Λίγοι ίσως γνωρίζουν ότι πίσω από τα κτίρια των παλαιών φυλακών στην παραλία του Ωρωπού κρύβεται μια βαριά ιστορία, μια πορεία μέσα από τα σκοτεινότερα και ενδοξότερα κεφάλαια της σύγχρονης Ελλάδας.
Οι παλιές φυλακές του Ωρωπού είναι ένας τόπος ιστορικής μνήμης, που συνδέεται άμεσα με την πορεία της δημοκρατίας, των αγώνων και της κοινωνικής εξέλιξης της χώρας μας. Πριν από λίγα 24ωρα το όνειρο μιας ολόκληρης γενιάς για να μετατραπούν οι Παλαιές Φυλακές Ωρωπού σε Κέντρο Ιστορίας Δημοκρατίας και Δομών Πολιτισμού γίνεται πραγματικότητα.
Από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του τον Σεπτέμβριο του 2019 ο δήμαρχος Ωρωπού Γιώργος Γιασημάκης και όλη η δημοτική αρχή έθεσαν ως προτεραιότητα τους το μεγάλο έργο θέτοντας παράλληλα το αίτημα της παραχώρησης του χώρου των Παλαιών Φυλακών από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στον Δήμο Ωρωπού.
Μετά την πανηγυρική εξαγγελία παραχώρησης τον Ιούλιο του 2020 και έναν τεράστιο αγώνα για να ξεπεραστούν εμπόδια, δυσκολίες, χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες η δημοτική αρχή έφτασε αισίως στην έγκριση της μελέτης εφαρμογής της μετατροπής του χώρου των Παλαιών Φυλακών, σε «Κέντρο Ιστορίας Δημοκρατίας και Δομών Πολιτισμού», εντός του ιστορικού τόπου του συγκροτήματος των παλαιών φυλακών Ωρωπού. Ο δήμαρχος προανήγγειλε την έκδοση αδείας από την Πολεοδομία προκειμένου να ξεκινήσει άμεσα αυτό το εμβληματικό έργο, που θα αναδείξει τον Ωρωπό ως τοπόσημο της δημοκρατίας, της ιστορίας και του πολιτισμού.
«Μετά από ένα μεγάλο αγώνα σε όλα τα επίπεδα… έναν αγώνα που απαίτησε υπομονή, επιμονή και πίστη στο αποτέλεσμα…ήρθε η ώρα που εγκρίθηκε η μελέτη εφαρμογής του εμβληματικού έργου ως παγκόσμιο σύμβολο Δημοκρατίας και Ιστορίας. Είναι ένα έργο που ονειρεύτηκαν και περίμεναν χρόνια οι πολίτες του Ωρωπού», δήλωσε ο Γιώργος Γιασημάκης και συμπλήρωσε: «Θέλουμε να τονίσουμε πως με την ίδια τιτάνια προσπάθεια, διεκδικούμε αυτή την ώρα, για όλα όσα έχουμε δεσμευτεί, σε όλα τα χωριά του Δήμου μας και είμαστε βέβαιοι πως πολύ σύντομα θα "ξεκλειδώσουν" και αυτά με την ίδια τελική επιτυχία. Οραματιζόμαστε έναν Δήμο παράδειγμα για όλους και καθημερινά παλεύουμε πάνω σε αυτό το στόχο. Με πίστη, θάρρος, φαντασία και υπομονή χτίζουμε την καινούργια μέρα πιστοί στα όσα υποσχεθήκαμε στους πολίτες του Δήμου μας».
Η ιστορία του χώρου ξεκινά το 1897, όταν ο εθνικός ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός παραχωρεί την έκταση στο Αμαλίειο Ορφανοτροφείο. Το 1906 ιδρύεται εκεί ίδρυμα για την περίθαλψη ορφανών κοριτσιών. Σύντομα όμως, οι ιστορικές συγκυρίες και οι εθνικές περιπέτειες μετατρέπουν τον χώρο σε καταφύγιο προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Αρμενία, ενώ φιλοξενεί και το Εμπειρίκειο Άσυλο Αρρένων πριν μεταφερθεί στη Σύρο.
Το 1931 το κράτος μετατρέπει την εγκατάσταση σε φυλακές, ενώ από το 1933 αρχίζουν να κρατούνται εκεί πολιτικοί κρατούμενοι. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά και της κατοχικής περιόδου, αλλά κυρίως στα χρόνια της Χούντας (1967–1974), ο Ωρωπός μετατρέπεται σε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα.
Μεταξύ των κρατουμένων, μεγάλα ονόματα της πολιτικής και της τέχνης, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, που έγραψε εκεί τραγούδια που σφράγισαν μια εποχή. Το 1974, με την πτώση της δικτατορίας, οι φυλακές κλείνουν. Ο χώρος για δεκαετίες μένει αδρανής, λειτουργώντας περιστασιακά για σχολικές ανάγκες και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Όμως, η ιστορική του σημασία δεν ξεχνιέται.
Το 2020, το Υπουργείο Δικαιοσύνης παραχωρεί τον χώρο στον Δήμο Ωρωπού. Η απόφαση αυτή ανοίγει τον δρόμο για μια νέα εποχή: τη δημιουργία ενός Κέντρου Ιστορίας, Δημοκρατίας και Πολιτισμού Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει μουσείο, εκθεσιακούς χώρους, βιβλιοθήκη, συνεδριακό κέντρο και ανοιχτό θέατρο.
Δείτε εικόνες από τα σχέδια για τις παλιές φυλακές στον Ωρωπό:
