Η αρχιτεκτονική είναι το προϊόν μιας συνομιλίας μεταξύ πελάτη και δημιουργού. Ο αρχιτέκτονας αξιολογεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες του πελάτη και τις μεταφράζει σε μια μορφή κατοίκησης.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν ο πελάτης είναι ο ίδιος ο αρχιτέκτονας; Το σπίτι ξεπερνά την πρωταρχική ανάγκη για καταφύγιο και γίνεται καμβάς για την απόλυτη έκφραση της επαγγελματικής του ταυτότητάς.
Αυτό ακριβώς συναντάμε στο σπίτι της αρχιτεκτόνισσας Μυρτούς Κιούρτη, στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και αφού ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές στο Columbia University της Νέας Υόρκης. Παράλληλα, έχει διδάξει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και στο μεταπτυχιακό της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Σήμερα διατηρεί το σπίτι και γραφείο της στο Κολωνάκι.
Η έρευνά της εστιάζει σε μια νέα μεθοδολογία σχεδιασμού που συσχετίζει την αρχιτεκτονική με την κοινωνική ανθρωπολογία, την πολιτισμική ιστορία και την ψυχανάλυση. Ουσιαστικά, μέσα από συνεδρίες με τον κάθε κάτοικο αναδεικνύει το αξιακό του σύστημα, βαθιές, συχνά ασυνείδητες επιθυμίες του και τον ιδιαίτερο, μοναδικό τρόπο με τον οποίο επιθυμεί να ζει την καθημερινότητά του. Όλα αυτά την καθοδηγούν για τον τελικό σχεδιασμό της κατοικίας του.
Η Μυρτώ Κιούρτη, λοιπόν, αγαπά τα σπίτια και τις ιστορίες. Έτσι όταν αποφάσισε να αγοράσει το δικό της, φρόντισε να εφαρμόσει αυτή τη μεθοδολογία και με την αρχιτεκτονική της το σπίτι της «να διηγείται τη δική του ιστορία».
Γνωστή για τον σχεδιασμό εμπνεόμενη από τους ανθρώπους του και αφουγκραζόμενη τις εσωτερικές τους ανάγκες, εντυπωσιάζει για τη συνέπεια που ακολουθεί η αρχιτεκτονική της μέσα στο ίδιο της το σπίτι, την αρμονία, το συνονθύλευμα του χθες σε συνδυασμό με αναφορές απόλυτα προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις τάσεις του σήμερα.
«Εμπλουτίζοντας την παράδοση του Μοντερνισμού με σύγχρονες ψυχαναλυτικές θεωρίες επιχειρώ να συσχετίσω τον σχεδιασμό της κατοικίας με βαθύτερες πτυχές του ψυχισμού των κατοίκων. Η κατεύθυνση που ακολουθώ, ο Συγκινησιακός Φονξιοναλισμός-Emotional Functionalism, βασίζεται σε μια επανερμηνεία των ονομαζόμενων «λειτουργιών» της κατοικίας. Αντιμετωπίζω τις λειτουργικές ανάγκες της κατοίκησης όχι ως στοιχειώδεις, τυπικές, κοινές για όλους πρακτικές αλλά ως ένα σύνθετο, εξαιρετικά ενδιαφέρον πεδίο δράσεων και μαχών το οποίο είναι ποιητικό, πολιτισμικά νοηματοδοτημένο, κοινωνικά προσανατολισμένο, και άμεσα συσχετισμένο με τον ψυχισμό των κατοίκων», αναφέρει η Μυρτώ Κιούρτη στο iefimerida.
Και αφού μάθαμε περισσότερα για την επαγγελματική πλευρά της, ας επιστρέψουμε στον προσωπικό της χώρο.
Σκοπός της ήταν να δημιουργηθεί ένα σπίτι λιτό, καθαρό, χωρίς σχεδιαστικές εξάρσεις, ένα διαμέρισμα που θα λειτουργεί σαν κέλυφος το οποίο μπορεί να δεχτεί κατασκευές, αρχιτεκτονικές μακέτες και έργα τέχνης, ένα «δοχείο ζωής» κατά τον Άρη Κωνσταντινίδη.
Το σπίτι της Μυρτούς Κιούρτη έχει αισθητική που συνάδει απόλυτα με τα οικοδομήματα που σχεδιάζει
Πρόκειται για ένα διαμέρισμα του 1955 το οποίο είχε πάρα πολλούς επιμερισμούς: διαδρόμους, δύο υπνοδωμάτια, κλειστή κουζίνα, δωμάτια υπηρεσίας -η κλασική κάτοψη της δεκαετίας του '50.
«Γκρέμισα τα πάντα και ανασχεδίασα όλο τον χώρο με βάση τη μέθοδο που δουλεύω. Και για μένα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία γιατί σε αυτήν την περίπτωση δεν είχα κάποιον πελάτη απέναντι μου τον οποίο μπορούσα να προσεγγίσω χρησιμοποιώντας εργαλεία ψυχαναλυτικά για να καταλάβω ποιος είναι και τι θέλει. Eίχα μόνο τον εαυτό μου. Το αποτέλεσμα είναι ένα σπίτι που απαντάει σε δικά μου διλήμματα, ερωτήματα και δηλώνει πράγματα για εμένα», εξηγεί η Μυρτώ Κιούρτη στο iefimerida.
