Αυτό που κάνει το έργο να ξεχωρίζει είναι η φιλοσοφία πίσω του: η έννοια ότι ο χώρος πρέπει να ζει, να μεταλλάσσεται, να στηρίζεται στη φαντασία και στην ελευθερία των παιδιών.
Φαντάσου μια σχολική αυλή, όχι σαν τις κλασικές με τσιμεντένιο δάπεδο και στατικά όργανα, αλλά ως έναν ζωντανό, ελεύθερο, πολύχρωμο κόμβο δημιουργίας, όπου τα παιδιά γίνονται οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες της διασκέδασής τους.
Στο Baoshan No. 2 Central Primary School στη Σαγκάη, ακριβώς αυτό συνέβη, χάρη σε μια συνεργασία-ονείρο μεταξύ της Nike και της LEGO: ένα modular playground που μοιάζει να ξεπηδά από τα όνειρα των παιδιών, σχεδιασμένο να μεταμορφώνεται μαζί τους.
Μια συναρπαστική καινοτομία
Το βασικό «υλικό» του παιχνιδιού είναι απλό αλλά βαθύ στη σκέψη: το κλασικό τούβλο LEGO 2×3. Η γεωμετρία του έγινε πρότυπο για το σχέδιο του χώρου - γραμμές, όγκοι, διασυνδέσεις - και καθόρισε τις αναλογίες κάθε επιφάνειας, κάθε μονοπατιού, κάθε διαδρομής.
Το αποτέλεσμα είναι ένας χώρος με καθαρή μορφή, που όμως δεν παραμένει αμετάβλητος: οι «τουβλο-μονάδες» μπορούν να επαναταχθούν, να αλλάξουν θέση, να μεταμορφώσουν τον χώρο από πίστα ταχύτητας σε τοίχο αναρρίχησης, σε λαβύρινθο, σε ζώνη ισορροπίας ή σε σκηνικό παιχνιδιών.
Αυτό που κάνει το έργο να ξεχωρίζει δεν είναι απλώς η αισθητική - παρότι η φωτεινή παλέτα, οι αντιθετικοί τόνοι και η αναγνωρίσιμη «τουβλο-αίσθηση» δίνουν άμεσο οπτικό μήνυμα - αλλά η φιλοσοφία πίσω του: η έννοια ότι ο χώρος πρέπει να ζει, να μεταλλάσσεται, να στηρίζεται στη φαντασία και στην ελευθερία των παιδιών.
Δεν πρόκειται για έναν παιδότοπο όπου οι κανόνες είναι προκαθορισμένοι - αντιθέτως, εδώ τα παιδιά αναλαμβάνουν τον ρόλο των σχεδιαστών: τι θα γίνει αύριο; Πώς θα είναι ο χώρος στο διάλειμμα; Πώς θα τρέξω, πώς θα πηδήξω, πώς θα συνεργαστούμε;
Η ιδέα δεν προέκυψε στο γραφείο κάποιου σχεδιαστή μόνο. Προήλθε από συμμετοχικές εργασίες με τα ίδια τα παιδιά, μέσω του προγράμματος «Build the Change» της LEGO China: τα παιδιά έφτιαξαν με τουβλάκια τις δικές τους ιδέες για το ιδανικό προαύλιο, και αυτές οι ιδέες ενσωματώθηκαν στο τελικό σχέδιο. Έτσι, ο χώρος έγινε καθρέφτισμα των αναγκών τους - όχι ενός προκαθορισμένου προτύπου - και τα όρια μεταξύ παιχνιδιού και διδασκαλίας, μεταξύ κίνησης και δημιουργίας, θόλωσαν.
Η Nike, συμμετέχοντας μέσα από το πλαίσιο της περιβαλλοντικής της αποστολής Move to Zero, φρόντισε ώστε το έργο να μην είναι απλώς εντυπωσιακό αλλά και υπεύθυνο.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι ανακυκλωμένα όπου είναι δυνατό, οι δομές σχεδιάστηκαν για να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να αναδιαταχθούν χωρίς μεγάλα οικοδομικά έργα, και η χρηστικότητα του χώρου συνδέεται με την προσπάθεια μείωσης αποβλήτων και εκπομπών άνθρακα. Αυτό δίνει στο έργο δύο όψεις ταυτόχρονα: αρχιτεκτονική και βιωσιμότητα, παιχνίδι και περιβαλλοντική ευαισθησία.
