Το νέο κατασκοπευτικό θρίλερ που εξελίσσεται αυτές τις ώρες στην Αλεξανδρούπολη, δεν αποτελεί από ό,τι φαίνεται μια μεμονωμένη υπόθεση.
Ειδικότερα, η ρωσική διπλωματία έχει κατηγορηθεί πλείστες όσες φορές στο παρελθόν πώς επιχειρούσε να εξυφάνει ένα σχέδιο επιρροής ελλήνων αξιωματούχων με επίκεντρο την ακριτική πόλη της Αλεξανδρούπολης.
Σύμφωνα με την αφήγηση των μυστικών υπηρεσιών της χώρας το σχέδιο των Ρώσων αποσκοπούσε στην ταυτόχρονη επιρροή της κοινής γνώμης και τοπικών ελλήνων αξιωματούχων της ακριτικής πόλης, αλλά και άλλων μεγάλων πόλεων της Β. Ελλάδος για να αποτελέσουν ανάχωμα στους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ ενάντια στο ρωσικό βραχίονα στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.
Η Αλεξανδρούπολη κατείχε εξέχουσα θέση στην υπόθεση, καθώς ο λιμένας της πόλης αποτελεί κομβικό και αναπόσπαστο κομμάτι των Νατοϊκών επιχειρήσεων μεταφοράς ανθρώπινου δυναμικού και οχημάτων προς τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ευρωατλαντικής συμμαχίας στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που γειτνιάζουν με την Ουκρανία.
Η Αλεξανδρούπολη, λόγω της στρατηγικής της θέσης στο Αιγαίο και των καλών οδικών και σιδηροδρομικών συνδέσεων, αποτελεί κρίσιμο κόμβο για το ΝΑΤΟ και την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, με σημαντική αμερικανική παρουσία και τακτικούς καταπλους πολεμικών πλοίων στο λιμάνι της.
Το 2018 η βρετανική εφημερίδα Financial Times δημοσίευσε ένα άρθρο που τοποθετούσε την Αλεξανδρούπολη στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων ρώσων διπλωματών με σκοπό την προώθηση των συμφερόντων της Ρωσίας στην περιοχή, αναφέροντας συγκεκριμένα προσπάθειες επιρροής αξιωματούχων του λιμανιού της πόλης με σκοπό να τορπιλιστούν οι στρατηγικές συνεργασίες με το ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, σε μια πόλη με υψηλή ανεργία, την εποχή εκείνη και πολιτική απογοήτευση, υπήρχαν περιπτώσεις όπου με σχετικά μικρά ποσά (20.000-30.000 ευρώ) μπορούσε να εξαγοραστεί στήριξη, γεγονός που υποδήλωνε κατά την ανάγνωση της εφημερίδας, συντονισμένες προσπάθειες χειραγώγησης τοπικών παραγόντων.
Συγκεκριμένα, το δημοσίευμα των Financial Times αναδείκνυε την προσπάθεια της Ρωσίας να επηρεάσει τοπικούς αξιωματούχους ώστε να αποτρέψουν την περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στο λιμάνι, το οποίο εξελίσσεται σε ενεργειακό και στρατηγικό κόμβο, με έργα όπως ο αγωγός IGB, τερματικούς σταθμούς LNG και άλλες υποδομές που ενισχύουν τη γεωπολιτική σημασία της περιοχής
Η απέλαση των Ρώσων διπλωματών για την δράση τους στην Αλεξανδρούπολη
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως την ίδια χρονιά, η Ελλάδα προχώρησε στην απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών και στην απαγόρευση εισόδου σε άλλους δύο, κατηγορώντας τους για παράνομες ενέργειες που απειλούσαν την εθνική ασφάλεια της χώρας. Σύμφωνα με πληροφορίες από υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές, οι Ρώσοι διπλωμάτες κατηγορήθηκαν πράγματι για απόπειρα αλίευσης και διακίνησης πληροφοριών, καθώς και για προσπάθεια χρηματισμού κρατικών λειτουργών, με επίκεντρο μεταξύ άλλων και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το οποίο έχει στρατηγική σημασία για το ΝΑΤΟ και την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής.