Κεντρική ιδέα και διαφοροποιός λεπτομέρεια του σχεδιασμού είναι ότι μόλις ανοίγει η πόρτα στην είσοδο του σπιτιού, σε ένα μέτρο απόσταση βρίσκεται ο νεροχύτης.
«Είναι το σημείο εκείνο της κάτοψης που όλοι πάντα θέλουν να κρύψουν γιατί έχει την "ατσαλιά". Αυτό ήταν η καρδιά του διδακτορικού μου. Έκανα μια έρευνα για την εξέλιξη της κατοικίας στην Ελλάδα την περίοδο της μεταπολίτευσης και είδα πως ουσιαστικά αλλάζοντας τη θέση της κουζίνας, άλλαζαν αντιλήψεις που έχουμε για το φύλο, το σώμα, τη σεξουαλικότητα, τη σχέση με την οικογένεια, τη σχέση με την κοινωνία, την έννοια της εξατομίκευσης. Δηλαδή σε πάρα πολλά πράγματα που έχουν να κάνουν με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, υπάρχουν συνδέσεις με το πώς διαχειριζόμαστε τη θέση της κουζίνας. Παλιά ήταν πίσω κρυμμένη και σιγά σιγά ήρθε μπροστά, είναι ανοιχτή, εμείς χαλαρώνουμε, υποδεχόμαστε κόσμο που δεν ονομάζονται ξένοι, αλλά φίλοι. Αλλάζουν ακόμα και οι λέξεις για απλά πράγματα», περιγράφει η ίδια.
«Θέλησα, λοιπόν, ο νεροχύτης, που δεν βρίσκεται σχεδόν ποτέ στην πρώτη γραμμή ενός σπιτιού, να έχει αυτή την περίοπτη θέση στο δικό μου σπίτι. Mάλιστα είχα φωτογραφίσει τον χώρο και στον τοίχο πίσω είχα γράψει ένα απόφθεγμα ενός Βυζαντινού αγιογράφου, του Μανουήλ Πανσέληνου. "Μη φόβου τον υλισμό", δηλαδή για εμένα όλο αυτό δήλωνε έναν φόβο απέναντι στην υλικότητα, τη ζωντάνια που έχει η κουζίνα, στην αναρχία και μία ενοχική σχέση με όλο αυτό το πράγμα. Eκείνη την περίοδο, βέβαια, έκανα ψυχανάλυση και ταυτόχρονα δούλευα τις δικές μου φοβίες απέναντι στα πρέπει. Όλο αυτό κάπως μεταφράστηκε αρχιτεκτονικά σε αυτή τη διάταξη».
Φωτεινό, λευκό, με άπλετο καθαρό χώρο και μινιμαλιστική διακόσμηση, το σπίτι της Μυρτούς Κιούρτη έχει ένα ήρεμο και οπτικά καθαρό εσωτερικό περιβάλλον.
Έτσι, εσωτερικά διαμορφώνεται μια ανοιχτή κάτοψη, που ενισχύει τη διαμπερότητα του χώρου. Επιφάνειες από λευκές πλευρές σαν ντουλάπες διαμορφώνουν εκατέρωθεν του διαμερίσματος νέες ζώνες όπου κρύβονται οι κλειστοί χώροι: ένα επιπλέον μπάνιο και αποθηκευτικοί χώροι.
Στο κέντρο ένα ελεύθερο έπιπλο-νησίδα από λευκή γυαλιστερή λάκα διαμορφώνουν περάσματα και επιμέρους χώρους χωρίς σαφή όρια. Παιχνίδια φωτός και ανακλάσεων διαδραματίζονται καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σε όλα τα δωμάτια επικρατεί αρμονία, ενώ δεν υπάρχει καμία υπερβολή ως προς τη διακόσμηση, τίποτα το περιττό.
Για την ακρίβεια, η χρωματική παλέτα των δωματίων υποστηρίζει το κατάλευκο χρώμα που έρχεται σε αντίθεση με το δαπέδο ψαροκόκαλο, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τον συνδυασμό του αφαιρετικού με το μοντέρνο.
Ξεχωριστό είναι και το έπιπλο της βιβλιοθήκης, που δίνει μια καλοδεχούμενη πολυπλοκότητα στην κατασκευή, αναβαθμίζοντας με εξαιρετικό τρόπο τη συνολική διακόσμηση του διαμερίσματος.
Στα δωμάτιo υπάρχουν επιπλέον αποθηκευτικοί χώροι, ενώ το λευκό χρώμα και η απαραίτητη πράσινη πινελιά, δίνει μια αίσθηση χαλάρωσης.
Οσο για την αγαπημένη της γωνιά, αυτή είναι δίπλα στο παράθυρο. Είναι το σημείο εκκίνησης για να γεννηθούν νέες ιδέες για εναλλακτικά σχέδια, εικόνες και πληθώρα μεταμορφώσεων του χώρου.
«Εκεί πηγαίνω όταν θέλω να ηρεμήσω, χώνομαι μέσα στον τοίχο, κοιτάζω την πόλη και είναι και το σημείο στο οποίο καθόμουν όταν έκανα ψυχανάλυση κατά τη διάρκεια της πανδημίας», καταλήγει η Μυρτώ Κιούρτη.