Αν υπάρχει κάτι που σε χτυπά σαν ριπή χειμωνιάτικου αέρα όταν τελειώνεις την «Υπόσχεση Γάμου» είναι η συνειδητοποίηση του τρομακτικού εαυτού που ενυπάρχει στον καθένα μας.
Αυτή την άγνωστη χώρα του περιθωριακού και συνάμα τραγικού, ο Γιώργος Συμπάρδης τη διασχίζει με τον ηλεκτρικό που κινείται από την Κηφισιά προς το Φάληρο, την Καλλιθέα, τον Ταύρο και το Μοσχάτο. Κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και με άξονα αυτή καθεαυτή, πλέκει το γαϊτανάκι της καθημερινότητας των ηρώων του με καύσιμο το απολύτως τυχαίο.
Η Αλέκα και η Όλγα συναντούν τον Ζαχαρία Μπαρλαμπά στην αποβάθρα του τρένου που απεργεί, κάποιο βροχερό τελείωμα της βάρδιας τους. Αποδέχονται την πρότασή του να τις μεταφέρει στα σπίτια τους χωρίς πολλές αναστολές, φανερώνοντας έτσι είτε την εντυπωσιακή τόλμη τους είτε την απελπιστικά έντονη ανάγκη τους για κάτι... Μια αλλαγή, μια έκπληξη. Η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας αναπάντεχου φλερτ πλανάται στον αέρα και η αλήθεια κρύβεται έντεχνα πίσω από την δικαιολογία της περιέργειας.
Καθώς οι ζωές των προσώπων ξετυλίγονται, ανοίγουν οι πόρτες των διπλανών διαμερισμάτων ή των γειτονικών σπιτιών. Στιγμές αναγνωρίσιμες, επαληθεύσιμες και τόσο αναπάντεχα οικείες που γεννήθηκαν λες, όχι από την παρατήρηση και την φαντασία του συγγραφέα, αλλά από το ίδιο το ανθρώπινο γονιδίωμα. Τα καθημερινά δράματα όντας αποφορτισμένα από την τραγική τους υπόσταση γίνονται φορτία ακόμη πιο ασήκωτα.
Πρόσωπα που έλκονται σαφώς και αγνοούν -το για ποιο λόγο- προφανώς. Γυναίκες σε ρόλους πολλαπλούς, κινούνται ανάμεσα σε προστατευτικές και προστακτικές εκφάνσεις. Άνδρες λίγοι, αμφίβολης ποιότητας και εξοργιστικής απαιτητικότητας. Ο Ζαχαρίας –πρωταγωνιστικός ανδρικός χαρακτήρας- απομεινάρι μιας άλλης εποχής, προβάρει το ρόλο του «γαμπρού» σε όλη την ενήλικη ζωή του. Σε μια διόλου κωμική μεταφορά του γνωστού από τον ελληνικό κινηματογράφο «στρίβειν δια του αρραβώνος», οδηγεί τα πράγματα με τρόπο μεθοδικό ώστε να εκμαιεύει μονίμως εκείνο που επιθυμεί, χωρίς –όχι μόνο να το απαιτήσει αλλά- ούτε καν να το αιτηθεί. Δεν προτείνει αρραβώνα στη Ματίνα, ούτε στη Βιβή. Εκείνες το κάνουν, δίνοντας σε πρώτο επίπεδο την εντύπωση ότι ο Ζαχαρίας ορίζεται από τις γυναίκες με τις οποίες συνδέεται. Ωστόσο, ο Γιώργος Συμπάρδης γράφοντας υπομονετικά, ανατρέπει τα πάντα στο τελευταίο κεφάλαιο.
Κατ' αναλογία, ακόμη κι αν ο Ζαχαρίας δεν φαίνεται να συνδέεται ερωτικά με προφανή τρόπο με την Αλέκα ή την Όλγα που τυχαία γνώρισε, η συμπεριφορά του έχει ήδη καταφέρει να διακινήσει σκοτεινές επιθυμίες και να άρει ηθικές αναστολές. Και οι δύο γυναίκες –αν και παντρεμένες- συλλαμβάνουν τους εαυτούς τους να αναρωτιόνται αν θα τους άρεσε σαν άνδρας και συμφωνούν πως αυτός ο τύπος -ένα κράµα ευγενούς πρόκλησης και αφέλειας- θα μπορούσε να τις ιντριγκάρει. Εκείνος πάλι με τις κινήσεις του, καταφέρνει να καθηλώσει όλα τα γυναικεία πρόσωπα –άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο- στο επίπεδο του ηδονοβλεψία και να επιβάλει έτσι µια διαστροφή η οποία υπογραμμίζεται από τον βίαιο τρόπο των σπάνιων ερωτικών του συνευρέσεων. Κάπως έτσι εξηγείται και η κατάσταση της Ματίνας, της φιγούρας εκείνης που τον αγαπά σχεδόν ειδωλολατρικά, αδιαφορώντας για τον κίνδυνο που διατρέχει να μετατρέψει οτιδήποτε ερωτικό σε ανερωτικό.
