Το ότι η Ελλάδα παράγει λαμπρά μυαλά είναι κοινώς αποδεκτό. Αν και πολλά από αυτά παραμένουν στο εξωτερικό, η αναγνώριση και η ανάδειξη νέων Ελλήνων επιστημόνων αποτελεί μόνο καλή είδηση για τη χώρα μας.
Πριν λίγες εβδομάδες στην Πανεπιστημιούπολη του κορυφαίου πανεπιστημιακού ιδρύματος Μ.Ι.Τ. πραγματοποιήθηκε η πρώτη Ελληνοαμερικανική Συνάντηση Ερευνητών Πρώιμης Σταδιοδρομίας (HAMER). Μία προσπάθεια που σχεδιάστηκε και οργανώθηκε από τον Κύκλο των Ελληνικών Ακαδημαϊκών στη Βοστώνη, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που στοχεύει στη σύνδεση ακαδημαϊκών ελληνικής καταγωγής και υποστηρίζεται επίσης από το Ελληνικό Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών.
Εκεί, μέσα από μια ευρεία συμμετοχή, παρουσιάστηκαν και βραβεύτηκαν οι ερευνητικές προσπάθειες νέων Ελλήνων επιστημόνων. «Ήταν μια ευκαιρία να συνδεθεί και να ενισχυθεί η συνεργατική έρευνα εντός της ευρύτερης Ελληνοαμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας. Παρουσιάστηκαν ερευνητικά έργα σε κάθε τομέα των επιστημών, της μηχανικής και των ανθρωπιστικών επιστημών και βραβεύτηκαν οι δυο καλύτερες ερευνητικές παρουσιάσεις», δηλώνει στο iefimerida.gr o Δρ. Ερωτόκριτος Κατσαβουνίδης, κορυφαίος αστροφυσικός και ερευνητής του Ινστιτούτου Αστροφυσικής και Διαστημικής Έρευνας του Πανεπιστημίου ΜΙΤ.
«Γέφυρα» σύνδεσης των νέων Ελλήνων επιστημόνων στην ευρύτερη περιοχή της Βοστώνης με την Ελλάδα
Κεντρική ιδέα, όπως αναφέρει, ήταν να δημιουργηθεί μια «γέφυρα» σύνδεσης των νέων Ελλήνων επιστημόνων στην ευρύτερη περιοχή της Βοστώνης με την Ελλάδα. «Στόχος μας είναι πολλοί απ’ αυτούς τους επιστήμονες να γυρίσουν και να προσφέρουν στην πατρίδα. Η οργανωτική επιτροπή απένειμε δύο βραβεία για τις δύο καλύτερες ερευνητικές παρουσιάσεις. Κάθε βραβείο καλύπτει τα αεροπορικά εισιτήρια μετ' επιστροφής για τον βραβευμένο, ώστε να επισκεφθεί ένα ακαδημαϊκό ή ερευνητικό ίδρυμα στην Ελλάδα. Τα βραβεία χορηγούνται από τη Λέτα Σεραφείμ προς τιμήν του συζύγου της, Φίλιππου Σεραφείμ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Northeastern και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο», λέει ο Δρ. Κατσαβουνίδης που ευελπιστεί η προσπάθεια αυτή να μεγαλώσει, να γίνει θεσμός και να δράσει ως καταλύτης για την καινοτομία, την εκπαίδευση και τη διεπιστημονική έρευνα στην Ελλάδα.
Συνολικά, στο πλαίσιο της πρώτης Ελληνοαμερικανικής Συνάντησης Ερευνητών Πρώιμης Σταδιοδρομίας (HAMER), πάνω από 50 Έλληνες επιστήμονες παρουσίασαν την έρευνά τους. Ανάμεσα σ’ αυτούς ξεχώρισαν η Μαριάνθη Καβελίδου από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και ο Στυλιανός Βαρχάνης από το Ινστιτούτο Flatiron της Νέας Υόρκης. Και οι δύο τους μίλησαν στο iefimerida.gr τόσο για την πρωτοβουλία όσο και για το ερευνητικό τους έργο.
Στόχος η βελτίωση της ζωής των γυναικών μέσα από την έρευνα και την ιατρική πράξη
Η Μαριανθή Καβελίδου μεγάλωσε στην Κόνιτσα και είναι αριστούχος απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ολοκληρώνει τη μεταδιδακτορική της έρευνα στο Harvard Medical School και το Massachusetts General Hospital, με επίκεντρο την αναπαραγωγική ενδοκρινολογία. Με γνώμονα την επιμονή και την προσφορά, επιδιώκει να βελτιώσει τη ζωή των γυναικών μέσα από την έρευνα και την ιατρική πράξη.
«Η έρευνά μου επικεντρώνεται στη διερεύνηση του δείκτη ελεύθερων ανδρογόνων ως προγνωστικού εργαλείου για την απόκριση στη θεραπεία πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ). Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι τα αυξημένα ανδρογόνα· ωστόσο, η σύνδεσή τους με την επιτυχία της θεραπείας δεν έχει μελετηθεί συστηματικά. Αναγνωρίζοντας αυτό το κενό μέσα από βιβλιογραφική ανασκόπηση, ξεκίνησα να συλλέγω δεδομένα και να επεκτείνω μια υπάρχουσα βάση, με στόχο την ανάπτυξη ενός εργαλείου πρόβλεψης και ταξινόμησης των ασθενών. Τα έως τώρα ευρήματα δείχνουν ότι πράγματι μπορεί να συμβάλει στον στοχευμένο σχεδιασμό της θεραπείας, μειώνοντας τις αποτυχημένες προσπάθειες, που συχνά επιβαρύνουν ψυχολογικά τις ασθενείς, και ενδεχομένως ανατρέποντας τις κλινικές πρακτικές διεθνώς», αναφέρει η κυρία Καβελίδου, η οποία χαρακτηρίζει ως εξαιρετικά σημαντική την πρωτοβουλία που ελήφθη από τον Κύκλο των Ελληνικών Ακαδημαϊκών στη Βοστώνη.
«Δίνεται η ευκαιρία σε νέους επιστήμονες από διαφορετικά πεδία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους με τρόπο προσιτό και ουσιαστικό. Ήταν υπέροχο το πώς, μέσα από σύντομες ομιλίες, μοιραστήκαμε όχι μόνο τις ιδέες μας, αλλά και ένα κομμάτι της επαγγελματικής μας ταυτότητας. Δημιουργήθηκαν σχέσεις και διάλογοι με κοινό υπόβαθρο την αγάπη για την έρευνα και την αφοσίωση στα επιστημονικά μας αντικείμενα», προσθέτει.
Η εφαρμογή των αρχών της μηχανικής συνεχούς μέσου στη μελέτη της διαίρεσης και του πολλαπλασιασμού των κυττάρων
Εκτός από τη Μαριάνθη Καβελίδου βραβείο απέσπασε και ο Δρ. Στυλιανός Βαρχάνης ο οποίος ειδικεύεται στην υπολογιστική μηχανική, με έμφαση στη μαθηματική μοντελοποίηση και προσομοίωση της μηχανικής απόκρισης μη Νευτώνειων ρευστών, μαλακής ύλης και κυτταρικών δομών. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές του σπουδές. Στη συνέχεια, πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές σπουδές στο Okinawa Institute of Science and Technology στην Ιαπωνία, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2023 είναι ερευνητής στο Κέντρο Υπολογιστικής Βιολογίας του Flatiron Institute στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής του πορείας έχει τιμηθεί με υποτροφίες από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), την Japan Society for the Promotion of Science στην Ιαπωνία και το Simons Foundation στις ΗΠΑ.
Στο Κέντρο Υπολογιστικής Βιολογίας του Flatiron Institute, ο Δρ. Στυλιανός Βαρχάνης εφαρμόζει αρχές της μηχανικής συνεχούς μέσου για να μελετήσει πώς τα κύτταρα διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται. «Η έρευνά εστιάζει στην κατανόηση των φυσικών διεργασιών που διέπουν τη διαίρεση των ευκαρυωτικών κυττάρων και, πιο συγκεκριμένα, στις μηχανικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ του κυτταροσκελετού και του κυτταροπλάσματος κατά τη μίτωση», εξηγεί στο iefimerida.gr.
Αυτό που καθιστά το έργο του πρωτοποριακό είναι η χρήση κλασικών θεωριών της Μηχανικής Στερεών—που παραδοσιακά εφαρμόζονται στον σχεδιασμό και την ανάλυση κατασκευών όπως γέφυρες και δοκοί—καθώς και της Μηχανικής Ρευστών—που χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, στην περιγραφή της ροής υγρών σε αγωγούς ή στη μετεωρολογία—για την κατανόηση μικροσκοπικών διεργασιών στο εσωτερικό του κυττάρου.
Για παράδειγμα, δομές της μιτωτικής ατράκτου, όπως τα μικροσωληνίδια και οι κεντροσωματικοί αστέρες, μοντελοποιούνται ως ελαστικές δοκοί που περιβάλλονται από ιξώδες ρευστό. Παράλληλα, αξιοποιούνται έννοιες από τη Χημική Μηχανική, όπως οι εξισώσεις ισοζυγίων μάζας, για να περιγραφεί η μεταφορά θρεπτικών ουσιών και μορίων εντός του κυττάρου.
Συνδυάζοντας εργαλεία από τη Μηχανική και τη Βιολογία, ο Δρ. Βαρχάνης επιδιώκει να κατανοήσει τις αρχές της Μηχανοβιολογίας που διέπουν την κυτταρική διαίρεση—μια γνώση που μπορεί να έχει σημαντικές προεκτάσεις τόσο για τη βασική έρευνα όσο και για την ιατρική επιστήμη.
«Νιώθω ιδιαίτερα τυχερός που μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχω στο Hellenic-American Meeting of Early-Career Researchers (HAMER). Μέσα από αυτή την πρωτοβουλία είχα τη δυνατότητα να παρουσιάσω τη δουλειά μου, να γνωρίσω άλλους νέους επιστήμονες και να ανταλλάξω ιδέες με μέλη της ελληνοαμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας. Ιδιαίτερα σημαντικό για μένα ήταν το γεγονός ότι ήρθα σε επαφή με πιο έμπειρους επιστήμονες, οι οποίοι, για πολλούς από εμάς που βρισκόμαστε στην αρχή της διαδρομής μας, λειτουργούν ως πρότυπα και μέντορες. Πιστεύω ότι δράσεις όπως η HAMER είναι ανεκτίμητες για νέους ερευνητές, καθώς προσφέρουν προβολή, αναγνώριση και ενισχύουν το αίσθημα του ανήκειν και της κοινής αποστολής», αναφέρει ο κ. Βαρχάνης.
Και συνεχίζει: «Πιστεύω πως πρωτοβουλίες όπως η HAMER συμβάλλουν ουσιαστικά τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική εξέλιξη των νέων επιστημόνων, δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για διεπιστημονικό διάλογο, μελλοντικές συνεργασίες και ενεργή συμμετοχή σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα. Ειλικρινά εύχομαι να συνεχιστεί ως θεσμός με σταθερή παρουσία και ολοένα μεγαλύτερη απήχηση, ενισχύοντας την παρουσία και την επιρροή των Ελλήνων και Ελληνοαμερικανών στο ακμάζον επιστημονικό και ακαδημαϊκό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών».
«Στόχος η καθιέρωση του HAMER ως θεσμού»
Δύο από τους Έλληνες φοιτητές στο MIT, που συμμετείχαν στην οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου η Μαριλένα Βελώνια- Μπελλώνια και ο Μάρκος Μαρκάκης μιλούν για τη σημασία του.
«Ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα του "Hellenic American Meeting of Early-Career Researchers" είναι η δημιουργία μιας κοινότητας νέων ερευνητών που γνωρίζονται και ανταλλάσσουν απόψεις σε θέματα επιστημονικού ενδιαφέροντος. Το συνέδριο προσέλκυσε συμμετέχοντες όχι μόνο από τη Βοστώνη, αλλά και από άλλες πόλεις, ενώ παράλληλα φιλοξένησε ένα ευρύ φάσμα παρουσιάσεων και συζητήσεων που κάλυπταν ποικίλα επιστημονικά πεδία: από την Ιατρική, μέχρι την Τεχνολογία και την Πολιτική Επιστήμη. Θεωρώ πως αυτή η συνάντηση διαφορετικών προοπτικών είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς έχει τη δυνατότητα να προωθήσει τη γόνιμη αλληλεπίδραση ιδεών και τη δημιουργία συνεργειών για την αντιμετώπιση ερευνητικών προκλήσεων που απαιτούν διεπιστημονικές προσεγγίσεις», σχολιάζει η κυρία Μπελλώνια.
Ενώ από τη πλευρά του ο κ. Μαρκάκης αναφέρει: «Η Ελληνική κοινότητα της Βοστώνης είναι από τις μεγαλύτερες στις ΗΠΑ και μεγάλο μέρος της είναι φοιτητές και ακαδημαϊκοί. Παρότι οι περισσότεροι γνωριζόμαστε από εκδηλώσεις κοινωνικού/πολιτιστικού χαρακτήρα (η Πασχαλινή εκδήλωση στο ΜΙΤ μαζεύει πάνω από 300 άτομα ετησίως), δεν υπήρχε μέχρι τώρα κάποια δομημένη ευκαιρία να μάθουμε ο ένας για τη δουλειά του άλλου. Αυτό προσπαθήσαμε να διορθώσουμε με το HAMER. Η ανταπόκριση ήταν πολύ θετική, τόσο από φοιτητές που παρουσίασαν την έρευνά τους για πρώτη φορά, όσο και από πιο έμπειρους ομιλητές που έθεσαν τις βάσεις για πιθανές νέες συνεργασίες. Στόχος μας είναι να καθιερώσουμε το HAMER ετησίως».