Δικαστική Οδύσσεια και μια σειρά αποφάσεων που ανέτρεπαν η μία την άλλη, σκιαγραφούν την περιπέτεια ενός Ελληνα πατέρα στην Ελβετία.
Η σύζυγός του πήρε το παιδί, έφυγε στην Αλεξανδρούπολη, κατέφυγαν στα ελληνικά δικαστήρια και κατόπιν στα ευρωπαϊκά, ωστόσο τα πολύτιμα χρόνια της σφυρήλατησης της μεταξύ τους σχέσης χάθηκαν, ενώ η Ελλάδα καταδικάστηκε για εσφαλμένη εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης.
Η υπόθεση ξεκινά πριν από περίπου 11 χρόνια όταν ζευγάρι Ελλήνων έφυγαν από την Ελλάδα με προορισμό την Ελβετία. Εκείνος διακεκριμένος ψυχίατρος και καθηγητής πανεπιστημίου εκείνη ιδιωτικός υπάλληλος σε φαρμακευτική εταιρεία. Το ζευγάρι εγκαθίσταται στη Βέρνη εκεί όπου είναι η εργασία του άνδρα. Η γυναίκα μένει έγκυος και το παιδί γεννιέται στην Ελβετία. Μόλις 14 ημέρες μετά η μητέρα παίρνει το παιδί με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα για να έρθει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αλεξανδρούπολη για λίγες εβδομάδες, προκειμένου να λάβει υποστήριξη από τους γονείς της.
Η συμφωνία όμως κατέρρευσε μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Στις 16 Σεπτεμβρίου 2014, η μητέρα ενημέρωσε τον πατέρα ότι δεν πρόκειται να επιστρέψει στην Ελβετία. Ακολούθησε μια παρατεταμένη περίοδος εξαφάνισης, η οποία κινητοποίησε τις Κεντρικές Αρχές Ελβετίας και Ελλάδας, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Χάγης.
Ο πατέρας προσέφυγε στην ελληνική δικαιοσύνη ζητώντας την επιστροφή του παιδιού στον τόπο της συνήθους διαμονής του. Η υπόθεση όμως εγκλωβίστηκε σε μια διαδικασία που τελικά διήρκεσε τρία χρόνια.
Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αλεξανδρούπολης απέρριψε την αίτηση επιστροφής, κρίνοντας ότι δεν υφίσταται παράνομη κατακράτηση. Το Εφετείο Θράκης ανέτρεψε την απόφαση, διατάσσοντας την άμεση επιστροφή του παιδιού στην Ελβετία, απορρίπτοντας όλους τους ισχυρισμούς περί κινδύνου.
Η δικαστική πορεία άλλαξε κατεύθυνση με απόφαση το 2017 του Αρείου Πάγου, η οποία δέχθηκε τον ισχυρισμό της μητέρας ότι ο αποχωρισμός του παιδιού από την αγκαλιά της αποτελούσε «μεγάλο κίνδυνο» και επί της ουσίας επαρκούσε για να μπλοκάρει την επιστροφή στη Βέρνη. Η κρίση αυτή, αντίθετη με το γράμμα και το πνεύμα της Σύμβασης, υποχρέωσε το Εφετείο, μετά από παραπομπή, να αναθεωρήσει τη στάση του και τελικά να αποφανθεί ότι το παιδί πρέπει να παραμείνει στην Ελλάδα.
Η τελική απόφαση του Εφετείου, επικαλούμενη πλήρη προσαρμογή του παιδιού στο περιβάλλον της μητέρας και «απειλή σοβαρής συναισθηματικής βλάβης» σε περίπτωση επιστροφής, ολοκλήρωσε τη δικαστική ανατροπή.
Εσφαλμένη εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης από τα ελληνικά δικαστήρια
Το ΕΔΔΑ, εξετάζοντας την προσφυγή του πατέρα, ανέφερε πως ήταν σαφές ότι «ο απαγωγέας δεν μπορεί να επικαλείται την ίδια την παράνομη παραμονή ως λόγο μη επιστροφής του παιδιού». Έτσι το Δικαστήριο διαπίστωσε την εσφαλμένη εφαρμογή του άρθρου 13 της Σύμβασης της Χάγης από τον Άρειο Πάγο και τα ελληνικά δικαστήρια. Παραβίαση της εύλογης διάρκειας της διαδικασίας. Οι 36 μήνες κρίθηκαν υπερβολικά και βλαπτικά για ένα ζήτημα που, βάσει της Σύμβασης, απαιτεί άμεση και ταχεία διευθέτηση. Παραβίαση του δικαιώματος του πατέρα στην οικογενειακή ζωή, καθώς η διατήρηση της παράνομης μετακίνησης στην πράξη διέλυσε τη σχέση του με το παιδί. Και έτσι η Ελλάδα καταδικάστηκε να του καταβάλει αποζημίωση περίπου 7.500 ευρώ.
