Το space-chic στιλ γνωρίζει ραγδαία άνοδο στην ποπ κουλτούρα – στα σπίτια των διασημοτήτων, στις διεθνείς εκθέσεις design και ακόμη και στις ταινίες του Χόλιγουντ. Και αναρωτιόμαστε: γιατί τώρα;
Από αεροδυναμικά αυτοκίνητα έως ογκώδη καθίσματα σε στυλ σεληνιακού τοπίου, η λαϊκή κουλτούρα ρίχνει ξανά τα βλέμματά της στο Διάστημα, ακριβώς όπως έκανε και πριν από 50-55 χρόνια. Και ορισμένοι αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, κινηματογραφιστές αλλά και γκαλερί αναζητούν την έμπνευσή τους, αν όχι στο «μακρινό γαλαξία» του Star Wars, τουλάχιστον πέρα από την ατμόσφαιρα της Γης.
Η τελευταία ταινία της Marvel Studios, «The Fantastic Four: First Steps», που θα βγει στις αίθουσες τον Ιούλιο, παρουσιάζει ένα σαλόνι με κυκλικό καναπέ και γυαλιστερά λευκά κυκλικά τραπεζάκια, καθώς και αυτοκίνητα με υπερμεγέθη πτερύγια.
2025: Οδύσσεια του Διαστήματος
Αλλά και εκτός Χόλιγουντ, στον πραγματικό κόσμο, μερικοί σημαντικοί διακοσμητές εσωτερικών χώρων των ΗΠΑ έχουν κάνει την αισθητική της διαστημικής εποχής εξαιρετικά μοντέρνα και επίκαιρη ξανά. Ο Giampiero Tagliaferri, με έδρα το Λος Άντζελες και το Μιλάνο, είναι ένας από τους σχεδιαστές που υιοθετούν την ρετροφουτουριστική αισθητική του space-chic της δεκαετίας του '60 και του '70 για τα σπίτια των μεγιστάνων της τεχνολογίας, των συλλεκτών τέχνης, των δημιουργικών της μόδας και των ποπ σταρ.
Το παραθαλάσσιο σπίτι της αμερικανίδας διακοσμήτριας Kelly Wearstler είναι γεμάτο από σχεδιαστικά στοιχεία της διαστημικής εποχής, όπως ο καναπές και η ξαπλώστρα της δεκαετίας του 1970 από τους Afra και Tobia Scarpa, και η καρέκλα Digamma του 1957 με τα τέσσερα απλωμένα πόδια από τον Ignazio Gardella.
Εν τω μεταξύ, μάρκες επίπλων όπως η Paulin, Paulin, Paulin εντόπισαν γρήγορα την τάση -ή ίσως να την καθοδηγούν κιόλας. Η οικογενειακή επιχείρηση επανακυκλοφορεί σχέδια της εποχής του διαστήματος από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 του επιδραστικού Γάλλου σχεδιαστή επίπλων Pierre Paulin. Συγκεκριμένα, η «αρθρωτή» διάταξη καθισμάτων Dune Ensemble έχει γίνει αγαπημένη των ανθρώπων της μουσικής βιομηχανίας και των απανταχού influencers. Ο γνωστός τραγουδιστής Frank Ocean, ο μπασίστας των Red Hot Chili Peppers Flea, ο ράπερ Travis Scott, ο Justin Bieber και η Kim Kardashian φέρεται να έχουν ένα τέτοιο.
Γκαλερί και εκθέσεις υιοθετούν αυτή τη ρετρό-φουτουριστική νοσταλγία. Στο Vitra Design Museum στο Weil am Rhein της Γερμανίας παρουσιάζεται αυτό τον καιρό η έκθεση «Science Fiction Design: From Space Age to Metaverse».
Η έκθεση εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι σχεδιαστές της διαστημικής εποχής προμήθευσαν τους σκηνοθέτες με τα ιδανικά έπιπλα για τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας τους. Η σειρά καθισμάτων Djinn του Olivier Mourgue από τη δεκαετία του 1960 στην ταινία «2001: A Space Odyssey», η καρέκλα Tomato του Eero Aarnio από το 1971 στην ταινία «Men in Black» (1997) του Barry Sonnenfeld και η καρέκλα Ribbon του Paulin από το 1966 στην ταινία «Blade Runner 2049» (2017) του Denis Villeneuve.
Στην Εβδομάδα Σχεδιασμού του Μιλάνου αυτή την άνοιξη, το πιο περιζήτητο έκθεμα ήταν η εγκατάσταση που δημιούργησε ο οίκος μόδας Loro Piana και οι σχεδιαστές επίπλων Dimorestudio, οι οποίοι παρουσίασαν ένα είδος ιδανικού κινηματογραφικού διαμερίσματος της δεκαετίας του 1970, που ήταν καθαρά ιταλο-καλιφορνέζικο space-age chic: βυθισμένα καθιστικά, στρογγυλά κρεβάτια, καταρράκτες από κυβοειδή φωτιστικά τοίχου, ρετρό καθίσματα, ηλεκτρικό πράσινο χαλί.
