«Δεν υπάρχει σύστημα που να είναι απόλυτα ασφαλές παρότι η ασφάλεια είναι το ζητούμενο όχι μόνο στον σιδηρόδρομο αλλά παντού. Η τεχνολογία έρχεται να βοηθήσει να διορθώσουμε ή να εμποδίσουμε το ανθρώπινο λάθος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αρκετό.
Χωρίς διαδικασίες, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς συντήρηση των υποδομών και η τεχνολογία ακόμη μπορεί να αποτύχει», δηλώνει στο iefimerida.gr ο Αγγελος Αμδίτης, διευθυντής Έρευνας και Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Ε.Μ.Π και Πρόεδρος ERTICO, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ευφυών Συστημάτων για τις Μεταφορές.
«Το να έχουμε απλά τεχνολογία δεν είναι αρκετό για την ασφάλεια»
Μέρες μετά την τραγωδία στα Τέμπη και εν μέσω έντονων συζητήσεων για το αν η εγκατάσταση και λειτουργία του ERTMS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας) στη χώρα μας θα είχε αποτρέψει το δυστύχημα, ο κ. Αμδίτης ξεκαθαρίζει ότι «είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η επίτευξη ενός αξιόπιστου επιπέδου ασφαλείας δεν σταματάει στην εγκατάσταση του κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού. Το να έχουμε απλά τεχνολογία δεν είναι αρκετό. Η ύπαρξη διαδικασιών και η απόλυτη προσήλωση σε αυτές, η εκπαίδευση αλλά και η συντήρηση και βελτίωση των υποδομών είναι απόλυτα κρίσιμες παράμετροι».
Μεταφέροντας την επιστημονική του γνώση και ως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Ευφυή Συστήματα στις Μεταφορές (ERTICO- ITS Europe) σχολιάζει ότι η εγκατάσταση ενός σύγχρονου συστήματος ασφαλείας στους ελληνικούς σιδηροδρόμους αποτελεί ένα περίπλοκο χρονοβόρο και κοστοβόρο πρότζεκτ.
Μόνο τρεις ευρωπαϊκές χώρες έχουν ολοκληρωτικά τοποθετήσει συστήματα ERTMS
«Δεν είναι κάτι απλό. Και η αντίληψη ότι μόνο στην Ελλάδα δεν έχουν τοποθετηθεί αυτά τα συστήματα δεν είναι ορθή. Είναι ζήτημα αν υπάρχουν τρεις ευρωπαϊκές χώρες, εντός του συνόλου των χωρών της Ε.Ε., που να έχουν σε πλήρη βαθμό, ολοκληρωτικά, τοποθετήσει αυτά τα συστήματα (ERTMS)».
Όπως εξηγεί, η λειτουργία του ERTMS αφορά τρία διαφορετικά πράγματα. Το πρώτο έχει να κάνει με τον έλεγχο κυκλοφορίας των τρένων. Και ο σκοπός εδώ δεν είναι μόνο η ασφάλεια, είναι απόδοση, η ευελιξία, η βελτιστοποίηση, προσβασιμότητα κ.α. Το δεύτερο είναι το ζήτημα της επικοινωνίας που αποτελεί ζωτικό κομμάτι. Επικοινωνία όχι μόνο μεταξύ ανθρώπων αλλά και μεταξύ των συστημάτων για να ανταλλάσσουν δεδομένα, πληροφορίες κ.λ.π. Και το τρίτο σκέλος είναι η ασφάλεια. Οποιοδήποτε σύστημα μπορεί να υπάρχει αυτόνομα αλλά ο συνδυασμός τους στην Ευρώπη είναι αυτό που ονομάζουμε ERTMS, το ευρωπαϊκό πρότυπο για τους σιδηροδρόμους.
«Το να εφαρμόσεις αυτά τα συστήματα σημαίνει ότι πρέπει να εξοπλίσεις όλες τις υποδομές (γραμμές, κέντρα ελέγχου, τούνελ, σηματοδότηση, τα τρένα κ.α.) με μια σειρά από ψηφιακές τεχνολογίες που ελέγχουν και παρακολουθούν την κίνηση των τρένων σε όλη τη διαδρομή τους, με μεγάλη ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο και να ανταλλάσσουν πληροφορίες τόσο μεταξύ των συστημάτων αλλά και των μηχανοδηγών, των σταθμαρχών και των ανθρώπων στα κέντρα ελέγχου», σημειώνει ο διευθυντής Έρευνας και Ανάπτυξης του ΕΠΙΣΥΕ.
«Αγκάθι» η συμβατότητα και η διασυνδεσιμότητα των συστημάτων
Στο σημείο αυτό η μεγάλη δυσκολία έγκειται, όπως εξηγεί, στη συμβατότητα και στη διασυνδεσιμότητα των συστημάτων. «Γι’ αυτό στην Ευρώπη εφαρμόζεται το μεικτό σύστημα, δηλαδή ταυτόχρονα και για ένα μεταβατικό διάστημα τα τρένα και οι υποδομές να είναι εξοπλισμένα με το νέο αλλά και με το παλιό σύστημα. Είναι ένα περίπλοκο ζήτημα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εθνικές λύσεις για να αντιμετωπίζονται αυτά τα ζητήματα».
Επόμενο βήμα τα «ευφυή» συστήματα μεταφορών
Όπως τονίζει ο κ. Αμδίτης, το επόμενο βήμα και σε βάθος χρόνου θα είναι η πλήρης αυτοματοποίηση του συστήματος (αυτόματος σχεδιασμός της πορείας, δυνατότητα αλλαγής της πορείας, αυτόματης πέδησης ή προσαρμογής της ταχύτητας χωρίς της παρέμβασης του ανθρώπινου παράγοντα κτλ), οι «ευφυείς» σιδηροδρομικές μεταφορές. «Τα «ευφυή» συστήματα μεταφορών μπορούν να εγγυηθούν ασφάλεια στις μεταφορές μας, ωστόσο είναι απαραίτητο να χτίσουμε το κατάλληλο περιβάλλον για την εύρυθμη λειτουργεία τους. Διαδικασίες και ροές, υποδομές που συντηρούνται, ανθρώπινο δυναμικό που εκπαιδεύεται σε νέες δεξιότητες, σχεδιασμός που βλέπει μακριά είναι εξίσου απαραίτητα για να μπορέσουμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη των τεχνολογιών αυτών».