Η κίνηση αυτή της Αθήνας δεν ήταν αιφνιδιαστική, αλλά αποτέλεσε την απάντηση στις συντονισμένες προσπάθειες επέκτασης της ρωσικής επιρροής στην Ελλάδα, που θεωρήθηκαν παρεμβατικές στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας. Η απέλαση αφορούσε, σύμφωνα με πληροφορίες , το στέλεχος της ρωσικής πρεσβείας Βίκτορ Γιάκοβλεφ και τον Ρώσο πρόξενο της Θεσσαλονίκης Α. Ποπόφ και τακτικό «θαμώνα» της περιοχή της Αλεξανδρούπολης.
Η αντίδραση της Μόσχας ήταν άμεση και περιελάμβανε την απέλαση δύο Ελλήνων διπλωματών από τη ρωσική πρωτεύουσα ως αντίποινα. Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών κλιμακώθηκε, με το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να χαρακτηρίζει την αντίδραση της Ρωσίας αυθαίρετη και εκδικητική, τονίζοντας ότι η Ελλάδα προχώρησε σε μέτρα μόνο μετά από συγκεκριμένες αποδείξεις παράνομης δραστηριότητας των Ρώσων διπλωματών.
Η υπόθεση αυτή αποκάλυψε τη βαθύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση στην περιοχή, με την Αλεξανδρούπολη να βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω της στρατηγικής της θέσης και της σημασίας της για το ΝΑΤΟ, γεγονός που καθιστούσε τη ρωσική προσπάθεια επιρροής ιδιαίτερα κρίσιμη.
Η παρουσία των Ρώσων στην Αλεξανδρούπολη
Η παρουσία των ρωσόφωνων πληθυσμών στην Αλεξανδρούπολη έχει βαθιές ρίζες που ανάγονται στην εποχή που η Βιργινία Τσουδερού, Υφυπουργος Εξωτερικών της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αποφάσισε να μεταφέρει τους ρωσόφωνους Έλληνες της Αμπχατζίας στην Αλεξανδρούπολη ως μέρος της μυστικής επιχείρησης με την κωδική ονομασία «το χρυσόμαλλο δέρας».
Το σχέδιο ήταν απλό: οι Έλληνες ομογενείς που θα έμεναν στην περιοχή της Θράκης θα άλλαζαν την πληθυσμιακή ισορροπία ανάμεσα στους χριστιανικούς πληθυσμούς και την μουσουλμανική μειονότητα που μόλις έχει αποκτήσει πλήρη δικαιώματα. Τα χρόνια όμως πέρασαν και η ρωσική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη ενισχύθηκε μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων και κινήσεων που αποσκοπούσαν στην εδραίωση της ρωσικής επιρροής στην περιοχή.
Οι τακτικές επισκέψεις του Ρώσου προξένου Αλεξέι Ποπόφ
Ο απελαθέντας Αλεξέι Ποπόφ, πρώην Ρώσος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, ήταν από τα κεντρικά πρόσωπα της ρωσικής διπλωματικής παρουσίας στην περιοχή μέσω των συχνών επισκέψεων του στην Αλεξανδρούπολη. Η δράση του συνδέθηκε απόλυτα με τις προσπάθειες διεύρυνσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή μέσω ενός ιδιότυπου μηχανισμού που περιελάμβανε πολιτιστικές και διπλωματικές πρωτοβουλίες , αλλά και μέσω της δικτύωσης με τοπικούς παράγοντες.
Το επίμαχο διάστημα δεν ήταν λίγες οι ταξιδιωτικές αποστολές με σκοπό την αδελφοποίηση ρωσικών και ελληνικών πόλεων της Β.Ελλάδας που οργανώθηκαν από τον Ποπόφ με τελικό προορισμό την Ρωσία και με επίτιμους καλεσμένους τοπικούς παράγοντες της περιοχής.Μάλιστα σύμφωνα με δημοσιεύματα του τοπικού τύπου «κλειδί» στην επιτυχημένη παρουσία του Ποπόφ στην πόλη ήταν και η συνεργασία του με τον Κωνσταντίνο Γκαμπαερίδη,επίτιμο πρόξενο της Ρωσίας στην περιοχή
Οι σχέσεις του τοπικού Μητροπολίτη με τον Ρωσικό παράγοντα και το ανιστόρητο μνημείο υπέρ των Ρώσων
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει ακόμη και το γεγονός πως ο τοπικός Μητροπολίτης της Αλεξανδρούπολης Άνθιμος στο παρελθόν πρωτοστατούσε στην ανάπτυξη των ελληνορωσικών σχέσεων, πραγματοποιώντας πληθώρα συναντήσεων με Ρώσους αξιωματούχους και προχωρώντας στην κατασκευή ρωσικών μνημείων και ίδρυση ναών στην πόλη.
