Η εμφάνιση “παραλλαγών που ανησυχούν” του νέου κορωνοϊού, έχει προκαλέσει ερωτήματα σχετικά με την μακροχρόνια ανοσία μας στον ιό. Θα μπορέσουν να μας προστατεύσουν από τις μελλοντικές παραλλαγές του ιού τα αντισώματα που δημιουργούμε αφού νοσήσουμε ή εμβολιαστούμε κατά της κυρίαρχης εκδοχής του;
Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι επιστήμονες εξετάζουν το πώς εξελίσσονται οι αντιδράσεις των αντισωμάτων μας στον κορωνοϊό στη διάρκεια του χρόνου. Αρκετές πρόσφατες έρευνες συγκρίνουν τη διαφορά μεταξύ των αντισωμάτων που παράγονται αμέσως μετά τη μόλυνση με κορωνοϊό και αυτών που εντοπίζονται στον οργανισμό έξι μήνες αργότερα. Τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά και καθησυχαστικά.
Παρόλο που έξι μήνες μετά τη μόλυνση εντοπίζονται λιγότερα αντισώματα συγκεκριμένα κατά του κορωνοϊού, αυτά που παραμένουν έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές. Οι ερευνητές δοκίμασαν την ικανότητά τους να προσδένονται στις πρωτεΐνες των παραλλαγών του νέου κορωνοϊού και διαπίστωσαν ότι το 83% των “ώριμων” αντισωμάτων αναγνωρίζουν καλύτερα τις μεταλλάξεις.
Πώς γίνεται αυτό; Απλούστατα επειδή τα Β λεμφοκύτταρα που δημιουργούν αντισώματα εξελίσσονται αφού ενεργοποιηθούν για πρώτη φορά. Ενώ είναι γνωστό ότι οι ιοί μεταλλάσσονται με τον χρόνο, και τα δικά μας Β λεμφοκύτταρα εκμεταλλεύονται τις μεταλλάξεις για να δημιουργήσουν ισχυρότερα αντισώματα.
Σωματική υπερμετάλλαξη
Μία βασική διαφορά ανάμεσα στη μετάλλαξη των αντισωμάτων και των ιών είναι πως οι μεταλλάξεις στα αντισώματα δεν συμβαίνουν εντελώς τυχαία. Προκαλούνται, για την ακρίβεια, από ένα ένζυμο που εντοπίζεται μόνο στα Β λεμφοκύτταρα, γνωστό και ως AID. Το ένζυμο αυτό προκαλεί εσκεμμένα μεταλλάξεις στο DNA που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία του μέρους αυτού του αντισώματος που αναγνωρίζει τον ιό. Αυτός ο μηχανισμός μετάλλαξης καταγράφηκε από πρωτοπόρους ερευνητές πριν από 20 χρόνια.
Το ένζυμο AID οδηγεί σε πολύ υψηλότερα ποσοστά μεταλλάξεων στα Β λεμφοκύτταρα σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο κύτταρο του σώματος. Το φαινόμενο ονομάζεται “σωματική υπερμετάλλαξη”.
Κάποιες από τις μεταλλάξεις που υφίστανται τα αντισώματα βελτιώνουν την ικανότητά τους να προσδένονται στον ιό-στόχο. Κάποιες άλλες μεταλλάξεις δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα και άλλες θα μειώνουν την ικανότητα πρόσδεσης των αντισωμάτων στον ιό-στόχο. Ευτυχώς, υπάρχει ένα σύστημα με το οποίο επιλέγονται τα Β λεμφοκύτταρα που δημιουργούν τα αποτελεσματικότερα αντισώματα.
Τα Β λεμφοκύτταρα συγκεντρώνονται στους λεμφαδένες, οι οποίοι βρίσκονται σε όλο το σώμα και ίσως έχετε παρατηρήσει ότι μεγαλώνουν λίγο όταν το σώμα σας προσπαθεί να καταπολεμήσει κάποια μόλυνση.
Στο εσωτερικό των λεμφαδένων, τα Β λεμφοκύτταρα που είναι ικανά για την παραγωγή καλύτερων αντισωμάτων έπειτα από τη σωματική υπερμετάλλαξη, λαμβάνουν σήμα να αναπαραχθούν με μεγαλύτερη ταχύτητα. Μέσω αυτής της διαδικασίας η ισχύς και η ικανότητα των αντισωμάτων να εντοπίζουν και να επιτίθενται στον στόχο τους ωριμάζει και βελτιώνεται με τον χρόνο. Έπειτα από αυτή την επιλογή, τα νέα Β λεμφοκύτταρα που προκύπτουν παράγουν μαζικά τα βελτιωμένα αντισώματα, οδηγώντας σε αποτελεσματικότερη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η συνήθης διάρκεια της μόλυνσης με Covid-19 είναι 10 με 14 μέρες. Το πρώτο κύμα αντισωμάτων που πολεμά τον ιό δεν έχει τον χρόνο να εξελιχθεί αρκετά, καθώς η διαδικασία που περιγράψαμε παραπάνω απαιτεί μερικές εβδομάδες. Ωστόσο, όπως δείχνουν οι έρευνες, στον οργανισμό παραμένουν μικρά, μη μολυσματικά υπολείμματα του ιού, έτσι ώστε τα Β λεμφοκύτταρα δεν τον ξεχνούν, με αποτέλεσμα η εξέλιξη των αντισωμάτων να συνεχίζεται για μήνες αφού η μόλυνση έχει λήξει.
Συνολικά, η εξέλιξη των αντισωμάτων σημαίνει ότι αν κάποιος προσβληθεί για δεύτερη φορά από τον κορωνοϊό, θα διαθέτει αντισώματα με πολύ ανώτερη ικανότητα αντιμετώπισης του ιού. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό όσον αφορά τον εμβολιασμό. Η εξέλιξη των αντισωμάτων θα ξεκινήσει μετά τον πρώτο εμβολιασμό, αυξάνοντας τις πιθανότητες να υπάρχουν πολύ βελτιωμένα αντισώματα αν έρθει κάποιος σε επαφή με τον ιό αργότερα.