Επιστροφή στο υπερσυντηρητικό παρελθόν για τις ΗΠΑ, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο χαρακτηρίζει πια παράνομο το δικαίωμα στην άμβλωση.
Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε σήμερα την απόφαση-ορόσημο του 1973 στην υπόθεση Ρόου κατά Γουέιντ που αναγνώρισε το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση και τη νομιμοποίησε σε όλη τη χώρα, δίνοντας μια σημαντική νίκη στους Ρεπουμπλικάνους και στους συντηρητικούς θρησκευόμενους που θέλουν να περιορίσουν ή να απαγορεύσουν τη διαδικασία.
Με ψήφους 6-3 της συντηρητικής πλειοψηφίας, το δικαστήριο επικύρωσε τον υποστηριζόμενο από τους Ρεπουμπλικάνους νόμο του Μισισίπι που απαγορεύει την άμβλωση μετά τη 15η εβδομάδα κύησης.
Οι δικαστές απεφάνθησαν πως η απόφαση στην υπόθεση Ρόου κατά Γουέιντ που επέτρεπε τις αμβλώσεις προτού το έμβρυο γίνει βιώσιμο εκτός μήτρας -ανάμεσα στην 24η και 28η εβδομάδα της κύησης- ήταν λάθος, επειδή το Σύνταγμα των ΗΠΑ δεν κάνει καμία ειδική αναφορά στα δικαιώματα άμβλωσης.
Πλέον, εκατομμύρια γυναίκες χάνουν το αυτονόητο, για τις περισσότερες δυτικές χώρες, δικαίωμα. Το Ανώτατο Δικαστήριο κατάργησε έτσι μια απόφαση του 1973, η οποία θέσπιζε το συγκεκριμένο δικαίωμα.
Στο εξής, το δικαίωμα στις αμβλώσεις θα καθορίζεται από την εκάστοτε Πολιτεία, εκτός εάν το Κογκρέσο αποφασίσει διαφορετικά. Έτσι, η κάθε Πολιτεία των ΗΠΑ θα μπορεί με βάση αυτή την απόφαση να θεσπίσει τα δικά της μέτρα, ωστόσο αναμένεται ότι τουλάχιστον οι μισές θα επιβάλουν περιορισμούς ή ολική απαγόρευση.
Αναμένεται ότι το δικαίωμα αυτό θα καταργηθεί άμεσα για περίπου 36.000.000 γυναίκες.
Πώς φτάσαμε στην απόφαση για τις αμβλώσεις
Ένα προσχέδιο της απόφασης που ανέφερε πως το δικαστήριο ήταν πιθανό να ανατρέψει την απόφαση διέρρευσε τον Μάιο, προκαλώντας πολιτική καταιγίδα. Ο νόμος του Μισισίπι μπλοκαρίστηκε από κατώτερα δικαστήρια ως παραβίαση του δεδικασμένου του Ανώτατου Δικαστηρίου για τα δικαιώματα άμβλωσης.
Η Jackson Women's Health Organization, η μοναδική κλινική αμβλώσεων που παραμένει στο Μισισίπι προσέφυγε εναντίον του νόμου του 2018 και είχε την υποστήριξη της κυβέρνησης του Δημοκρατικού προέδρου Τζο Μπάιντεν στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Ο νόμος επιτρέπει τις αμβλώσεις όταν υπάρχει «ιατρικός λόγος έκτακτης ανάγκης» ή «σοβαρή ανωμαλία του εμβρύου», αλλά δεν προβλέπει εξαίρεση για τις εγκυμοσύνες που είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας.
Ομοσπονδιακός δικαστής απέρριψε το 2018 τον νόμο, επικαλούμενος το δεδικασμένο στην υπόθεση Ρόου. Το πέμπτο εφετείο με έδρα τη Νέα Ορλεάνη κατέληξε το 2019 στο ίδιο συμπέρασμα.
Η απόφαση Ρόου κατά Γουέιντ αναγνώρισε το δικαίωματα στην ιδιωτικότητα, βάσει του Συντάγματος των ΗΠΑ που προστατεύει τη δυνατότητα της γυναίκας να τερματίσει την εγκυμοσύνη της.
Το Ανώτατο Δικαστήριο σε μια απόφαση το 1992 (Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey) επανεβεβαίωσε το δικαίωμα στην άμβλωση και απαγόρευσε τους νόμους που επιβάλλουν ένα «υπερβολικό βάρος» στην πρόσβαση στην άμβλωση.