Οι σχέσεις της Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης με τον ρωσικό παράγοντα ήταν τόσο αναβαθμισμένες που τον Οκτώβριο του 2011 ο Ανθιμος ανήγειρε στον αυλόγυρο του μητροπολιτικού ναού ένα ανιστόρητο μνημείο για τους πεσόντες στρατιώτες κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877, με χαραγμένη τη φράση «Στη μνήμη των Ρώσων αξιωματικών και στρατιωτών που απελευθέρωσαν την πόλη κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου 1877-1878», όταν είναι γνωστό πως η λήξη του πολέμου οδήγησε στη Συνθήκη του Αγίου Στέφανου, τη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας και την έξαρση του βουλγαρικού εθνικισμού.
Εχει μείνει έντονα στην ιστορική μνήμη μάλιστα και η φράση τού τότε τσάρου Αλέξανδρου Β’ που διέταξε τον Ρώσο διαπραγματευτή να μην παραχωρήσει «ούτε σπιθαμή γης στους Ελληνες». Στα εγκαίνια του μνημείου της Μητρόπολης είχαν παρευρεθεί ο μητροπολίτης του Ροστόφ, Μερκούριος, και ο πανταχού παρών Αλεξέι Ποπόφ. Ωστόσο , είναι γεγονός πως μετά την κρίση που ξέσπασε μεταξύ του Οικουμενικού Θρόνου και της Ρωσικής εκκλησίας με αφορμή τον τόμο της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας ο κ. Άνθιμος κράτησε αποστάσεις από την Ρωσία με αποτέλεσμα να έχει πια συχνές επαφές με όλους τους Αμερικανούς διπλωμάτες που επισκέπτονται την περιοχή.
Η δράση της οργάνωσης «Ρωσικό Σπίτι» στην Αλεξανδρούπολη
Την επίμαχη περίοδο ο πολιτιστικός σύλλογος «Το Ρωσικό Σπίτι» που δραστηριοποιείται στην περιοχή αποτέλεσε έναν από τους βασικούς πυλώνες της ρωσικής πολιτιστικής και κοινωνικής παρουσίας στην Αλεξανδρούπολη. Ιδρύθηκε με σκοπό την προώθηση της ρωσικής γλώσσας, πολιτισμού και των δεσμών με τη Ρωσία, ωστόσο έχει κατηγορηθεί πως λειτουργεί ως δίκτυο της ρωσικής επιρροής στην περιοχή , καθώς συμμετείχε σε όλες τις δράσεις που προαναφέρθηκαν όπως η ανέγερση του μνημείου των Ρώσων στρατιωτών (2011) και η σύναψη αδελφοποιήσεων μεταξύ Αλεξανδρούπολης, Κομοτηνής, Δράμας και ρωσικών πόλεων. Ας σημειωθεί πως πρόεδρος του συλλόγου τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν η σύζυγος του Κωνσταντίνου Γκαμπαερίδη που οπως προαναφέρθηκε διατηρούσε τότε τη θέση του επίτιμου πρόξενου της πόλης και στενού συνεργάτη του Αλεξει Ποπόφ.
