Η Αθήνα στο επίκεντρο του άρθρου γνώμης του Μ. Σάλλα στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής».
«Η Αθήνα έχει αλλάξει δραματικά σαν εικόνα και σαν σκηνικό, αλλά χωρίς υπόβαθρο, χωρίς υποδομές, με κίνδυνο η προβαλλόμενη τουριστική αύξηση από επιτυχία να εξελίσσεται σε εφιάλτη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Lyktos Group, επίτιμος πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς και πρώην καθηγητής Πανεπιστημίου.
Το άρθρο του Μιχάλη Σάλλα:
Η Αθήνα είναι μία από τις ελάχιστες πόλεις στον κόσμο που συνδυάζουν συνεχή κατοίκηση και ιστορική επιβίωση πάνω από 25 αιώνες.
Όμως σήμερα το ιστορικό της κέντρο κινδυνεύει όχι από εισβολείς ή σεισμούς, αλλά από τη δική μας αδράνεια, την πλήρη απουσία σχεδιασμού και την καθημερινή φθορά της ανεξέλεγκτης τουριστικής εκμετάλλευσης.
Η καρδιά της πόλης λειτουργεί πλέον ως ένας ιδιότυπος υβριδικός χώρος, ένα μείγμα δηλαδή τουριστικού θεάματος και αστικής εγκατάλειψης. Συνυπάρχουν ερείπια κτιρίων, μικρές νησίδες κατοίκων, χιλιάδες βραχυχρόνιες μισθώσεις, ξενοδοχεία, μπαρ.
Από το 2015 έως το 2023 οι βραχυχρόνιες μισθώσεις στο ιστορικό κέντρο (Σύνταγμα-Moναστηράκι-Πλάκα-Ψυρρή-Κουκάκι), δεκαπλασιάστηκαν.
Την ίδια περίοδο, προστέθηκαν περίπου 50.000 νέες ξενοδοχειακές και Airbnb κλίνες, εντός του κεντρικού ιστού της πόλης.
Η αύξηση των εστιατορίων, μπαρ και σχετικών καταστημάτων ξεπέρασε το 400% σε μία δεκαετία. Η πόλη δεν αύξησε την πληθυσμό της, όμως άλλαξε ολοκληρωτικά η λειτουργία της. Οι επισκέπτες ξεπερνούν τους 150.000 την ημέρα.
Η Αθήνα έχει αλλάξει δραματικά σαν εικόνα και σαν σκηνικό, αλλά χωρίς υπόβαθρο, χωρίς υποδομές, με κίνδυνο η προβαλλόμενη τουριστική αύξηση από επιτυχία να εξελίσσεται σε εφιάλτη.
Αφέθηκε το ιστορικό κέντρο της ιστορικότερης πόλης του κόσμου χωρίς προστασία. Τα στενά πεζοδρόμια, φθαρμένα και κατειλημμένα από τραπεζοκαθίσματα.
Η αποχέτευση στο σύνολό της σχεδόν προπολεμική, σχεδιασμένη για πληθυσμό και ανάγκες του μεσοπολέμου,που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις σημερινές ανάγκες. Η δυσοσμία άλλωστε, συχνά-πυκνά, το θυμίζει σε όλους εμάς που κινούμαστε και ζούμε στο κέντρο της πόλης.
Η διαχείριση των απορριμμάτων επίσης ατελής. Και πώς μπορούσε να μην είναι όταν τα απορριμματοφόρα που περνάνε από τους δρόμους του κέντρου δύο και τρεις φορές το 24ωρο, θα πρέπει να περνούν 13 φορές για να αδειάζουν τους κάδους.
Αλλά σε ποιους δρόμους; Στην Πλάκα υπάρχει ένας ουσιαστικά μονόδρομος εισόδου-εξόδου οχημάτων (Λυσικράτους- Τριπόδων- Λυσίου-Ναυάρχου Νικοδήμου). Κυρίως η Τριπόδων είναι ο δρόμος που εξυπηρετεί για τροφοδοσία, τουλάχιστον 500 ταβέρνες, μπαρ, καφενεία, παγωτατζίδικα και πολλά καταστήματα τουριστικών ειδών.
Η Τριπόδων είναι ο αρχαιότερος δρόμος της Ευρώπης, διατηρεί το όνομά του 2.500 χρόνια. Αξίζει μία επίσκεψη αρμοδίων για ναδει την κατάντια του.
Διαβαίνοντας τον δρόμο, εντυπωσιάζεσαι κοιτώντας από τη μια μεριά την εικόνα του Βράχου και το Ερέχθειο και από την άλλη τα χαλάσματα και τους βρώμικους και υπερφορτωμένους κάδους σκουπιδιών.
Θαυμάζεις το τότε και αηδιάζεις για το σήμερα.
