Η κρίση στην Ιταλία, δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία.
Χρόνια σέρνονται οι ανησυχίες για το τι θα συνέβαινε, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αν η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου παρασυρόταν από το τεράστιο δημόσιο χρέος της, την μη επαρκή εναρμόνισή της στα νέα ανταγωνιστικά στάνταρτς, τις επικίνδυνες διαφορές (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές) μεταξύ του αναπτυγμένου «ευρωπαϊκού» Βορρά, και του παραμελημένου «μεσογειακού» Νότου.
Με ξόρκια και σπασμωδικές αμυντικές ενέργειες, η εξαπίνης καταληφθείσα ΕΕ με την παγκόσμια κρίση του 2008, έδειξε τις εγγενείς θεσμικές αδυναμίες αντίδρασης της, με το «ελληνικό φαινόμενο». Κατόρθωσε να σώσει τις μεγάλες θεσμικές εθνικές τράπεζες της επιβάλλοντας ένα μη λειτουργικό και άνευ αναπτυξιακής φαντασίας μνημόνιο (που νομοτελειακά, πέρα από τις εθνικές μας ολιγωρίες και παθογένειες,έφερε και τα επόμενα...), αλλά στον σημαντικό τομέα της θεσμικής της θωράκισης για την μελλοντική αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων, ελάχιστα και με μεγάλη καθυστέρηση κατάφερε.
Αυτή η στάση της Γερμανοκρατούμενης Ευρώπης, που παρασύρθηκε από τον «προτεσταντισμό» του Βερολίνου και την εμμονή του στην «λογική» της τιμωρίας, αντί της θεραπείας των ουσιαστικών αιτίων της κρίσης, αναγκαστικά θα έφθανε στο σημείο βρασμού της, αν «λύγιζε» η Ιταλία. Και ενώ όλοι περίμεναν ότι θα λυγίσει, σχεδόν σφύριζαν αδιάφορα και επιδίδονταν σε ευχολόγια και... αγιασμούς!
Η επιμονή (για λόγους πρόδηλου εθνικού συμφέροντος...) της Γερμανία στο «ισχυρό ευρώ» και της συνεχούς μετατροπής των ελλειμμάτων του νότου σε πλεονάσματα του Βορρά, χτύπησε την Πορτογαλία, την Ισπανία, την... σαν έτοιμη από καιρό Ελλάδα. Και, έστω χωρίς εμφανή κρίση, επέδρασε στο επίπεδο ζωής, το κοινωνικό κράτος, τις «βεβαιότητες» των λαών, από την μια ευρωπαϊκή άκρη μέχρι την άλλη.
Και οι λαοί αντέδρασαν, όπως συνήθως αντιδρούν: με την λογική του εκκρεμούς, με το ένστικτο, τον θυμό που πηγάζει από την ανησυχία. Τέτοια έξαρση του λαϊκισμού (και στον δημόσιο λόγο, και στις πολιτικές προσεγγίσεις αλλά και στην δημιουργία «θυμικού» στις κοινωνίες), μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, είχε να γνωρίσει η Ευρώπη από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Ήρθε και η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, θεριεμένοι από τις ορδές των μεταναστών λόγω πολέμων και στρεβλού χειρισμού της παγκοσμιοποίησης, και η Ευρώπη του διαφωτισμού, του πολιτισμού, του ορθού λόγου... κατάντησε εδώ που κατάντησε.
Ακραία λαϊκιστικά κόμματα κατέλαβαν ή βρέθηκαν στις παρυφές της εξουσίας εκμεταλλευόμενα την απόγνωση και τις (σε μεγάλο βαθμό υποκινούμενες) φοβίες της κοινωνίας. Παραδοσιακές δυνάμεις και ιδεολογικά ρεύματα που -με όλες τις ατέλειες και τα λάθη τους- είχαν συμβάλλει στην κατίσχυση της μεταπολεμικής Ευρώπης, αποδεκατίστηκαν, έγιναν θλιβερές σκιές του παρελθόντος.
Δεν έχει νόημα, τούτη την ώρα, να ψάξει κανείς αν... η κότα έκανε τ’ αυγό ή τ’ αυγό την κότα. Η πραγματικότητα είναι ότι οι (ένθεν κακείθεν) λαϊκιστές, όσοι υπόσχονται, αύριο κι’ όλας, τον χαμένο παράδεισο στις κοινωνίες, βρίσκονται σε θέσεις ισχύος με... δημοκρατικό τρόπο, με την ψήφο του κόσμου. Έστω και ως αποτέλεσμα καταδίκης «των άλλων», απαρέσκειας στο «παλιό σύστημα», χωρίς πολλές-πολλές σκέψεις για το τι και ποιοι θα το αντικαταστήσουν. Οι Συριζανέλιοι, οι Τράμπ, οι Φάρατζ, οι Λεπέν οι ευκαιριακές ανίερες (και άνευ συγκεκριμένου στόχου...) συμμαχίες τύπου «Λέγκα» και «5 αστεριών» στην Ιταλία, προέκυψαν από την επιλογή του λαού «που έχει πάντα δίκιο»! Έτσι είναι η δημοκρατία. Ψηφίζεις, πληρώνεις, παθαίνεις και... μαθαίνεις.
Το της...Ελλάδος βαρουφάκειο τρόπαιο, μάλλον δεν δίδαξε τίποτε τους γείτονες Ιταλούς. Το ζητούμενο (με ικεσίες...) είναι αν θα διδάξει το ευρωιερατείο. Η προσωρινή αποφυγή ενός «καλοκαιριού ‘15» για την Ιταλία και την ΕΕ ολόκληρη, είναι πολύ πιθανόν να γυρίσει μπούμερανγκ για το μέλλον της χώρας, αν στις προσεχείς εκλογές, η επιλογή του Προέδρου Σέρτζιο Ματαρέλα να μην βιώσει η χώρα του ένα «ελληνικό καλοκαίρι» του ‘15, καταδικασθεί από τον λαό, και βρεθούν τα λαϊκίστικα άκρα ακόμη πιο ενισχυμένα, ακόμη πιο καταστροφικά αδιάλλακτα...
Σοφός ο λαός, αλλά... και οι σοφοί συχνά ενεργούν αυτοκαταστροφικά.