Αυξημένες κατά 672 εκ ευρώ οι δαπάνες των ασφαλιστικών ταμείων την επόμενη χρονιά
Είναι η πρώτη φορά που στον Κρατικό Προϋπολογισμό ενσωματώνονται εκτιμήσεις και πίνακες για το αποτέλεσμα των δημοσιονομικών παρεμβάσεων, που έχουν ως στόχο την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Η γενική εικόνα είναι ότι το εισόδημα που έχουν τελικά διαθέσιμο τα άτομα για κατανάλωση ή αποταμίευση, δηλαδή μετά από την αφαίρεση των άμεσων φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών και μετά από την προσθήκη όποιων πιθανών κοινωνικών μεταβιβάσεων (συντάξεις και επιδόματα), αυξάνεται κατά 176 ευρώ σε σχέση με το μέσο διαθέσιμο εισόδημα του 2023, που ήταν 20.454 ευρώ. Πρόκειται για μια αύξηση 1,41%.
Ποια μέτρα του 2023 και 2024 αναλύθηκαν από το ΓΛΚ;
- Αύξηση συντάξεων κατά 7,75% (με αναγωγή)
- Κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στους συνταξιούχους
- Κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στους δημόσιους υπαλλήλους
- Αύξηση του ορίου των υψηλότερων εισοδημάτων για τις ασφαλιστικές εισφορές των ιδιωτικών υπαλλήλων με βάση τον πληθωρισμό του 2022
- Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών με βάση τον πληθωρισμό του 2022
- Αύξηση 9,4% στον κατώτατο μισθό από τον Απρίλιο 2023
- Αύξηση 8% στα επιδόματα αναπηρίας από τον Μάιο 2023
- Επίδομα σε μακροχρόνια άνεργους μέσω της ΔΥΠΑ το 2023
- Επέκταση του επιδόματος μητρότητας από τους 6 στους 9 μήνες για τους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα (εναρμόνιση με τον δημόσιο τομέα)
- Εισαγωγή του “market pass” (Φεβ. - Οκτ. 2023)
- Εισαγωγή του προγράμματος “youth pass” (Νοέμβριος 2023)2
- Αύξηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος κατά 8%
- Επέκταση του επιδόματος μητρότητας στους 9 μήνες για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες (εναρμόνιση με τους υπαλλήλους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα)
- Αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για φορολογούμενους με παιδιά (από 1/1/2024)
- Αναμόρφωση του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα
- Αύξηση συντάξεων κατά 3%
Από την άλλη, πολιτικές που δεν επηρεάζουν άμεσα το εισόδημα των νοικοκυριών, όπως οι αλλαγές στη φορολογία νομικών προσώπων, δεν περιλαμβάνονται στην ανάλυση. Επιπλέον, πολιτικές που επηρεάζουν την κατανάλωση ή μόνο τη ρευστότητα στα εισοδήματα των νοικοκυριών, όπως οι αλλαγές στον ΦΠΑ, αναστολή πληρωμών φόρων ή δόσεων δανείων, επιδοτήσεις στην ενεργειακή κατανάλωση δεν μπορούν να προσομοιωθούν. Με απλά λόγια οι κρατικές ενισχύσεις για το ρεύμα δεν έχουν συνυπολογιστεί στην εξίσωση του ΓΛΚ.
Η ανάλυση ανά δεκατημόριο, δηλαδή ανά εισοδηματικό κλιμάκιο, εμπεριέχει όλη την ουσία. Στα χαμηλότερα κλιμάκια, καταγράφεται η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και συγκεκριμένα κατά 2,68%, ενώ στην κορυφή της κλίμακας η αύξηση είναι 0,65%. Η εικόνα διαφοροποιείται αν δει κανείς τη θετική επίπτωση σε απόλυτους αριθμούς, καθώς στο χαμηλότερο εισοδηματικό κλιμάκιο η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος είναι 103 ευρώ, ενώ στα “ρετιρέ” η αύξηση είναι της τάξης των 198 ευρώ. Τα μεγαλύτερα οφέλη καταγράφονται από τη μέση και πάνω της κλίμακας, που στα εισοδήματα των 25.212 ευρώ η αύξηση είναι της τάξης των 251 ευρώ.
Όσον αφορά στους δείκτες της φτώχειας, από το 17,5% το 2023, υπολογίζεται ότι το σύνολο των εισοδηματικών ενισχύσεων, θα χαμηλώσει τον πήχη κατά 0,7 μονάδες το 2024.
Η ποιοτική ανάλυση έχει, ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στις ηλικίες άνω των 65 ευρώ κι αυτό προφανώς σχετίζεται με τις αυξήσεις στις συντάξεις αλλά και τα ειδικά επιδόματα προσωπικής διαφοράς και ακρίβειας. Επιπλέον, καταγράφονται υψηλά ποσοστά φτώχειας σε οικογένειες με 3 ή περισσότερα παιδιά, καθώς και στους ενήλικους χωρίς παιδιά, δείγμα του ότι απαιτείται καλλίτερη στόχευση των έκτακτων και μόνιμων μέτρων στήριξης.
Δαπάνες ΕΦΚΑ
Ανατρέχοντας στις προβλέψεις για τα ασφαλιστικά ταμεία, οι δαπάνες το 2024 προβλέπεται να είναι αυξημένες κατά 672 εκατ. Ευρώ. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της δαπάνης των κύριων συντάξεων κατά 869 εκατ. ευρώ ως επίπτωση:
- της αναπροσαρμογής των συντάξεων κατά 3% με κόστος ύψους 430 εκατ. ευρώ και
- της προβλεπόμενης αύξησης του ρυθμού απονομής νέων συντάξεων.
Αντίθετα, προβλέπεται να παρουσιαστεί μείωση κατά 655 εκατ. ευρώ της δαπάνης για προνοιακές παροχές σε σχέση με το 2023 εξαιτίας κυρίως:
- της καταβολής εντός του Δεκεμβρίου και όχι τον Ιανουάριο του 2024, της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης ύψους 387 εκατ. ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους λόγω του υψηλού πληθωρισμού και
- της προβλεπόμενης μείωσης σε σχέση με το 2023 της δαπάνης για την καταβολή εφάπαξ παροχών, καθώς εκτιμάται ότι το μεγαλύτερο ύψος των σχετικών απλήρωτων υποχρεώσεων θα έχουν εξοφληθεί εντός του τρέχοντος έτους.
Σημειώνεται ότι κατά το 2024 προβλέπεται ότι ο ΕΦΚΑ θα ενισχυθεί με 207 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό για την κάλυψη της απώλειας εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου επικουρικής ασφάλισης, που εκτιμάται ότι θα προκύψει εξαιτίας της λειτουργίας του νέου Επικουρικού Ταμείου.
Υπενθυμίζεται ότι από το 2022 όλοι οι νέοι εργαζόμενοι υπάγονται υποχρεωτικά στο ΤΕΚΑ, με νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα (ατομικοί “κουμπαράδες”) και προκειμένου οι παλιοί εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι να λάβουν κανονικά τις επικουρικές τους συντάξεις, ο Προϋπολογισμός θα καλύπτει το “κενό”. Σύμφωνα με το Υπουργείου Εργασίας, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ -κατά μέσο όρο- κάθε χρόνο για την πρώτη δεκαετία εφαρμογής του νέου συστήματος.