Εχει γίνει το αντικείμενο άπειρων συγγραφικών δοκιμίων και μελετών ο ιός αυτός με το βασιλικό όνομα κορωνοϊός.
Τώρα αν αρχίζοντας ήρεμα διερωτηθούμε αν είναι κορονοϊός, κορωνοϊός ή κοροναϊός μικρό το κακό. Οι θανατηφόρες συνέπειές του είναι πολύ πιο σημαντικές από τη γλωσσολογική του προέλευση μια και εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1968 ως Coronavirus στο περιοδικό Nature. Αν λοιπόν το Λατινικό corona προέρχεται από το Ελληνικό κορώνη, τότε κορωνοϊός.
Στάδια νόσου
Εχει γίνει παραδεκτό ότι η νόσος εξελίσσεται σε τρία στάδια:
Ι. Πρώιμη μόλυνση: Σε αυτήν παρατηρούνται γενικά συμπτώματα κοινού κρυολογήματος που συνοδεύονται με λεμφοκυτταροπενία.
ΙΙ. Κατά το δεύτερο στάδιο προεξάρχουν τα ευρήματα στον πνεύμονα με κύριο χαρακτηριστικό την πνευμονία και τον χαμηλό κορεσμό του αίματος σε οξυγόνο. Στο σημείο αυτό ένας αριθμός ασθενών διασωληνώνεται και μεταφέρεται στην Εντατική Μονάδα (ΜΕΘ) για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους.
ΙΙΙ. Κατά το στάδιο αυτό αναπτύσσεται μια υπεραντίδραση στην φλεγμονή γνωστή σαν hyperinflamation κατά την οποία το αναπνευστικό αλλά και άλλα όργανα με κύριο την καρδιά υφίστανται μια αντιδραστική φλεγμονώδη επίθεση που επιδεινώνει την όλη κατάσταση.
Τα ερωτήματα που χρειάζονται απάντηση στην νόσο αυτή όσον αφορά την επίπτωση στη καρδιά είναι τα ακόλουθα.
Α. Είναι οι καρδιοπαθείς πιο ευπαθείς στον κορωνοϊό;
Στο ερώτημα αυτό πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι αποκαλούμε καρδιοπαθή και για να μην πλατιάσουμε. Πρέπει να τονιστεί ότι καρδιοπαθής είναι ο ασθενής που πάσχει από καρδιακό νόσημα που επιφέρει έκπτωση στην καρδιακή λειτουργία, λόγω στεφανιαίας νόσου, βαλβιδοπάθειας, ή μυοκαρδιοπάθειας. Υπάρχει δηλαδή μια έκπτωση της καρδιακής συσταλτικότητας και ως εκ τούτου μειωμένης υποστήριξης του οργανισμού σε κυκλοφορία αίματος.
Με τον ορισμό αυτό ένας ασθενής που έχει υποστεί επιτυχή π.χ. αγγειοπλαστική, επιδιόρθωση ή αντικατάσταση καρδιακής βαλβίδας ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη ΔΕΝ θα πρέπει να θεωρείται ότι ανήκει αυτόματα στις ευπαθείς ομάδες. Ενας άλλος παράγων που συζητείται είναι η ηλικία. Αυθαίρετα ορίσαμε ότι ασθενής άνω των 65-70 ανήκει στις ευπαθείς ομάδες. Και ερωτούν πολλοί, ένας 70χρονος, με σωστό σωματικό βάρος που γυμνάζεται και είναι χειμερινός κολυμβητής είναι άραγε πιο ευάλωτος από έναν 45χρονο υπέρβαρο καπνιστή με καθιστικό τρόπο διαβίωσης; Γίνεται έτσι πλήρως αντιληπτό ότι ο όρος «ευάλωτη ομάδα» είναι ένα δύσκολο θέμα που χρειάζεται πολύ ανάλυση. Και για να κλείσουμε το ερώτημα αυτό τονίζουμε ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σαφής απάντηση.
Β. Ο καρδιοπαθής θα έχει σοβαρότερες επιπτώσεις από την λοίμωξη;
Από την Κίνα πληροφορούμεθα ότι οι καρδιοπαθείς οι ασθενείς δηλαδή με καρδιακή ανεπάρκεια ή εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν ένα κίνδυνο κακής έκβασης 10,5% έναντι 2,3% του γενικού πληθυσμού. Επιβαρυντικό ρόλο φαίνεται να έχει η εμφάνιση αυξημένων επιπέδων τροπονίνης που είναι το ένζυμο που δείχνει την μυοκαρδιακή νέκρωση.
Γ. Υπάρχουν επιπλοκές στο καρδιοαγγεικό σύστημα από τη νόσο;
Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε ότι όντως υπάρχουν επιπλοκές που αφορούν την απευθείας μυοκαρδιακή βλάβη λόγω της φλεγμονής όπως επιδείνωση της υπάρχουσας καρδιακής παθολογίας, αρρυθμίες, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, πνευμονικές αρτηριακές μικροθρομβώσεις και επιπλοκές από τα θεραπευτικά φάρμακα. Απεδείχθη από τις μέχρι τώρα μελέτες ότι ο υψηλότερος κίνδυνος υπάρχει στους ασθενείς που νόσησαν από τον ιό, ήταν σοβαρά καρδιοπαθείς και είχαν αυξημένη τροπονίνη κατά την πορεία τους στην Εντατική Μονάδα.