Άραγε ο Ζαχαρίας αρέσκεται στο να προκαλεί τους άλλους με πράγματα που δεν μπορούν να έχουν ή απλώς δοκιμάζει τις δικές του αντοχές σε αυτό; Είναι αυτός ο χαρακτήρας ή αυτός ο ρόλος; Και τελικά, το να είναι ο ρόλος του είναι σημαντικότερο από το να είναι ο εαυτός του; Οι ετερόκλητες πτυχές του –χωρίς να μεγεθύνονται- αφήνουν στη σκιά τον Στέλιο, τον Αντώνη και τον Μοσχονά που μέσα από την αδυναμία τους προβάλλουν αδίστακτοι, λάγνοι, προκλητικοί, εκδικητικοί και επιρρεπείς σε κάθε είδους πάθη, ενώ εκείνος παρά τα ψεγάδια του παραμένει συμπαθής ως το τέλος.
Η συγγραφική μαεστρία του Γιώργου Συμπάρδη ακουμπά και αντλεί οικεία ψήγματα γλωσσικά, κινησιολογικά και κοινωνιολογικά από τις ζωές όλων μας. Το γεγονός ότι επιλέγει να στήσει την ιστορία του αποκλειστικά σε διαμερίσματα των μικροαστικών νοτίων προαστίων, λειτουργεί σαν εργαστηριακή συνθήκη ώστε τα χαρακτηριστικά να αποτυπώνονται με την μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια και σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη ένταση. Στην πιστή αυτή καταγραφή επιθυμιών, προσδοκιών, επιλογών και διαρκών διαψεύσεων, η μεθοδολογία του συγγραφέα μακράν απέχει από αυτή της κλειδαρότρυπας. Χωρίς να διστάζει, γεμίζει τις σελίδες σαν παλιάς κοπής σκιτσογράφος αστυνομίας. Με το γκρι του μολυβιού του φτιάχνει εικόνες σεβόμενος την αλήθεια τους κι εκείνη του το ανταποδίδει με την απρόσκοπτη ροή που διασφαλίζεται από την διεισδυτική ματιά του.
Ο χρόνος κυλά σε ρυθμούς πραγματικούς, ο αναγνώστης αναπνέει μαζί με τους ήρωες και απορροφάται όχι από την ανάγκη του να επέλθει κάποιου είδους λύση, αλλά από την αγωνία του να κατατάξει τα παράδοξα της καθημερινότητας. Η συμβιβασμένη ζωή και τα απομεινάρια της, το παράδοξο που αντιτίθεται στο τετριμμένο, αποκαλύπτονται βαθμιαία εξαιτίας μιας έκρηξης ζωής που πυροδοτήθηκε από το τυχαίο.
Ο Γιώργος Συμπάρδης επιλέγει σοφά τον τίτλο του. Η υπόσχεση γάμου είναι απλά μια δήλωση πρόθεσης. Δεν αποτελεί ανάληψη ευθύνης. Η κυριολεκτική αυτή ερμηνεία των λέξεων θα μπορούσε να καταστήσει τον Ζαχαρία Μπαρλαμπά απολύτως ειλικρινή ως άνδρα. Γιατί ο Ζαχαρίας υπόσχεται, δεν ορκίζεται. Και καθώς ο όρκος προϋποθέτει την παρουσία μαρτύρων για την πιστοποίηση του αληθούς και ταυτόχρονα επισείει την τιμωρία της ψευδορκίας και της επιορκίας, εκείνος –ακριβώς για το λόγο αυτό- έχει την συνείδησή του ήσυχη. Το μόνο που μπορεί να τον ταράξει είναι η ερωτική του επιθυμία που δεν ξέρει ούτε από πού προέρχεται ούτε πως μπορεί να την κατευνάσει.
Με διάχυτη μια γοητευτική κινηματογραφική θλίψη, αλλά χωρίς ίχνος απόγνωσης, με όχημα την επιμελή και συνεπή γραφή του, διάθεση διόλου κριτική αλλά παραστατική των σημαντικών και των καθημερινών πεπραγμένων, ο Γιώργος Συμπάρδης καταγράφει παραλείψεις, παρεκτροπές και απώλειες της ζωής ενός κύκλου ανθρώπων. Μέσα από γλώσσα απλή προσδίδει στους χαρακτήρες του ύφος αυτοαναιρούμενο και –μάλλον- υποσκαπτικό κάθε μορφής βεβαιότητας, όταν αυτό που οι ίδιοι μοιάζουν διακαώς να επιθυμούν είναι η εξασφάλιση μικρών ή μεγάλων παρατάσεων, θριαμβευτικών ή ανατρεπτικών στιγμών σε ένα διά βίου αγώνα να μετατρέψουν την πιο κρυφή τους προσδοκία σε χειροπιαστή ιστορία. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα από αυτά που νοσταλγούμε, για τις ζωές που δε θα γίνουν ποτέ πρωτοσέλιδα.
«Υπόσχεση Γάμου», Γιώργος Συμπάρδης – Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2011