Η δικαιοσύνη επέστρεψε τον χαμένο δεσμό -Νίκη πατέρα στο ΕΔΔΑ
«Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έρχεται να κλείσει έναν κύκλο υπερδεκαετούς εξαντλητικής δικαστικής περιπέτειας, κατά την οποία ο εντολέας μας, διακεκριμένος ψυχίατρος που ζει και εργάζεται στην Ελβετία, στερήθηκε – όπως ρητά αναγνωρίζει πλέον και το Δικαστήριο του Στρασβούργου – το δικαίωμα να αναπτύξει και να διατηρήσει τον φυσικό δεσμό με το παιδί του, το οποίο απομακρύνθηκε από κοντά του όταν ήταν μόλις 14 ημερών. Η ολιγωρία και η εσφαλμένη εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης από τις ελληνικές αρχές, όπως διαπιστώθηκε από το ΕΔΔΑ, επέφεραν την πλήρη διάρρηξη της σχέσης πατέρα - παιδιού, με συνέπειες που δεν μπορούν να αποκατασταθούν πλήρως με κανένα ποσό χρηματικής ικανοποίησης. Η νίκη αυτή δεν αφορά μόνο τον εντολέα μας, αλλά αποτελεί ένα σαφές μήνυμα ότι οι ελληνικές δικαστικές αρχές οφείλουν να αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους υποθέσεις με τη δέουσα ταχύτητα, προτεραιότητα και ευαισθησία, ώστε καμία άλλη οικογένεια να μη βρεθεί αντιμέτωπη με αντίστοιχες τραγικές συνέπειες» ανέφερε στο iefimerida ο δικηγόρος Αλέξης Μαυραϊδής που χειρίστηκε για λογαριασμό του πατέρα την υπόθεση μαζί με τον αείμνηστο Αλέξη Κούγια.
Το βαθύ ανθρωποκεντρικό αποτύπωμα της υπόθεσης
Βέβαια, πέρα από τη νομική διάσταση, η υπόθεση έχει αφήσει βαθύ ανθρωποκεντρικό αποτύπωμα. Το παιδί, σήμερα 11 ετών, γνωρίζει τον πατέρα του ελάχιστα. Οι συναντήσεις περιορίζονται σε λίγες ώρες ανά τρίμηνο ή εξάμηνο, πάντα παρουσία της μητέρας, στην Αλεξανδρούπολη. Η επικοινωνία μέσω βιντεοκλήσεων συχνά εμποδίζεται, ενώ ο πατέρας δεν μπορεί να μεταβαίνει συχνά στην Ελλάδα λόγω της εργασίας του στην Ελβετία.
Το αποτέλεσμα είναι ένα παιδί που δεν έχει ουσιαστική εικόνα του πατέρα του και ένας πατέρας που, όπως αναγνωρίζει, «έχασε» κρίσιμα χρόνια της σχέσης μαζί του εξαιτίας των καθυστερήσεων και λαθών του συστήματος.
Η απόφαση δίνει στον πατέρα το δικαίωμα να ζητήσει επανεξέταση της υπόθεσης στην Ελλάδα. Ωστόσο ο ίδιος δεν σκοπεύει να κινήσει νέα διαδικασία. Εκτιμά ότι η υποχρεωτική μετακίνηση ενός παιδιού 11 ετών από το οικείο περιβάλλον του στην Αλεξανδρούπολη σε μια ξένη χώρα θα δημιουργούσε νέα τραύματα.
Πλέον ο στόχος του είναι η διεύρυνση της επικοινωνίας με το παιδί του και ανοικοδόμηση μιας σχέσης που εξασθένησε εξαιτίας δικαστικών αποφάσεων οι οποίες, όπως έκρινε το ΕΔΔΑ, παραβίασαν τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας και τα δικαιώματα τόσο του ίδιου όσο και του παιδιού.