Έτσι θα είναι τα εργοστάσια στην Ελλάδα του (κοντινού) μέλλοντος. Τα σχέδια του πρωτοποριακού αρχιτεκτονικού γραφείου Tense Architecture Network για μια βιομηχανική μονάδα στα Μέγαρα κλέβουν τις εντυπώσεις.
Ποιος είπε ότι τα εργοστάσια πρέπει να είναι αδιάφορα κτίρια με τεράστιους όγκους που στέκουν αμήχανα στη μέση του πουθενά; Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε άσχημα, τσιμεντένια, ανήλιαγα και αφιλόξενα κουτιά, που μοιάζουν δυστοπικά, σαν σκηνικό από ταινία που θέλει να υπογραμμίσει τη δυστυχία και τη μοναξιά μιας ρυπαρής βιομηχανικής ζώνης. Η δικαιολογία συνήθως είναι οι τεράστιοι χώροι που όπως κι αν τους σχεδιάσεις παραμένουν αχανείς, ασχημάτιστοι, βαρετοί. Όλα αυτά, μαζί με τη νοοτροπία ότι δεν χωράει ποίηση, φαντασία και τέχνη στη βιομηχανική ζωή, ανατρέπει, με τα σχέδια ενός εργοστασίου στα Μέγαρα, το team του brilliant αρχιτεκτονικού γραφείου Tense Architecture Network (TEN).
Η εικόνα μιας νέας Ελλάδας που πηγαίνει μπροστά
Οι φωτορεαλιστικές μακέτες του εργοστασίου στα Μέγαρα κάνουν αυτές τις μέρες το γύρο του κόσμου, μέσα από ειδικά αρχιτεκτονικά περιοδικά του διαδικτύου, δίνοντας την εικόνα μιας νέας δημιουργικής Ελλάδας που απέχει πάρα πολύ πια από τη χώρα που έσκιζε τα μνημόνια, η οποία γινόταν πρωτοσέλιδο στις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ευρώπης και της Αμερικής ως παράδειγμα υπανάπτυκτου τριτοκοσμικού κράτους που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του ή ενός τεράστιου οικονομικού ναυαγίου, στο οποίο η ορχήστρα συνέχιζε να παίζει αμέριμνη ενώ το πλοίο βυθιζόταν.
Ακόμα και με μια πρώτη ματιά τα σχέδια αυτού του design εργοστασίου παίζουν με το μάτι, τραβώντας την προσοχή με μια ανάποδη πυραμίδα που μοιάζει σαν πύργο ελέγχου σε φουτουριστικό αεροδρόμιο μιας hi-tech μητρόπολης της Άπω Ανατολής, στο Τόκιο ή τη Σανγκάι.
Κι όμως αυτός ο σχεδιασμός αφορά στα Μέγαρα για ένα βιομηχανικό συγκρότημα που θα στεγάζει τη μονάδα παραγωγής, τις αποθήκες, τις ζώνες φορτοεκφόρτωσης αλλά και τα πολύ μοντέρνα γραφεία με τις μίνιμαλ αίθουσες συσκέψεων, τους χώρους της διοίκησης, το λογιστήριο, το μάρκετινγκ, τις αίθουσες παρουσιάσεων κτλ.
Ποίηση και πρακτικότητα, ιδέες και βιομηχανική παραγωγή
Η ομάδα της Tense Architecture Network, ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, ο Νέστορας Σκαντζούρης, η Δάφνη Δράγιου, ο Aakash Balasaravanan, προσέγγισαν το project έξυπνα και ανατρεπτικά, κάτι που χαρακτηρίζει άλλωστε τις περισσότερςες δημιουργίες τους, θέλοντας να υπογραμμίσουν τον διττό χαρακτήρα του κτιρίου: από τη μια έχουμε τους διοικητικούς χώρους, συνυφασμένοι με την άυλη δημιουργικότητα, με τις ιδέες, με το επιχειρηματικό δαιμόνιο, με το ένστικτο, με το όραμα, και από την άλλη έχουμε τη βιομηχανική μονάδα, το εργοστάσιο που είναι συνυφασμένο με την πρακτικότητα, με τη υλική υπόσταση των πραγμάτων, με την παραγωγή.
Έτσι έκαναν έναν σαφή διαχωρισμό αυτών των δύο: για τους μεν χώρους των γραφείων χρησιμοποιήσαν το τριγωνικό μοτίβο που έχει γίνει σήμα κατατεθέν της αρχιτεκτονικής τους ταυτότητας (το τριγωνικό σπίτι τόσο στα Μέγαρα που είχε γίνει viral όσο και η κατοικία στην Εύβοια που αποθέωσε το διεθνές περιοδικό Wallparer*), έναν όγκο που αψηφά τους νόμους της βαρύτητας και μοιάζει να αιωρείται, συμβολίζοντας τον άυλο κόσμο των ιδεών.
Ενώ για τους δε χώρους του εργοστασίου σχεδίασαν ένα οίκημα που πατά γερά στη γη, στιβαρό, όχι όμως μονότονο, αφού η διάτρητη πρόσοψή του φιλτράρει το φυσικό δημιουργώντας τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά ένα ενδιαφέρον οπτικό παιχνίδι.
Η ανάποδη πυραμίδα
Η αντεστραμμένη πυραμίδα μοιάζει με γλυπτό, δίνοντας κατευθείαν μια ποιητική διάθεση σε έναν τόσο πρακτικό χώρο όπως ένα εργοστάσιο. Αυτή η κατασκευή είναι τοποθετημένη στρατηγικά στην άκρη ενός παραλληλόγραμμου γειωμένου όγκου, σαν να ισορροπεί πάνω στα στιβαρά χέρια ενός ήρεμου γίγαντα.
Η εικόνα μου θύμισε πολύ το ζευγάρι των ερωτευμένων στους πίνακες του Σαγκάλ, όπου ο πρακτικός, γήινος, ρεαλιστής άντρας, πατά γερά στα πόδια του, στέκεται σταθερά στη γη, κρατώντας όμως από το χέρι την ονειροπόλα σύντροφό του που αιωρείται, οραματίζεται, βλέπει τον κόσμο μέσα από τις ιδέες και τη φαντασία.
Αυτή δεν είναι άλλωστε και η διττή φύση ενός εργοστασίου που από τη μια οραματίζεται κάτι και από την άλλη με τεχνογνωσία το κατασκευάζει;