Το δυστοπικό κτίριο-ουρανοξύστης Top Tower είναι πλέον επίσημα σε κατασκευαστικό στάδιο· υπολογίζεται ότι θα πάρει περίπου τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί, αν όλα προχωρήσουν χωρίς καθυστερήσεις.
Ανάμεσα στα στενά σοκάκια και τα ιστορικά μνημεία της Πράγας, σύντομα θα ξεπροβάλλει ένα νέο οικιστικό ορόσημο: ο Top Tower, ο ψηλότερος ουρανοξύστης της Τσεχίας, ένα έργο που συνδυάζει αρχιτεκτονική και τολμηρή αισθητική.
Σύμβολο μετα‐αποκαλυπτικής φαντασίας
Το Top Tower δεν είναι απλώς ακόμη ένα ψηλό κτίριο· η πιο εντυπωσιακή του πτυχή είναι το «Ναυάγιο» (shipwreck) που θα «σκοντάφτει» κατά μήκος της πλευράς του πύργου, σύμβολο μετα‐αποκαλυπτικής φαντασίας, που υπογραμμίζει την κλιματική κρίση - η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η ικανότητα του ανθρώπου να επιβιώνει και να διαμορφώνει περιβάλλον παρά τις καταστροφές.
Το σχέδιο ανακοινώθηκε το 2019 από το αρχιτεκτονικό στούντιο Black n’ Arch με τον Τόμας Τσίσαρ και τον διάσημο γλύπτη Ντέιβιντ Τσέρνι· η έντονη αντίθεση μεταξύ του παραδοσιακού γοτθικού και μπαρόκ παρελθόντος της Πράγας και της ακραίας, σχεδόν φουτουριστικής αισθητικής του Top Tower προκάλεσε αμέσως συζητήσεις και διαφωνίες.
Το Top Tower θα ανέρχεται στα 135 μέτρα, ξεπερνώντας κατά περίπου 9 μέτρα τον τρέχοντα υψηλότερο ουρανοξύστη της Τσεχίας, τον AZ Tower στο Μπρνο.
Από αυτά, τα 125 μέτρα ανήκουν στον πυρήνα του πύργου, ενώ τα υπόλοιπα 10 μέτρα σχηματίζουν τη γλυπτική εγκατάσταση που απεικονίζει το ναυάγιο.
Ο πύργος θα περιλαμβάνει περίπου 250 διαμερίσματα, καταστήματα, χώρους γραφείων και πολιτιστικό κέντρο, ενώ κοινόχρηστοι χώροι και υπόγειες διαβάσεις πεζών θα εξυπηρετούν την περιοχή ώστε να γίνει σημείο συγκέντρωσης και κοινωνικής δραστηριότητας.
Η τοποθεσία είναι το Nové Butovice, στη ζώνη της Πράγας που έχει ήδη υποστεί αλλαγές με την πάροδο των τελευταίων δεκαετιών· η νέα γειτονιά θέλει ανανέωση και να αποκτήσει μια ταυτότητα μοντέρνου αστικού χώρου.
Ο πύργος θα βρίσκεται πολύ κοντά στον σταθμό μετρό Nové Butovice, με άμεση σύνδεση στην πεζοδρομημένη ζώνη της πόλης.
Στο πρότζεκτ έχει ενσωματωθεί πράσινη αρχιτεκτονική, με κήπους στην οροφή και φυτά που θα αναρριχώνται γύρω από το σκηνικό της καταστροφής, κατασκευή που θα πληροί πρότυπα ενεργειακής αποδοτικότητας (LEED Gold).
