«Ο μέσος οδηγός στην Αττική έχασε περίπου 104 ώρες, λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης, το 2023 και 111 ώρες το 2024 (αύξηση περίπου 6,7%).
Aυτό υπογραμμίζει με συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος των Ελλήνων συγκοινωνιολόγων Θανάσης Τσιάνος, ενώ οι αναλύσεις δείχνουν ότι η τάση θα συνεχίζει να είναι αυξητική. «Μόνο οι καθυστερήσεις στον Κηφισό προκαλούν οικονομική ζημία που προσεγγίζει τα 90 εκατ. ευρώ ετησίως και αυτό αφορά έναν και μόνο άξονα. Σε επίπεδο Αττικής, μιλάμε για δεκάδες εκατομμύρια χαμένες εργατοώρες κάθε χρόνο», λέει χαρακτηριστικά.
Όπως αναφέρει ο κύριος Τσιάνος η Αττική για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού χρειάζεται:
- Πυκνό και αξιόπιστο δίκτυο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, που να αποτελεί πραγματική εναλλακτική στο ΙΧ.
- Ενίσχυση των περιφερειακών οδικών υποδομών, ώστε να μειωθεί η πίεση στους μεγάλους κεντρικούς άξονες.
- Στοχευμένα περιοριστικά μέτρα στη χρήση του αυτοκινήτου, όπως ρυθμίσεις πρόσβασης στο κέντρο, κανόνες για την τροφοδοσία και την κίνηση βαρέων οχημάτων, και εφαρμογή ζωνών χαμηλών εκπομπών με σύγχρονα κριτήρια».
«Το κυκλοφοριακό, τονίζει, δεν λύνεται με αποσπασματικά μέτρα ή ευχολόγια. Απαιτεί σημαντικό κόστος, σταθερό στρατηγικό προσανατολισμό, συνεχή αξιολόγηση και συντονισμό, αλλά κυρίως μια φιλοσοφία που βλέπει τις μεταφορές ως ενιαίο οικοσύστημα».
Για την φετινή επιβάρυνση του κυκλοφοριακού και τις χαμένες εργατοώρες, ο κ. Τσιάνος αναφέρει: «Η εικόνα φέτος είναι σαφώς χειρότερη από τα προηγούμενα χρόνια. Βρισκόμαστε πλέον αρκετά πάνω από όρια κορεσμού του δικτύου. Στον Κηφισό καταγράφονται πάνω από 260.000 διελεύσεις την ημέρα, με τα φορτηγά να έχουν δυσανάλογη επιρροή στη ροή της κυκλοφορίας ακόμα και στις ώρες αιχμής. Στην Αττική Οδό οι διελεύσεις έχουν φτάσει περίπου τις 280.000 ημερησίως, με αύξηση περίπου 20% από το 2022. Ειδικότερα για την Αττική οδό υπήρξε αύξηση των διελεύσεων των βαρεών οχημάτων κατά 8,1% από το 2024 έως σήμερα. Παρόμοια αύξηση μετακινήσεων των βαρέων οχημάτων εκτιμάται και σε άλλους σημαντικούς άξονες όπως η Λεωφόρος Κηφισού.
Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ΤΟΜ-ΤΟΜ ο μέσος οδηγός στην Αττική έχασε περίπου 104 ώρες, λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης, το 2023 και 111 ώρες το 2024 ( αύξηση περίπου 6,7%). Οι δικές μας αναλύσεις δείχνουν ότι η τάση θα συνεχίζει να είναι αυξητική.
Δυστυχώς, όπως συμβαίνει διεθνώς, σε όλες τις μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές , το οδικό δίκτυο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει την ζήτηση των μετακινήσεων με ΙΧ. Όσο η χώρα έχει οικονομική ανάπτυξη και όσο οι Δημόσιες αστικές συγκοινωνίες παραμένουν προβληματικές, οι καθυστερήσεις στο οδικό δίκτυο θα συνεχίζουν να αυξάνονται. Είναι ξεκάθαρο ότι όλο αυτό είναι αποτέλεσμα των συσσωρευμένων ελλείψεων από το 2008 και μετά και της υποβάθμισης των ΜΜΜ κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι πρέπει να ληφθούν σημαντικές πολιτικές αποφάσεις για τη διαχείριση του προβλήματος».
Το οικονομικό κόστος της κυκλοφοριακής συμφόρησης
Για το οικονομικό κόστος του κυκλοφοριακού ο κ. Τσιάνος λέει: «Η κυκλοφοριακή συμφόρηση έχει μετρήσιμο και ιδιαίτερα υψηλό κόστος, τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες. Μόνο οι καθυστερήσεις στον Κηφισό προκαλούν οικονομική ζημία που προσεγγίζει τα 90 εκατ. ευρώ ετησίως, και αυτό αφορά έναν και μόνο άξονα. Σε επίπεδο Αττικής, μιλάμε για δεκάδες εκατομμύρια χαμένες εργατοώρες κάθε χρόνο, που ροκανίζουν το διαθέσιμο χρόνο των πολιτών, μειώνουν το επίπεδο διαβίωσης και περιορίζουν άμεσα την παραγωγικότητα και το εργατικό δυναμικό της χώρας.
Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: ο πολίτης να μπορεί να μετακινείται γρήγορα, οικονομικά και με ασφάλεια. Αυτό, σε μια μητροπολιτική περιοχή όπως η Αττική, επιτυγχάνεται μόνο με:
- Πυκνό και αξιόπιστο δίκτυο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, που να αποτελεί πραγματική εναλλακτική στο ΙΧ.
- Ενίσχυση των περιφερειακών οδικών υποδομών, ώστε να μειωθεί η πίεση στους μεγάλους κεντρικούς άξονες.
- Στοχευμένα περιοριστικά μέτρα στη χρήση του αυτοκινήτου, όπως ρυθμίσεις πρόσβασης στο κέντρο, κανόνες για την τροφοδοσία και την κίνηση βαρέων οχημάτων, και εφαρμογή ζωνών χαμηλών εκπομπών με σύγχρονα κριτήρια.
Πρέπει η πολιτεία να κινηθεί γρήγορα και αποφασιστικά, γιατί σε λίγα χρόνια οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, θα περιοριστούν σημαντικά. Όταν αυτό συμβεί, η ελληνική οικονομία θα πρέπει να μπορεί να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις για να παραμείνει βιώσιμη και ανταγωνιστική. Αν όμως, συνεχίσουμε να χάνουμε δεκάδες εκατομμύρια εργατοώρες κάθε χρόνο λόγω συμφόρησης, αν οι μετακινήσεις παραμένουν αργές, κοστοβόρες για τον πολίτη και αναποτελεσματικές, τότε πώς θα μπορέσει η οικονομία να σταθεί μόνη της;
Με απλά λόγια θα πρέπει να κάνουμε γρήγορα όσα έπρεπε να γίνουν κατά τη δεκαετία της κρίσης αλλά και αργότερα. Είναι συσσωρευμένες οι ελλείψεις. Προφανώς δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, αλλά αν δεν βελτιώσουμε τώρα το κυκλοφοριακό, θα το πληρώσουμε πολλαπλάσια αργότερα».
Για τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ο κ. Τσιάνος προτείνει: «Το κυκλοφοριακό δεν λύνεται με αποσπασματικά μέτρα ή ευχολόγια. Απαιτεί σημαντικό κόστος, σταθερό στρατηγικό προσανατολισμό, συνεχή αξιολόγηση και συντονισμό, αλλά κυρίως μια φιλοσοφία που βλέπει τις μεταφορές ως ενιαίο οικοσύστημα. Η διεθνής εμπειρία είναι σαφής: λύση υπάρχει μόνο όταν προχωράμε ταυτόχρονα στις τρεις κατηγορίες παρεμβάσεων που προαναφέραμε: Μ.Μ.Μ, περιφερειακά οδικά δίκτυα και περιοριστικά μέτρα της χρήσης του ΙΧ.
Η πρόοδος σε κάθε μία από αυτές τις τρεις κατηγορίες δεν μπορεί να περιμένει την ολοκλήρωση των άλλων. Πρέπει να κινούνται όλες παράλληλα, με σταδιακά βήματα και προτεραιότητες που αποδίδουν άμεσα, ενώ ωριμάζουν τα μεγάλα έργα. Η επέκταση του μετρό, η αύξηση του στόλου των λεωφορείων, η αναδιάρθρωση των δρομολογίων, η ανανέωση του στόλου των οχημάτων, η ολοκλήρωση κρίσιμων οδικών έργων, η αναθεώρηση του δακτυλίου και των ζωνών πρόσβασης πρέπει να εξελίσσονται παράλληλα ως ένα ενιαίο σχέδιο αντιμετώπισης του προβλήματος».
Μέτρα διαχείρισης της κυκλοφοριακής συμφόρησης
Για τα βήματα που πρέπει να ληφθούν για αυτήν την επιχειρησιακή διαχείριση της κυκλοφορίας ο κ. Τσιάνος λέει:
«Το πρώτο βήμα αποτελεί η θέσπιση ενός συντονιστικού οργάνου το οποίο θα πλαισιώνεται από μια επιχειρησιακή ομάδα δράσης, με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Αυτές οι δύο ομάδες θα είναι ικανές να προσφέρουν λύσεις σε πραγματικό χρόνο και να μειώσουν σημαντικά τις καθυστερήσεις που σήμερα επιβαρύνουν την καθημερινότητα χιλιάδων οδηγών. Έχουμε κάνει συγκεκριμένη πρόταση πάνω σε αυτό.
