Εκπληξη και μετά οργή είναι τα συναισθήματα των επισκεπτών από όλο τον κόσμο που φτάνουν στο Βρετανικό Μουσείο και κατευθύνονται προς τις αίθουσες με τα Γλυπτά του Παρθενώνα, μόνο και μόνο για να διαπιστώσουν ότι παραμένουν κλειστές, λόγω εργασιών, μετά την εισροή υδάτων από τις βροχοπτώσεις.
Περπατώντας στην είσοδο του Βρετανικού Μουσείου, κάτω από τον τεράστιο, εντυπωσιακό θόλο με τα περισσότερα από 3.000 πάνελ γυαλιού (έργο των Foster and Partners), τα βήματα σε οδηγούν αριστερά, στις αίθουσες του ισογείου, όπου στεγάζονται τα πλέον βαρύτιμα πετράδια στο στέμμα του Βρετανικού Μουσείου: τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Μπαίνοντας στον χώρο που οδηγεί στη αίθουσα 18, στην περίφημη Duveen Gallery, όπου στεγάζονται τα Γλυπτά, βλέπω κόσμο συγκεντρωμένο σε μια προθήκη και έναν άνδρα που κρατά ένα λευκό χαρτί που γράφει επάνω #bringitback.
Οχι, δεν αφορά η διαμαρτυρία τα Γλυπτά, για την ακρίβεια τα από τον Δεκέμβριο του 2020 άφαντα Γλυπτά του Παρθενώνα. Αφορά στη «Rosetta Stone», τη στήλη της Ροζέτας, μια συγκλονιστική αρχαιότητα του 196 π.Χ., που αποτέλεσε ουσιαστικά τη βάση για να αποκρυπτογραφηθεί η αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή. Προσπερνώντας τη βιτρίνα όπου εκτίθεται, συναντούμε το γλυπτό μιας Αφροδίτης, ρωμαϊκό αντίγραφο χαμένου ελληνικού γλυπτού…
Μετά, μια μεταλλική στήλη που αναγράφει ότι δεν επιτρέπεται η είσοδος, δυο λευκές πόρτες κλειστές, μια ταινία που απαγορεύει την είσοδο και ένα πρόχειρο χαρτί Α3 στον τοίχο, που ενημερώνει τους επισκέπτες που φτάνουν με λαχτάρα από όλο τον κόσμο εδώ: «Οι αίθουσες 12 ως 18 παραμένουν προσωρινά κλειστές. Ζητούμε συγγνώμη για την αναστάτωση όσο διεξάγονται εργασίες συντήρησης». Μάλιστα, παραπέμπουν στην ιστοσελίδα του μουσείου για πληροφορίες σχετικά με τις αρχαιότητες που εκτίθενται στις κλειστές αίθουσες, χωρίς καμία αναφορά στα προβλήματα και φυσικά στον χρόνο επαναλειτουργίας των αιθουσών.
Eπισήμως, δεν υπάρχει κάποια ενημέρωση, στην ιστοσελίδα του μουσείου αναφέρεται ότι η αίθουσα θα είναι κλειστή μέχρι να υπάρξει νέα ανακοίνωση, οι φύλακες δεν γνωρίζουν κάτι, αν και το Art Newspaper αναφέρει ότι αναμένεται να επαναλειτουργήσουν οι κλειστές αίθουσες, μεταξύ των οποίων και αυτή με τα Γλυπτά του Παρθενώνα, στις 16 Δεκεμβρίου.
Στο πλάι, έξω από την αίθουσα, ένας ανεμιστήρας εδάφους γυρισμένος προς την οροφή δουλεύει διαρκώς με ελαφρύ βόμβο, προφανώς εξαιτίας των προβλημάτων υγρασίας που υπάρχουν στον χώρο.
Βλέπετε, μετά το 2019 που είχαν μπει νερά στην αίθουσα, στις 25 Ιουλίου, ύστερα από ισχυρή βροχόπτωση στο Λονδίνο, μπήκαν και πάλι νερά στο χώρο όπου παρουσιάζονται ελληνικές αρχαιότητες και τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ουσιαστικά, τα Γλυπτά είναι άφαντα από τις 16 Δεκεμβρίου του 2020, αφού μετά το lockdown οι αίθουσες αυτές δεν άνοιξαν για το κοινό προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες για την αποκατάσταση των ζημιών από την υγρασία. Η πλημμύρα της 25ης Ιουλίου μετέθεσε την επαναλειτουργία τους στο άγνωστο μέλλον.
«Είναι σοκαριστικό. Είναι πραγματικά ντροπή. Ούτως ή άλλως έπρεπε να τα έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα», φωνάζει έξαλλη μια Αμερικανίδα που στέκεται έκπληκτη έξω από την κλειστή πόρτα και φωτογραφίζει την Α3 σελίδα για να την ανεβάσει στα social media. O σύζυγός της, δίπλα, κουνάει το κεφάλι, εμφανώς εκνευρισμένος, πριν αποχωρήσουν. «Του είχα υποσχεθεί να τα δούμε. Είναι τόσο κρίμα» λέει μια Γαλλίδα που έχει έρθει με τον έφηβο γιο της, καθώς ήταν η εβδομάδα των διακοπών από το σχολείο. Μια εικόνα εγκατάλειψης και μιζέριας, με τον ανεμιστήρα να δουλεύει διαρκώς, τις άκρες της λευκής κόλλας Α3 να χάσκουν στον τοίχο.
Απευθύνομαι στους δύο φύλακες που στέκουν λίγο πιο εκεί. Με υποδέχονται με χαμόγελο και όταν τους ρωτάω αν γνωρίζουν πότε θα ανοίξει η Duveen Gallery, το χαμόγελο χάνεται, κουνάνε το κεφάλι και βιάζονται να ψευδίσουν ότι δεν έχουν ιδέα. Σχεδόν δεν με κοιτάνε στα μάτια, είναι προφανές ότι έχουν αμέτρητες φορές κληθεί να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Επιμένω, «τουλάχιστον ως το τέλος του έτους;». Με κοιτάνε πλέον και μου λένε ότι πραγματικά δεν έχουν επίσημη ενημέρωση, αλλά δεν το θεωρούν πιθανό να ανοίξει η αίθουσα εντός του 2021. Παραδίπλα, ακούει ο άντρας που κρατούσε το #Bringitback προηγουμένως μπροστά στη Στήλη της Ροζέτας -κουνάει το κεφάλι. Να, η σωματική αντίδραση που κυριαρχεί έξω από την κλειστή πόρτα: ένα κούνημα του κεφαλιού, που μεταφράζεται σε αποδοκιμασία, εκνευρισμό και απογοήτευση.
Αμέσως μετά -και αφού οι φύλακες έχουν αρχίσει να με κοιτάνε περίεργα πλέον, αφού βλέπουν ότι παραμένω έξω από την κλειστή αίθουσα και πιάνω την κουβέντα με τους επισκέπτες- κατευθύνομαι προς τα δύο πωλητήρια του Μουσείου: το ένα σχεδόν δίπλα έχει κυρίως γκάτζετ και οικονομικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ενώ το άλλο στο βάθος έχει πλήθος βιβλίων και πιστά αντίγραφα εκθεμάτων. Και στα δύο βρίσκω φυσικά αντικείμενα που παραπέμπουν στα Γλυπτά του Παρθενώνα να εξακολουθούν να πωλούνται. Σκέφτομαι πόσοι επισκέπτες από όλο τον κόσμο εξακολουθούν να τα αγοράζουν, ακόμα και αν δεν είχαν την ευκαιρία να δουν τα Γλυπτά.
Λίγες μέρες μετά, ο ιταλικός Τύπος γέμισε με φωτογραφίες από το Μουσείο της Ακρόπολης. Αφορμή το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MicroDances, στο οποίο συμμετείχε το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μοναδικής ομορφιάς και υψηλής συγκίνησης εικόνες και περιγραφές από τους δημοσιογράφους που είδαν τα διαφορετικά, διάρκειας δέκα λεπτών, χορευτικά μπροστά από τα εκθέματα του Μουσείου. Η εμπειρία μέθεξης και ανοιχτής επικοινωνίας με το κοινό αλλά και τον σύγχρονο πολιτισμό. Ενα ισχυρό επιχείρημα υπέρ της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, κυρίως τώρα που αυτά, άφαντα, παραμένουν πίσω από κλειστές πόρτες, σε συνθήκες που δεν γνωρίζουμε. Πίσω από κλειστές πόρτες, αόριστες ανακοινώσεις, και ανεμιστήρες σε διαρκή λειτουργία.
Yπενθυμίζουμε ότι στις 27 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα πέτυχε μια ιστορική απόφαση από τη Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO, η οποία, παράλληλα με την έκδοση Σύστασης -στην οποία γίνεται αναφορά στις κακές συνθήκες έκθεσης των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο-, εξέδωσε για πρώτη φορά απόφαση που αφορά ειδικά στο θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Η Επιτροπή της UNESCO καλεί επιτακτικά το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να συνομιλήσει με την Ελλάδα, «αναγνωρίζοντας ότι το θέμα έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα -σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει η βρετανική πλευρά, ότι η υπόθεση αφορά στο Βρετανικό Μουσείο-, και κυρίως ότι η Ελλάδα διεκδικεί δικαίως και νομίμως την επιστροφή των Γλυπτών στη γενέθλια γη.
Και τα δύο κείμενα, της Σύστασης και της Απόφασης, αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη στην καθ' όλα νόμιμη διεκδίκηση της χώρας μας», όπως σημειώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.