Δ. Υπάρχουν λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια στην εποχή του κορωνοϊού;
Εδώ η απάντηση είναι σαφώς ναι, αλλά και ιδιαίτερα πολύπλοκη.
Στην Ισπανία π.χ. αναφέρεται μείωση κατά περίπου 40-50% αλλά θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι αυτό μάλλον είναι πλαστό και οφείλεται όχι στην πραγματική μείωση αυτών, αλλά στην φοβία προσέλευσης του ασθενούς στο νοσοκομείο. Δεν είναι καθόλου απίθανο να δούμε τους επόμενους μήνες ασθενείς με ιστορικό σοβαρού εμφράγματος που έμειναν χωρίς την πρέπουσα θεραπεία.
Σε γενικές γραμμές επειδή δεν υπάρχει μεγάλη εμπειρία στην επίδραση του κορωνοϊού στο καρδιαγγειακό σύστημα θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις οδηγίες στους ασθενείς γενικά ως εξής:
1. Ο ασθενής στην περίπτωση που νοιώσει ενοχλήματα που οφείλονται στο καρδιακό σύστημα όπως προκάρδιο άλγος, δυσφορία, δύσπνοια, πρέπει να ζητήσει άμεση ιατρική βοήθεια χωρίς τον φόβο που προκαλεί ο ιός λόγω συνεπακόλουθου συγχρωτισμού.
2. Η θρομβόλυση στο έμφραγμα είναι προτιμότερη από την πολύ καθυστερημένη αγγειοπλαστική.
3. Η απόφαση για τους ασθενείς θετικούς στον κορωνοϊό όσον αφορά αγγειοπλαστική ή θρομβόλυση πρέπει να επαφίεται σε εξειδικευμένα κέντρα αφού είναι γνωστό ότι η πρώτη επιλογή σαφώς υπερέχει.
4. Οι ασθενείς με υπέρταση εφ' όσον την ρυθμίζουν ικανοποιητικά δεν αποτελούν ασθενείς υψηλού κινδύνου. Η λαμβανόμενη θεραπεία δεν πρέπει να τροποποιείται γιατί δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα ακόμη. Η υποψία ότι ομάδα αντιυπερτασικών πιθανόν να ενοχοποιείται με υψηλότερο κίνδυνο προσβολής από τον ιό δεν έχει επιβεβαιωθεί.
5. Η σωστή διατροφή και η άσκηση αποτελούν διεθνής καθιερωμένη πρακτική τόσο της υγείας μας όσο και της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού μας συστήματος στην άμυνα προς τους ιούς. Η διακοπή του καπνίσματος που διαχρονικά έχει τεράστια σημασία στην εποχή του κορωνοϊού καθίσταται θεμελιώδης.
6. Στην πρωτόγνωρη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας καλό είναι όλοι εμείς, ακόμα και εμείς οι ιατροί να ακούμε τους ειδικούς για την νόσο γιατί η καταπολέμηση της δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται να δανειστούμε την εμπειρία άλλων κρατών που έζησαν περισσότερο την λαίλαπα αυτή καθώς και των πανάξιων Ελλήνων επιστημόνων που έχουν αφιερώσει όλο τον χρόνο και την εμπειρία τους για το καλό όλων μας. Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία η οποία διαχρονικά συμβουλεύει τον Ελληνικό πληθυσμό έχει οργανώσει υπέροχες διαδικτυακές ενημερωτικές συζητήσεις.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι πρέπει κράτος και πολίτες να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας στο να προσφέρουμε και να συμπαρασταθούμε στους χιλιάδες συμπολίτες μας οι οποίοι θα αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά θα είναι όχι μόνο υγείας αλλά και μοναξιάς, οικονομικής ένδειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό δεν είναι εύκολο, όσο κι αν γράφεται εύκολα. Η άμεση βοήθεια είναι απαραίτητη.
Τέλος θα έπρεπε να τονιστεί ότι η ψυχολογία είναι κύριο όπλο για την επιτυχία της επιχείρησης εναντίον του ιού. Η ψυχολογία ακόμα και των πιο ψυχολογικά σταθερών συνανθρώπων μας βάλλεται καθημερινά. Απαιτείται ισχυρός αυτοέλεγχος και πολλές φορές η βοήθεια ειδικών ψυχολόγων. Η καρδιά δυστυχώς είναι αρκετά ευάλωτη στην θλίψη και ειδικά στην κατάθλιψη ίσως πιο πολύ από ότι στον ιό.
Απαιτείται θάρρος και η γνώση ότι η πλειοψηφία των ασθενών παρ'ότι είναι ασθενείς συναδέλφου καρδιολόγου, ή έχουν υποβληθεί σε κάποια εγχείρηση καρδιάς δεν είναι καρδιοπαθείς με την αυστηρή έννοια του όρου. Εχουν θεραπεύσει οι περισσότεροι το πρόβλημα, ζουν μια φυσιολογική ζωή και ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία και χαμόγελο.
*Ο Στρατής Παττακός είναι διευθυντής καρδιοχειρουργός του Θεραπευτηρίου «Υγεία».