Διαδηλώσεις έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο
Έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο, εδώ και εβδομάδες, πραγματοποιούνταν συχνά διαδηλώσεις για το ζήτημα, τόσο υπέρ όσο και κατά.
Φωτογραφίες από τις σημερινές διαδηλώσεις, λίγο πριν και μετά την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου:
Οι Ρεπουμπλικανοί μπλόκαραν το νομοσχέδιο του Μπάιντεν
Η απόφαση αυτή έρχεται σε συνέχεια του «μπλόκου» που έβαλαν οι Ρεπουμπλικανοί στο νομοσχέδιο των Δημοκρατικών υπέρ της προστασίας των αμβλώσεων.
«Για πρώτη φορά εδώ και 50 χρόνια, μία συντηρητική πλειοψηφία, μία ακραία πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου ετοιμάζεται να αποφασίσει ότι οι γυναίκες δεν έχουν τον έλεγχο του ίδιου του σώματός τους», είχε προειδοποιήσει σε δραματικούς τόνους ο επικεφαλής των Δημοκρατικών της Γερουσίας, Τσακ Σούμερ, πριν από την ψηφοφορία.
Σημειώνεται ότι το Politico είχε δημοσιεύσει ένα προσχέδιο γνωμοδότησης του δικαστή Σάμιουελ Αλίτο, που διέρρευσε τον Φεβρουάριο, και το οποίο ανατρέπει την απόφαση-ορόσημο του 1973 στην υπόθεση Ρόου κατά Γουέιντ, που αναγνωρίζει το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.
Αυστηρό μήνυμα του Ευρωκοινοβουλίου
Για «αναφαίρετο δικαίωμα» στην άμβλωση έκαναν λόγο πρόσφατα οι ευρωβουλευτές, καταδικάζοντας την οπισθοδρόμηση στην αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα των γυναικών στις ΗΠΑ, μια ενέργεια που θα έχει και διεθνή αρνητικό αντίκτυπο.
Μετά από πρόσφατη συζήτηση στην ολομέλεια, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ψήφισμα την Πέμπτη με 364 ψήφους υπέρ, 154 κατά και 37 αποχές, υπενθυμίζοντας στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών ότι είναι ζωτικής σημασίας να διατηρηθεί σε ισχύ η απόφαση στην υπόθεση-ορόσημο Roe κατά Wade (1973) και η συνακόλουθη συνταγματική προστασία του δικαιώματος στην άμβλωση στις ΗΠΑ.
Επίσης, κάλεσαν τον Αμερικανό πρόεδρο και την κυβέρνησή του να διασφαλίσουν την πρόσβαση σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση.
Οι ευρωβουλευτές επανέλαβαν την έκκλησή τους προς την κυβέρνηση της πολιτείας του Τέξας να καταργήσει ταχέως το νομοσχέδιο 8 της Γερουσίας και καλούν διάφορες άλλες Πολιτείες των ΗΠΑ με παρόμοιους νόμους να ευθυγραμμίσουν τη νομοθεσία τους με τα διεθνώς προστατευόμενα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.
Οι απαγορεύσεις και οι άλλοι περιορισμοί στην άμβλωση πλήττουν δυσανάλογα τις γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας, ανέφεραν οι ευρωβουλευτές, προσθέτοντας ότι οι γυναίκες οι οποίες, λόγω οικονομικών ή υλικοτεχνικών εμποδίων, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν σε κλινικές αναπαραγωγικής υγείας σε γειτονικά κράτη ή χώρες, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποβληθούν σε επισφαλείς και απειλητικές για τη ζωή τους γυναικολογικές παρεμβάσεις.
Ο Economist εξηγεί πώς έφθασε να αμφισβητείται στην Αμερική το δικαίωμα στην άμβλωση
Γιατί σήμερα τα δικαιώματα στην άμβλωση απειλούνται στην Αμερική; Ο Economist εξηγεί πώς έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο. Πέντε χρόνια πριν, την παραμονή των προεδρικών εκλογών του 2016, ο Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύθηκε να διορίσει δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου που θα ανέτρεπαν «αυτόματα» την Roe v Wade.