Το στυλ της διαστημικής εποχής ήταν επίσης παρόν στην τεράστια Έκθεση Τέχνης Brafa στις Βρυξέλλες. Κάθε χρόνο, η Delen Private Bank, η οποία διαθέτει μια εξαιρετική συλλογή μοντέρνας τέχνης και επίπλων του 20ου αιώνα, δημιουργεί μια σουίτα δωματίων στην έκθεση ως το απόλυτο διαμέρισμα. Αυτή τη φορά, το πιο τολμηρό δωμάτιο ήταν καθαρά διαστημικό – κόκκινοι γυαλιστεροί τοίχοι που θύμιζαν τις εκθέσεις Visiona του Verner Panton, με το πιο διαστημικό σύμβολο: την καρέκλα Elda του Joe Colombo.
Οι ρίζες του space-chic
Αυτή η αισθητική έχει τις ρίζες της, φυσικά, στον διαστημικό αγώνα, ο οποίος ξεκίνησε όταν οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν τον δορυφόρο Σπούτνικ το 1957 και συνεχίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 με το πρόγραμμα Apollo της NASA. Αυτά τα γεγονότα κυριάρχησαν στα παγκόσμια MME και οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αγκάλιασαν με ενθουσιασμό την ιδέα ότι η ανθρωπότητα είχε εισέλθει σε μια νέα εποχή. «Φαινόταν φυσικό τα αντικείμενα και οι χώροι να αντικατοπτρίζουν αυτό το κλίμα», λέει ο Peter Martin, συγγραφέας του βιβλίου «Space Age Design: Icons of the Movement», μιλώντας στο BBC.
Με αυτό το φόντο, το προπολεμικό design και η αρχιτεκτονική ξαφνικά φάνηκαν ξεπερασμένα. Αντίθετα, το απόλυτο σύμβολο της μόδας ήταν η πρωτοποριακή κομψότητα της καρέκλας Pallo ή Ball του Eero Aarnio, που κατασκευάστηκε το 1963 και ταιριάζει ιδανικά σε ένα μοντέρνο σπίτι.
Και δεν ήταν μόνο τα έπιπλα που υιοθέτησαν αυτή την τάση της διαστημικής εποχής. Τα αυτοκίνητα απέκτησαν τεράστια πτερύγια και τα αεροδρόμια άρχισαν να μοιάζουν με διαστημόπλοια, όπως το TWA Flight Center του Eero Saarinen στη Νέα Υόρκη.
Υπήρχε επίσης ένας πρακτικός λόγος για τη δημοτικότητα του σχεδιασμού της διαστημικής εποχής. Ήρθε με την εμφάνιση νέων υλικών, τα οποία είχαν αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου και στα μέσα της δεκαετίας του 1950 άρχισαν να χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια και τα στούντιο μιας νέας γενιάς σχεδιαστών.
Για ένα διάστημα, το πλαστικό έγινε συνώνυμο με αυτό που σήμερα θεωρούμε σχεδιαστές της διαστημικής εποχής. Όπως λέει η Cristina Bargna, επικεφαλής της Συλλογής Πλαστικού Σχεδιασμού στο Μουσείο Σχεδιασμού των Βρυξελλών, στο βιβλίο του Martin: «Στη δεκαετία του 1950, το πλαστικό αντιπροσώπευε τις δυνατότητες, την ελευθερία και τη χαρά. Την ελευθερία του σχήματος, τη δυνατότητα να δημιουργηθούν νέα έπιπλα, να επιπλωθούν νέα σπίτια – ένα υλικό που μιλούσε σε μια νέα γενιά με την επιθυμία να ζήσει διαφορετικά. Το πλαστικό δεν ήταν πλέον ένα υλικό που μιμούνταν ό,τι είχε προηγηθεί. Άρχισε να ενσαρκώνει το μέλλον και δημιούργησε μια εντελώς νέα όψη της πραγματικότητας».
Ο άλλος κομβικός και κρίσιμος παράγοντας ήταν η μαζική παραγωγή, η οποία αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των ετών του πολέμου για την κατασκευή πολεμικού υλικού και στη συνέχεια στράφηκε προς την αναπτυσσόμενη (ποπ) κουλτούρα της κατανάλωσης. Έμπειροι σχεδιαστές «συμμάχησαν» με κατασκευαστές.
«Η ιστορία του σχεδιασμού της διαστημικής εποχής είναι από πολλές απόψεις μια ιστορία συνεργασίας μεταξύ σχεδιαστών και κατασκευαστών. Ο Joe Colombo με την Kartell, ο Eero Saarinen με την Knoll, ο Verner Panton με την Vitra, ο Peter Ghyczy με την Elastogran», γράφει ο Martin στο Space Age Design.