Παρά το εντυπωσιακό όραμα, το Top Tower συνάντησε και συναντά αντιδράσεις. Το κύριο επιχείρημα των επικριτών είναι ότι η σύγκρουση με το ιστορικό προφίλ της Πράγας - με τα κάστρα, τις εκκλησίες και τα γοτθικά στοιχεία της παλιάς πόλης - θα είναι έντονη και δυνητικά κακή για την πολιτιστική της ταυτότητα. UNESCO και ICOMOS έχουν εκφράσει ανησυχίες για το πώς οι νέες υψηλές κατασκευές μπορεί να επηρεάσουν το τοπίο της ιστορικής πόλης, ιδιαίτερα τη ζώνη που προστατεύεται ως Παγκόσμια Κληρονομιά. Οι σχεδιαστές απαντούν ότι το Top Tower θα είναι εκτός των πιο ευαίσθητων περιοχών και δεν θα εμποδίζει τη θέα προς το Κάστρο της Πράγας, ενώ η τοποθέτηση και η κλίση της γλυπτικής εγκατάστασης θα εξασφαλίσουν ότι η πόλη δεν θα χάσει την αισθητική της ιστορικής αρχιτεκτονικής.
Πριν από μερικές ημέρες επιτεύχθηκε ένα σημαντικό βήμα: οι αρχές της Πράγας ενέκριναν αλλαγές στο χωροταξικό σχέδιο που απελευθερώνουν την κατασκευή από πλευράς ζωνών χρήσης γης, αλλά και συμφωνία των επενδυτών να συνεισφέρουν περίπου 75,7 εκατομμύρια κορόνες Τσεχίας προς το δήμο και την πόλη για τις υποδομές· ποσά που θα χρησιμοποιηθούν για βελτιώσεις του δημόσιου χώρου, πεζοδρομίων, φωτισμού και κυκλοφορίας. Η έγκριση αυτή σημαίνει ότι το Top Tower είναι πλέον επίσημα σε κατασκευαστικό στάδιο· υπολογίζεται ότι θα πάρει περίπου τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί, αν όλα προχωρήσουν χωρίς καθυστερήσεις.
«Η συνύπαρξη τέτοιων στοιχείων με την μακρόχρονη ιστορική παράδοση της Πράγας αναδεικνύει μια διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στην προστασία της κληρονομιάς και την ανάγκη ανάπτυξης και μοντέρνας ταυτότητας. Το Top Tower δεν θέλει μόνο να μάθει πως ψηλώνεις· θέλει να μάθει ποια είναι η σχέση πόλης, τέχνης και περιβάλλοντος στο κατώφλι του 22ου αιώνα», σημειώνει ο αρχιτέκτονας.
Θα είναι ο πύργος που «μιλάει» για πλημμύρες, ναυάγια, σιδερένια συντρίμμια και τη δύναμη της φαντασίας - θα αλλάξει τη σιλουέτα της Πράγας· ωστόσο, μεγάλη είναι η ευθύνη: αφού οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα θα καθορίσουν αν θα προκαλέσει διαφωνίες ή αν θα καταφέρει να αρμονιστεί με τις σκιές των πύργων, τις καμπύλες των εκκλησιών, τα σοκάκια και τα βολβοειδή φυτά στους τοίχους των μπαρόκ κτιρίων.
Κάτι περισσότερο από ένα αρχιτεκτονικό πείραμα
Όταν η πρώτη σκιά του Top Tower πέσει πάνω σε μια ιστορική πλατεία της Πράγας, θα είναι περισσότερο από ένα αρχιτεκτονικό πείραμα· θα είναι σήμα για το μέλλον του αστικού τοπίου. Οι κάτοικοι, οι τουρίστες, οι αρχαιολόγοι, οι εικαστικοί θα κοιτούν.
Αν η τολμηρή αυτή δομή πετύχει, μπορεί να γίνει σύμβολο μιας νέας εποχής στην οποία το καινούργιο και το παλιό συνυπάρχουν· αν αποτύχει, θα γίνει παράδειγμα δυσφορίας και διαφωνίας. Το Top Tower, με το ναυάγιο που γέρνει, δεν είναι απλώς ψηλότερος: είναι προκλητικός, απαραίτητος, και ίσως αναγκαίος· το βλέμμα του όμως θα κρίνει αν η Πράγα θα τον αγκαλιάσει ή θα τον απορρίψει.