Σε αυτό το modular playground, κάθε «κουτί» (block) και κάθε γραμμή έχει πολλαπλή χρήση: μπορεί να επιτρέψει αναρρίχηση, ισορροπία, άλματα, διάδρομους ταχύτητας ή απλά σημεία στάσης και ανάπαυσης. Η ποικιλία υφών και υλικών εντείνει την αισθητηριακή εμπειρία - κάθε βήμα, κάθε επαφή έχει νόημα.
Όμως ο πιο ισχυρός μετασχηματισμός δεν είναι υλικός: είναι ψυχοκοινωνικός. Τα παιδιά δεν βλέπουν πια τo διάλειμμα ως παύση· τη βλέπουν ως ευκαιρία για πειραματισμό, συνεργασία, δημιουργία. Οι δάσκαλοι μαρτυρούν πως το διάλειμμα έχει μετατραπεί σε εργαστήριο παιχνιδιού, όπου οι μαθητές επινοούν τις δικές τους δραστηριότητες - από «αγώνες τουβλο-ράλι» μέχρι λαβυρίνθους και διαδρόμους πρόκλησης. Κάθε ενεργή κίνηση είναι μια μικρή πρωτοβουλία - να παρακινείσαι, να συνεργάζεσαι, να ανακαλύπτεις.
Το αξιοθαύμαστο είναι ότι αυτή η προσέγγιση δεν είναι μεμονωμένη. Η Nike έχει ήδη κατασκευάσει 42 παρόμοιες «βιώσιμες παιδικές χαρές» σε όλη την Κίνα, με στόχο να φτάσει τις 100, χρησιμοποιώντας υλικά από το πρόγραμμα Nike Grind (ανακύκλωση υπολειμμάτων παπουτσιών και αθλητικού εξοπλισμού). Έτσι, η Σαγκάη γίνεται πιλοτικό πεδίο, υπόδειγμα για το πώς μπορούν να ενωθούν η αισθητική, η κίνηση και η περιβαλλοντική συνείδηση - όχι ως θεωρίες, αλλά ως καθημερινότητα.
Αυτό που τελικά ενώνει LEGO και Nike στο πρότζεκτ αυτό δεν είναι το branding αλλά η κοινή πίστη ότι η δημιουργικότητα και η κίνηση πρέπει να είναι στη ρίζα της εκπαίδευσης και του δημόσιου χώρου.
Δεν πρόκειται για μια ακόμη διαφημιστική ενέργεια· είναι ένας επαναπροσδιορισμός της σχέσης μας με το χώρο και με τα παιδιά. Κάθε βήμα, κάθε παιχνίδι, κάθε δομή εδώ μεταφέρει ένα μήνυμα: ο χώρος δεν είναι δεδομένος - χτίζεται, αναπροσαρμόζεται, υπακούει στη φαντασία και στην ενέργεια.
Η αυλή αυτή δεν θα μείνει ίδια αύριο. Θα αλλάξει, σύμφωνα με τις ανάγκες, τα παιχνίδια και τις ιδέες των παιδιών. Εκεί που άλλοτε τα όρια ορίζονταν από τα όργανα, εδώ τα όρια τα ορίζουν οι ίδιοι. Κι αυτό είναι το μέλλον του παιχνιδιού: ένας χώρος που δεν σταματά να ονειρεύεται μαζί με τα παιδιά του, που δεν ξεχνά πως το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια, αλλά δικαίωμα.
Ας φανταστούμε ότι κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να υλοποιηθεί και εδώ, στην Ελλάδα: σχολικές αυλές που δεν «βοηθούν» απλώς τα παιδιά να καταναλώσουν ενέργεια, αλλά τα καλούν να την εκφράσουν, να την εξερευνήσουν, να τη μορφοποιήσουν. Αυλές με ευέλικτα στοιχεία, με modular δομές, με συμμετοχικό σχεδιασμό, όπου τα παιδιά δεν παίζουν στον χώρο, αλλά μας δείχνουν τι χώρος θέλουν να γίνει.