Ορισμένα ενδεικτικά άμεσα μέτρα που θα κληθούν να εφαρμόσουν είναι:
- Κρίσιμοι οδικοί άξονες όπως η Λεωφόρος Κηφισού θα πρέπει να διαθέτουν λειτουργία και διαχείριση αντίστοιχη με αυτή της Αττικής Οδού, χωρίς διόδια). Αν δεν μπορεί να το κάνει το δημόσιο, να το κάνει ιδιώτης. Το μέτρο αυτό θα συνεισφέρει σε αναβάθμιση και σε ασφαλέστερο οδικό δίκτυο, καλύτερα συντηρημένο, με καλύτερες αποκρίσεις στα καθημερινά συμβάντα, εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων ευφυών μεταφορών και αυξημένη λογοδοσία.
- Διερεύνηση απαγόρευσης κυκλοφορίας φορτηγών στις ώρες αιχμής σε συγκεκριμένους άξονες.
- Ωράριο τροφοδοσίας και τήρηση του - Δημιουργία θέσεων τροφοδοσίας
- Επικαιροποίηση της φωτεινής σηματοδότησης και αύξηση της ικανότητας σε κρίσιμους κόμβους (π.χ. επιμήκυνση λωρίδων αναμονής για αριστερές στροφές, κατάργηση κάποιων κινήσεων που δημιουργούν προβλήματα), μικρές αναδιαμορφώσεις στους κόμβους.
- Αυστηρή αστυνόμευση παράνομης στάθμευσης σε κεντρικές λεωφόρους και λεωφορειολωρίδες.
- Άμεση απόκριση στα έκτακτα συμβάντα (βλάβες, ατυχήματα κτλ).
- Σωστά όρια ταχύτητας στους μεγάλους οδικούς άξονες και εγκατάσταση καμερών με σκοπό τη μείωση των ταχυτήτων, της χρήσης κινητού και συνεπώς και των συμβάντων που δημιουργούν σημαντικές καθυστερήσεις.
- Μέτρα και ενημέρωση για την ενθάρρυνση χρήσης Μ.Μ.Μ. Αξιοποίηση ελεύθερων / αδόμητων χώρων για την άμεση δημιουργία χώρων στάθμευσης μετεπιβίβασης κυρίως στα μέσα σταθερής τροχιάς. Κίνητρα σε ιδιώτες για Δημιουργία Χώρων Στάθμευσης Μετεπιβίβασης.
- Μέτρα για την ανανέωση του γηρασμένου στόλου των οχημάτων. Οι συχνές βλάβες δημιουργούν σημαντικά κυκλοφοριακά προβλήματα. Έχουμε τον πιο γηρασμένο στόλο στην Ε.Ε. με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο.
- «Αυστηροποίηση» των εγκρίσεων προσωρινών κυκλοφοριακών ρυθμίσεων κατά τη διάρκεια κατασκευής έργων. Κατασκευή έργων και συντήρηση σε κρίσιμους οδικούς άξονες μόνο κατά τις βραδινές ώρες.
- Ευέλικτο ωράριο εργασίας. Συνεργασία με εμπορικούς συλλόγους.
- Υποκατάσταση της μετακίνησης για εργασία (τηλεργασία/ τηλεδιασκέψεις). Κίνητρα σε επιχειρήσεις.
- Car-pooling. Ο δείκτης πληρότητας στα ΙΧ είναι ιδιαίτερα χαμηλός, ουσιαστικά ένας οδηγός σε κάθε όχημα. Απαιτείται επικοινωνιακή πολιτική και κίνητρα από επιχειρήσεις και χώρους στάθμευσης.
- Νέος Δακτύλιος αντί για τα «μονά ζυγά».
- Δρομολόγηση των αναγκαίων μεγάλων υποδομών. Για παράδειγμα οι επεκτάσεις του ΜΕΤΡΟ, ο άξονας Ελευσίνα - Οινόφυτα, η σύνδεση της Αττικής Οδού με το Ελληνικό ( σήραγγα Ηλιουπόλεως) και η επέκταση της Λεωφ. Κύμης είναι αναγκαία οδικά έργα.
Όσον αφορά στην κατακόρυφη αύξηση των αυτοκινήτων, ο κ. Τσιάνος δήλωσε: «Το πρόβλημα δεν είναι η κατοχή του οχήματος. Άλλωστε ο δείκτης ιδιοκτησίας οχημάτων στην Ελλάδα είναι μικρότερος από ότι σε άλλες χώρες. Όσο η οικονομία της χώρας και των πολιτών το επιτρέπει, τα αυτοκίνητα θα συνεχίζουν να αυξάνονται. Το πρόβλημα είναι στην αλόγιστη χρήση του ΙΧ, στον παλαιό στόλο των οχημάτων, στην έλλειψη σαρωτικής αστυνόμευσης της παράνομης στάθμευσης και στην έλλειψη εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης».