Κάτω από το 3% βάζει τον πήχη της φετινής ανάπτυξης το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, αναγνωρίζοντας, πάντως, ότι δεν έχουν συνυπολογιστεί οι επιπτώσεις από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ειδικότερα, η πρόβλεψη για τον ρυθμό μεγέθυνσης του 2021 είναι 2,7%. Η πρόβλεψη αυτή υπόκειται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας, που προέρχεται τόσο από την εξέλιξη της ίδιας της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων όσο και από ενδεχόμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις και την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Σύμφωνα με το ΓΠΚΒ, η διατήρηση των περιοριστικών μέτρων για ολόκληρο το πρώτο τρίμηνο του 2021 και τα προβλήματα στο πρόγραμμα εμβολιασμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν τον σημαντικότερο κίνδυνο για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας το τρέχον έτος. Από την άλλη πλευρά, ενδεχόμενη επιτάχυνση των εμβολιασμών και σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών και των μετακινήσεων μέχρι το καλοκαίρι μπορούν να συνεισφέρουν θετικά στην οικονομική δραστηριότητα, κυρίως μέσω του τουρισμού.
Ειδικά όσον αφορά στην αξιοποίηση μέρους των 2,6 δις του Ταμείου Ανάκαμψης, που προβλέπονται στις δαπάνες του προϋπολογισμού, το ΓΠΚΒ σημειώνει ότι αφενός η επίπτωση των μεταβιβάσεων είναι σχετικά μικρότερη από εκείνη των δημόσιων επενδύσεων ή της δημόσιας κατανάλωσης και αφετέρου ότι η επίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης εξαρτάται από τον βαθμό που θα αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις πάνω από τα συνήθη τους επίπεδα και δεν θα υποκαταστήσει εγχώρια χρηματοδότηση μέσω του ΠΔΕ στην περίπτωση των επιχορηγήσεων και θα οδηγήσει σε αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων στην περίπτωση των δανείων.
Συμπληρωματικά προς το παραπάνω βασικό σενάριο, για ενδεικτικούς κυρίως λόγους, εκτιμά και το ενδεχόμενο μιας πρόσθετης δημοσιονομικής παρέμβασης της τάξης των 5 δις ευρώ που μπορεί να κατευθυνθεί είτε σε μεταβιβάσεις είτε σε δημόσια κατανάλωση. Στην πρώτη περίπτωση ο ρυθμός μεγέθυνσης του 2021 αυξάνεται κατά μία περίπου ποσοστιαία μονάδα και διαμορφώνεται σε 3,65%, ενώ στη δεύτερη περίπτωση η αύξηση του ρυθμού μεγέθυνσης ξεπερνάει τις δύο ποσοστιαίες μονάδες και γίνεται 4,84%.
Οι αβεβαιότητες στην Ευρώπη
Προς τη θετική πλευρά:
- H επιτάχυνση της διαδικασίας εμβολιασμού μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη άρση των μέτρων περιορισμού και κατά συνέπεια σε μια ταχύτερη και ισχυρότερη ανάκαμψη.
- Η οικονομική ανάπτυξη θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια έκρηξη αισιοδοξίας μετά την κρίση, η οποία θα μπορούσε να απελευθερώσει τη ζήτηση και τις επενδύσεις, χάρη στην ιστορικά υψηλή αποταμίευση των νοικοκυριών, το χαμηλό κόστος χρηματοδότησης και την υποστηρικτική δημοσιονομική πολιτική.
- Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ σηματοδοτεί μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με διεθνείς εμπορικές εντάσεις.
- Όσον αφορά την ΕΕ, η ταχεία εφαρμογή του προγράμματος του Next Generation EU θα δώσει ισχυρή ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία.
- Η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική σε αρκετές χώρες έχει ευνοϊκές επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα.
Προς την αρνητική πλευρά:
- Υπάρχει ο κίνδυνος εξάπλωσης νέων μεταλλάξεων του κορωνοϊού που, σε συνδυασμό με μια ενδεχόμενη επιβράδυνση της διαδικασίας εμβολιασμού, θα μπορούσε να καθυστερήσει την άρση των περιοριστικών μέτρων επηρεάζοντας αρνητικά την εμπιστοσύνη, διατηρώντας την προληπτική αποταμίευση σε υψηλά επίπεδα και καθυστερώντας τις επενδυτικές αποφάσεις.
- Καθυστερήσεις στη διάθεση των εμβολίων, διστακτικότητα από την πλευρά των πολιτών να εμβολιαστούν και περιορισμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων όσον αφορά τη διάρκεια της ανοσίας που προσφέρουν μπορούν να παρατείνουν τα περιοριστικά μέτρα και να καθυστερήσουν την έξοδο από την κρίση.
- Η κρίση θα μπορούσε επίσης να αφήσει βαθύτερα σημάδια από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί στις οικονομίες και τις κοινωνίες σε παγκόσμια κλίμακα, όπως για παράδειγμα αύξηση των πτωχεύσεων και υψηλότερη ανεργία καθώς θα αίρονται τα μέτρα στήριξης. Οι αφερεγγυότητες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προκαλώντας πίεση στον τραπεζικό τομέα και στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
- Οι αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες θα μπορούσαν να αυξήσουν τους κινδύνους αναχρηματοδότησης για τους ευάλωτους δανειολήπτες, αυξάνοντας τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια με αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη δυνατότητα του τραπεζικού συστήματος να χρηματοδοτήσει την ανάκαμψης της οικονομίας.
- H πρόωρη διακοπή της επεκτατικής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής θα μπορούσε να επιβραδύνει την ανάκαμψη, να ενισχύσει την αβεβαιότητα, την ανεργία και κατ' επέκταση την κοινωνική ανισότητα, δεδομένης της ιδιαίτερα δυσμενούς επίδρασης της κρίσης στους εργαζομένους σε προσωρινές ή επισφαλείς θέσεις εργασίας και να οδηγήσει σε χαμηλότερους μισθούς ιδιαίτερα στις ευάλωτες ομάδες (νέους και γυναίκες).
- Οι εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης ανισότητας και της άνισης πρόσβασης σε εμβόλια και θεραπείες, θα μπορούσαν να καθυστερήσουν περαιτέρω την ανάκαμψη.
- Η επαναφορά των πληθωριστικών πιέσεων σε περίπτωση που η παγκόσμια ζήτηση, υποστηριζόμενη από τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις, ανακάμψει ταχύτερα από την παγκόσμια προσφορά που ενδέχεται να παραμείνει περιορισμένη.