Η ακμή του σχεδιασμού της διαστημικής εποχής ήταν αμέσως μετά την πρώτη προσσελήνωση του ανθρώπου, το 1969. «Τώρα γνωρίζουμε ότι αυτό που φαινόταν ως η αρχή των πραγμάτων ήταν στην πραγματικότητα το τέλος τους», λέει ο Martin.
Εκείνη την εποχή, το διάστημα ήταν το πιο «καυτό» θέμα και το παγκόσμιο ενδιαφέρον έδωσε τεράστια ώθηση στο σχεδιασμό και την επιρροή της διαστημικής εποχής. Ήταν παντού, από το «Space Oddity» του David Bowie – [που κυκλοφόρησε ένα μήνα μετά την προσσελήνωση] μέχρι την τηλεόραση Videosphere της JVC με το διαστημικό κράνος.
Και σε μια εποχή που φαινόταν λογικό να υποθέσουμε ότι θα ζούσαμε στο διάστημα μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι σχεδιαστές σκεφτόντουσαν πώς θα μπορούσε να είναι αυτό.
Ο σχεδιασμός των καναπέδων είναι ένα κλασικό παράδειγμα. «Οι αρθρωτοί καναπέδες υπήρχαν από τη δεκαετία του 1940, αλλά τώρα έγιναν τεράστιοι και επιβλητικοί, φτιαγμένοι για έναν φανταστικό, φουτουριστικό τρόπο ζωής», λέει ο Martin.
Οι άκαμπτες φόρμες έφυγαν από τη μόδα και αντικαταστάθηκαν από ατμοσφαιρικές, αισθησιακές, οργανικές φόρμες. Αυτοί οι καναπέδες ήταν μια δήλωση και θα μπορούσαν να βρίσκονται εξίσου σε μια εξοχική βίλα στη λίμνη Κόμο ή σε έναν διαστημικό σταθμό σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Το να κάθεσαι όρθιος ήταν εκτός μόδας. Οι καναπέδες ήταν για ύπνο, κοινωνικοποίηση ή πάρτι.
Από αυτή την εποχή προέκυψαν δύο αντικείμενα που μπορούν να θεωρηθούν ως εμβληματικά για το κίνημα του space-chic: ο καναπές Togo του 1973, σχεδιασμένος από τον Michel Ducaroy για τη Ligne Roset, και ο Camaleonda του 1972, σχεδιασμένος από τον Mario Bellini για τη B&B Italia. Και οι δύο εξακολουθούν να παράγονται και να είναι εξαιρετικά περιζήτητοι.
Και τώρα η αισθητική αυτή επιστρέφει. Μια αίσθηση ανακάλυψης, μια γερή δόση νοσταλγίας και ένα νέο αίσθημα ανταγωνισμού συμβάλλουν στην αναβίωση του σχεδιασμού της διαστημικής εποχής.
Η νοσταλγία για τον ίδιο τον διαστημικό αγώνα ξεκίνησε το 2022, όταν η ζακέτα του Buzz Aldrin από το Apollo 11 πωλήθηκε για 2 εκατ. ευρώ στο Sotheby's της Νέας Υόρκης. Από τότε, τα διαστημικά αναμνηστικά έχουν γίνει μια τεράστια αγορά. Και πέρυσι, η συναρπαστική παράσταση του Tom Hanks, «The Moonwalkers», που αναπαριστούσε την αποστολή Apollo, ήταν η κύρια ατραξιόν στο Lightroom του Λονδίνου.
Αυτό το ενδιαφέρον για την πρώτη διαστημική εποχή τροφοδοτείται από το γεγονός ότι βρισκόμαστε τώρα στην καμπή της δεύτερης.
Το πρόγραμμα Artemis της NASA πρόκειται να επιστρέψει στη Σελήνη, με την πρώτη επανδρωμένη αποστολή να προγραμματίζεται για το 2027, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1970. Αυτή τη φορά, ο αγώνας είναι διεθνής, με την Κίνα, την Ινδία και ιδιωτικές εταιρείες των ΗΠΑ να ανταγωνίζονται για την υπεροχή στο διάστημα.
Αυτη η προσμονή εκδηλώνεται με τον σχεδιασμό διαφόρων νέων καλλιτεχνών, όπως το έργο του Κινέζου Peng Zheng (σήμερα ανώτερος σχεδιαστής προϊόντων στην εταιρεία Zoom στην Καλιφόρνια) και του Eason Zhu (ιδρυτή του σχεδιαστικού στούντιο Fununit Design & More στο Hangzhou).
Σύμφωνα με τον Martin, σχεδιαστές όπως αυτοί «δημιουργούν ένα όραμα για νέους τρόπους ζωής που δεν εμποδίζονται καθόλου από τα βαρίδια του παρελθόντος».