Σε ό,τι αφορά τη στάθμευση των πούλμαν και των τουριστικών βαν, που σταθμεύουν στους ήδη κορεσμένους δρόμους, εντός ή στις παρυφές του ιστορικού τριγώνου, μετατρέπουν το κέντρο σε κόλαση.
Για την «προβολή» μάλιστα της πόλης ένα ή δύο Σαββατοκύριακα τον μήνα, αποκλείεται το κέντρο από εκδηλώσεις και οι κάτοικοί του γίνονται στην κυριολεξία κρατούμενοι.
Τι να πούμε για τις ταμπέλες των καταστημάτων που παραπέμπουν σε τριτοκοσμική αισθητική. Αυτό που μένει επομένως στους κατοίκους του κέντρου είναι η πικρή γεύση της εγκατάλειψης.
Γι’ αυτό όσοι μπορούν δυστυχώς, φεύγουν, αφήνοντας στους χρήστες και επισκέπτες το ιστορικό κέντρο της πόλης απροστάτευτο, από τους υπεύθυνους για την προστασία του.
Το φαινόμενο της Αθήνας δεν είναι μία δημοτική διαχειριστική αστοχία. Είναι μία Αστική Ήττα, προϊόντης έλλειψης σχεδιασμού και υπευθυνότητας. Η Διοίκηση, κρατική και δημοτική, φέρει ευθύνη για το γεγονός ότι το μοναδικό ιστορικό κέντρο μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, της ιστορικότερης, που πυρήνας της είναι η Ακρόπολη, λειτουργεί χωρίς κανένα σχέδιο υποδομών και μηχανισμό ισορροπίας, μεταξύ τουρισμού, κατοικίας, εμπορίου και πολιτιστικής ταυτότητας.
Την πόλη κρατάει όρθια και τη στηρίζει το βάρος της Ιστορίας. Το έργο κρατιέται στην Ακρόπολη, το έργο του Περικλή, αυτό εξακολουθεί να δημιουργεί την αίγλη και να προκαλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Αλλά ακόμη και η Ακρόπολη με τον Παρθενώνα δεν θα είναι ικανή να κρατήσει αιώνια μια πόλη που καταρρέει λειτουργικά.
Η υβριδική αυτή κατάσταση του ιστορικού κέντρου δεν είναι βιώσιμη. Η τεράστια τουριστική ένταση δεν μπορεί να απορροφηθεί από τόσο λίγες και τόσο παλιές υποδομές. Οι συνέπειες δεν θα είναι μόνο αισθητικές. Οι επιπτώσεις θα θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο την Αθήνα αλλά το σύνολο της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας.
Θα αφήσουμε λοιπόν έτσι το πρόβλημα να εξελίσσεται; Υπάρχει λύση; Ναι. Χρειάζεται σχεδιασμός και άμεσες ενέργειες. Συνεργασία Κράτους- Περιφέρειας- Δήμου, για την ανακατασκευή των πεζοδρομίων, διεύρυνση ή αποκατάσταση δικτύων απορροής και ομβρίων, ιδιαίτερη ενίσχυση υποδομών αποχετευτικού σε Μητροπόλεως, Μοναστηράκι, Πλάκα, και όχι μόνο.
Είναι απαραίτητοι νέοι χώροι στάθμευσης για πούλμαν σε Ακαδημία Πλάτωνος, Ρουφ, Καλλιρρόης, Θησείο, Φιλελλήνων, ηλεκτρικά shuttle και τροφοδοσία καταστημάτων μόνο νυχτερινές ώρες ( 12.00-17.00).
Σωστός φωτισμός με χρησιμοποίηση LED, υπόγειοι κάδοι, αισθητήρες πληρότητας, εκτεταμένη χρήση μικρών σύγχρονων απορριμματοφόρων. Αποκατάσταση και επανεξοπλισμός πλατειών, στοών και σημείων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ταμπέλες και τέντες καταστημάτων.
Για τη συνεργασία Κράτους-Περιφέρειας-Δήμου δεν είμαι αισιόδοξος, παρά μόνο αν με κάποιον τρόπο το ανέθεταν σε ιδιώτες.
Το σύνολο της δαπάνης ενός τέτοιου διετούς σχεδιασμού για την υλοποίηση του προγράμματος, δεν θα ξεπεράσει τα 200-250 εκατ. ευρώ.
Τα έσοδα από τους επισκέπτες του ιστορικού κέντρου ξεπερνούν ετησίως τα 3,5 δισ. ευρώ. Δεν χρειάζεται να είναι πολύ έξυπνος κάποιος για να καταλάβει τι πρέπει να κάνει. Η απόσβεση γίνεται σε ένα μόνο εξάμηνο, από τα έσοδα του ΦΠΑ.