Η Roe v. Wade, 410 U.S. 113, ήταν μια απόφαση ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, στην οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών προστατεύει την ελευθερία μιας εγκύου να επιλέξει να κάνει άμβλωση χωρίς υπερβολικούς κυβερνητικούς περιορισμούς.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Τραμπ μεταμόρφωσε το δικαστήριο διορίζοντας τρεις νέους δικαστές, δίνοντας στους συντηρητικούς πλειοψηφία 6-3. Τώρα, ένα σχέδιο γνωμοδότησης που διέρρευσε τον Φεβρουάριο, το οποίο δημοσιεύθηκε από το Politico στις 2 Μαΐου, φαίνεται να δείχνει ότι η πλειοψηφία των δικαστών του δικαστηρίου σκοπεύει να ακυρώσει τη Roe, όπως και συνέβη.
Οι προφορικές αγορεύσεις στην υπόθεση Dobbs κατά Jackson Women's Health Organisation, μια υπόθεση από το Μισισιπή που επέστρεψε την άμβλωση στο Ανώτατο Δικαστήριο, άρχισαν την 1η Δεκεμβρίου. Αλλά αρκετές πολιτείες έχουν προσπαθήσει να δοκιμάσουν τη Roe, ψηφίζοντας νόμους που έχουν σχεδιαστεί για να υπονομεύσουν την πρόσβαση στις αμβλώσεις. Από το 2021 έχουν τεθεί σε ισχύ τουλάχιστον 70 περιορισμοί σε 14 πολιτείες.
Ένας από αυτούς -μια σχεδόν ολοκληρωτική απαγόρευση στις έξι εβδομάδες κύησης, πριν πολλές γυναίκες γνωρίζουν ότι είναι έγκυες- έγινε νόμος στο Τέξας. Ο εν λόγω νόμος στην υπόθεση Dobbs, ο νόμος για την ηλικία κύησης, είναι ήπιος συγκριτικά: απαγορεύει την άμβλωση μετά τη 15η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Αλλά δίνει στη συντηρητική πλειοψηφία του Ανώτατου Δικαστηρίου την ευκαιρία να αφανίσει το δικαίωμα στην άμβλωση που αναγνωρίστηκε πριν από σχεδόν 50 χρόνια.
Στην υπόθεση Roe, οι δικαστές προσπάθησαν να εξισορροπήσουν το δικαίωμα της γυναίκας στην ιδιωτική ζωή όσον αφορά την εγκυμοσύνη της με το συμφέρον της πολιτείας να προστατεύσει τη δυνητική ζωή.
Ο δικαστής Harry Blackmun και οι συνάδελφοί του έκριναν ότι οι πολιτείες μπορούν να απαγορεύσουν την άμβλωση στο σημείο «βιωσιμότητας» -το στάδιο κατά το οποίο ένα έμβρυο μπορεί να επιβιώσει εκτός της μήτρας, τότε περίπου 27 εβδομάδες μιας εγκυμοσύνης, αλλά τώρα γύρω στις 23-24.
Το 1992, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση Planned Parenthood κατά Casey, μια άλλη υπόθεση αμβλώσεων, οι υπέρμαχοι της άμβλωσης προετοιμάστηκαν για τα χειρότερα. Όμως το δικαστήριο εξέπληξε τους παρατηρητές εμμένοντας σε μεγάλο βαθμό στη Roe. Επέτρεψε ορισμένους περιορισμούς (όπως η 24ωρη περίοδος αναμονής πριν από την άμβλωση), αλλά κήρυξε αντισυνταγματικά τα "ουσιώδη εμπόδια" στη διαδικασία, όπως η απαίτηση από μια γυναίκα να ενημερώνει τον σύζυγό της πριν προβεί σε διακοπή.
Το ερώτημα για το Ανώτατο Δικαστήριο, λοιπόν, ήταν αν όλες οι απαγορεύσεις των αμβλώσεων πριν από τη βιωσιμότητα είναι πράγματι αντισυνταγματικές -με άλλα λόγια, αν αυτά τα προηγούμενα δεκαετιών πρέπει να παραμείνουν.
Το πού στέκεται το κοινό είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών θα είχε αντίρρηση να ανατρέψει το δικαστήριο τη Roe. Άλλες όμως δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν όρια στις αμβλώσεις, που δεν επιτρέπει η Roe. Στην υπόθεση Casey πέντε δικαστές ψήφισαν αρχικά υπέρ της αναίρεσης της Roe, αλλά ο δικαστής Anthony Kennedy άλλαξε γνώμη, γέρνοντας την ισορροπία.