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως οι βασικοί επικριτές του υποστηρίζουν πως η εγκατάσταση του παρεκκλησίου και οι δράσεις του συλλόγου αποτελούσαν τμήμα μιας πολυεπίπεδης προσπάθειας ενίσχυσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή, με το «Ρώσικο Σπίτι» να λειτουργεί στο παρελθόν ως φορέας πολιτιστικής διείσδυσης, συχνά σε συνεργασία με τοπικές αρχές και εκκλησιαστικούς φορείς
Το ρωσικό παρεκκλήσι της Αλεξανδρούπολης και η συμβολή του «Ρωσικού Σπιτιού»
Μάλιστα η Αλεξανδρούπολη φιλοξενεί από το 2018 ένα ξύλινο παρεκκλήσι ρωσικού ρυθμού, δωρεά της κυβέρνησης και της περιφέρειας της Αγίας Πετρούπολης, μέσω του πολιτιστικού οργανισμού «Ρώσικο Σπίτι». Το κτίσμα, αφιερωμένο στον Άγιο Βλαδίμηρο, εγκαταστάθηκε σε έκταση που παραχωρήθηκε από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στη Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως, δίπλα στο στρατόπεδο «Ζήση».
Αρχικά προβλεπόταν να καλύψει 1.200 τ.μ., αλλά λόγω αντιδράσεων περιορίστηκε σε 35 τ.μ., κατασκευασμένο με ξυλεία από το πυρηνικό εργοστάσιο του Σοσνόβι Μπορ, μια μικρής ρωσικής πόλης της επαρχίας Αγίας Πετρούπολης που έχει αδελφοποιηθεί με την Αλεξανδρούπολη.
Το παρεκκλήσι , σύμφωνα με τους επικριτές του, λειτούργησε ως πολιτιστικός και θρησκευτικός θύλακας της ρωσικής επιρροής στην πόλη , εξού και τα θυρανοίξια του (6 Μαΐου 2018) αποτέλεσαν σημείο έντονης αντιπαράθεσης εντός της τοπικής κοινωνίας. Ο πολιτιστικός οργανισμός «Ρώσικο Σπίτι» ήταν κύριος χορηγός της πρωτοβουλίας, συντονίζοντας τη δωρεά του παρεκκλησίου και διοργανώνοντας επισκέψεις ρωσικών αντιπροσωπειών. Σύμφωνα με πηγές από την περιοχή ο σύλλογος φαίνεται πως το τελευταίο διάστημα έχει αδρανοποιηθεί , χωρίς όμως να έχει αναστείλει επίσημα τις δραστηριότητες του ή τουλάχιστον δεν υπάρχει σχετική επίσημη ενημέρωση.
Η Ρωσική τράπεζα με έδρα την Αλεξανδρούπολη
Σε αυτό το πλαίσιο η ρωσική τράπεζα Kedr Bank επιχείρησε το φθινόπωρο του 2012 να ανοίξει υποκαταστήματα στην Ελλάδα, συγκεκριμένα σε Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη, με βασική αιτιολογία την επέκταση της στη Βόρεια Ελλάδα.
Πάρα ταύτα, η κίνηση αυτή στόχευε στην ενίσχυση της παρουσίας της ρωσικής οικονομίας στην περιοχή, αξιοποιώντας τη στρατηγική γεωγραφική θέση της Αλεξανδρούπολης ως πύλη προς τα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα και επιχειρώντας παράλληλα να διεισδύσει μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων που διέθετε στον κοινωνικό ιστό της περιοχής. Για κάποιους η ιστορία επαναλήφθηκε το 2018 όταν στο μετοχικό κεφάλαιο της Olympus Bank , πρώην τράπεζα Έβρου με έδρα την Αλεξανδρούπολη, είχαν εμπλακεί Ρώσοι μέτοχοι, γεγονός που προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συζητήσεις, καθώς η παρουσία τους δεν συνδέθηκε μόνο με την προσπάθεια ενίσχυσης της τράπεζας, αλλά και με τις ευρύτερες γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις της περιοχής.
Η Olympus Bank προέκυψε το 2018 από την απορρόφηση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Έβρου από τη Συνεταιριστική Τράπεζα Δράμας, καθώς η πρώτη βρισκόταν σε πιο αδύναμη οικονομική θέση. Η παρουσία Ρώσων μετόχων φάνηκε να ενισχύει αρχικά το μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας, ωστόσο δεν κατέστη δυνατή η άντληση των απαιτούμενων κεφαλαίων για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα την τελική ανάκληση της άδειας λειτουργίας της.