοδός σκύλου; Τι χρειάζεται;
Το να γίνει κάποιος συνοδός σκύλου έρευνας δεν είναι απλώς ένα χόμπι ή μια «αγάπη για τα ζώα». Είναι μια απαιτητική, εθελοντική δέσμευση, που χρειάζεται εκπαίδευση, αφοσίωση και ψυχική αντοχή. Εάν κάποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας στην Ελληνική Ομάδα Διάσωσης και εμείς θα τον/την καθοδηγήσουμε.