«Δεν είμαστε τυφλοί, είμαστε απλά άνθρωποι. Ζούμε σε μια ευμετάβλητη πραγματικότητα και προσπαθούμε να προσαρμοστούμε σε αυτήν», γράφει ο Σαραμάγκου στο «Περί τυφλότητας», ενώ σε ένα άλλο βιβλίο του, στο «Ταξίδι του ελέφαντα», σημειώνει με νόημα: «Οι άνθρωποι απατώνται οικτρά σε σχέση με τους ελέφαντες».
Το τελευταίο δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο επίκαιρο, καθώς, κάθε ημέρα που περνάει, διαπιστώνουμε οδυνηρά πως παρά το βαρύ τίμημα που πληρώνουμε, με όρους ανθρώπινων ζωών, στην πανδημία, εξακολουθούμε να αρνούμαστε να δούμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο.
Και ως λαός εμφανίζουμε όλο και περισσότερο κοντή μνήμη. Ξεχνούμε τις αμέτρητες φορές που είδαμε την κοινωνία μας να παρασύρεται από αντιεπιστημονικά αφηγήματα που υπόσχονταν μαγικές λύσεις ή αποκάλυπταν δαιδαλώδεις παγκόσμιες συνωμοσίες, συχνά -μάλιστα- και συνδυασμούς αμφοτέρων. Ξεχνούμε και, καθώς ξεχνούμε, γινόμαστε όλο και περισσότερο τα ελαττώματα που έχουμε, παρά τα προτερήματά μας.
Ό,τι όμως «ξεχνούν οι άνθρωποι, τα κύτταρα το θυμούνται, το σώμα, αυτός ο ελέφαντας», όπως λέει ο Τζέφρυ Ευγενίδης. Τα κύτταρα, στους υποδοχείς των οποίων προσδένεται και τα καταστρέφει ο SARS-CoV-2. Tα κύτταρα των πνευμόνων, τα κύτταρα του αγγειακού ενδοθηλίου, ακόμη και τα νευρικά κύτταρα καθώς τα συμπτώματα του Long Covid Syndrome συντείνουν στο ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν ιό που, εκτός από άγνωστος, είναι και νευροτρόπος.
Ναι, τα κύτταρα θα θυμούνται αυτά που θα ξεχάσουν οι άνθρωποι. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας θα «θυμούνται» τον ιό, αν έχουν προετοιμασθεί κατάλληλα για αυτόν, μέσω των εμβολίων.
Ακόμη και αν εμείς ξεχάσουμε τις ΜΕΘ, τους διασωληνωμένους και τους νεκρούς μας, οι οποίοι θα μπορούσαν να είχαν σωθεί αν είχαν εμβολιασθεί, ακόμη και αν λησμονήσουμε τις ευπαθείς μας ομάδες, τις οποίες θα μπορούσαμε να είχαμε προστατέψει αν είχαμε επιμείνει στην αναγκαιότητα του εμβολιασμού τους και αν είχαμε εμβολιασθεί και εμείς οι ίδιοι για να μην τους μεταδώσουμε την COVID-19, ή έστω για να μεταδίδουμε λιγότερο τη νόσο, τα κύτταρα θα θυμούνται την ανοσοαπόκριση που τους «έμαθε» εγκαίρως ο εμβολιασμός.
Ο εμβολιασμός που, παρότι όλες οι έγκυρες δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν πως η στάθμιση κόστους-οφέλους των πιθανών παρενεργειών και της πρόληψης της νόσησης ή της μείωσης της κλινικής βαρύτητας αυτής είναι συντριπτικά υπέρ της δεύτερης, αντιμετωπίζεται από μερίδα συνανθρώπων μας ως κέλευσμα μιας σκοτεινής παγκόσμιας συνωμοσίας. Γιατί, πολλές φορές η πίστη λειτουργεί, όπως έγραψε ο Τζόζεφ Κόνραντ, ως μια μεγάλη και λυτρωτική αυταπάτη μέσα στο θριαμβεύον σκότος.
Έχουμε όμως όλοι χρέος να μην αφήσουμε το σκότος να θριαμβεύσει. Ούτε τον -ως έναν βαθμό κατανοήσιμο- φόβο των συνανθρώπων μας. Έναν φόβο που πρέπει να τον εμπεριέξουμε και να τον μεταβολίσουμε από αντίπραξη άρνησης σε πράξη ύψιστης αλληλεγγύης, κοινωνικής ευθύνης και αυτογνωσίας. Γιατί μπορεί η ζωή να μην είναι πια -έτσι όπως εκμηδενίζει η COVID-19- τα βιολογικά μέτρα και μεγέθη, παρά μία προσωρινή αντίφαση της εντροπίας, όμως, πάλι κατά τον Κόνραντ, «το μόνο που μπορείς να ελπίζεις από τη ζωή είναι κάποια αυτογνωσία».
- Ο Xρίστος Χ. Λιάπης είναι MD, MSc,PhD Ψυχίατρος - Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