Mπύρα. Αγαπημένο ποτό, με φανατικούς οπαδούς που συναγωνίζονται σε... πάθος τους μεγάλους φαν των κρασιών.
Οι ποικιλίες μπύρας άπειρες, οι γευστικές παραλλαγές επίσης, αλλά πολλές και οι θεωρίες γύρω από τις επιδράσεις της κατανάλωσης της μπύρας στην υγεία. Ο λόγος φυσικά βρίσκεται στο ότι πρόκειται για ένα πολύ αγαπημένο ποτό, για τα οφέλη του οποίου έχουν γίνει και πολλές επιστημονικές μελέτες. Τα αποτελέσματα του πλήθους των μελετών που έχουν γίνει για τη μπύρα κάποιες φορές χάνονται, αλλοιώνονται ή και παρερμηνεύονται κατά τις πολλές φορές λαθεμένη ή αποσπασματική ή και επιλεκτική μεταφορά τους σε άρθρα στο Διαδίκτυο.
Τι τελικά ισχύει; Τις απαντήσεις γύρω από τους μύθους και τις αλήθειες δίνει ένα άρθρο της ιστοσελίδας ellinikahoaxes.gr με τίτλο «Όχι, η κατανάλωση περισσότερης μπύρας κάθε μέρα ΔΕΝ είναι καλή για την υγεία». Σε αυτό καταρρίπτονται μύθοι και γραφόμενα [που κατά καιρούς έχουν εμφανιστεί στο Διαδίκτυο. Στο εν λόγω άρθρο παρουσιάζονται τα πραγματικά δεδομένα γύρω από κάποιους ισχυρισμούς αναφορικά με τις επιδράσεις της τακτικής κατανάλωσης μπύρας στην υγεία.
1. Μπύρα και υγεία των οστών (περί του ισχυρισμού ότι αυξάνει την πυκνότητα των οστών, απορροφάται εύκολα κλπ).
Τι ισχύει: Ο ισχυρισμός ότι η κατανάλωση μπύρας σχετίζεται με τη καλύτερη υγεία των οστών βασίζεται σε παρανόηση της δημοσιευμένης βιβλιογραφίας. Η ιδέα ξεκίνησε από μια ανασκόπηση μελετών του 2016 στο περιοδικό “Alcoholism: Clinical and Experimental Research”.
Η μελέτη βρήκε όντως ότι η μετριοπαθής κατανάλωση αλκοόλ στις έρευνες που συμπεριέλαβε στην ανάλυση σχετίζονταν με μεγαλύτερη πυκνότητα οστών και χαμηλότερη απώλεια κατά τη γήρανση. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι, αφενός η υπέρμετρη κατανάλωση έδειχνε αρνητικά αποτελέσματα στη πυκνότητα των οστών και αφετέρου η μελέτη δεν εξέτασε άλλες παραμέτρους της ζωής ενός ανθρώπου οι οποίες μπορεί να είναι υπεύθυνες για τα εν λόγω αποτελέσματα. Με απλά λόγια το γεγονός ότι κάποιος καταναλώνει μπύρα σταθερά κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι μόνο ένα σημείο της διατροφής του και όχι το μοναδικό. Μπορεί ένα άτομο για παράδειγμα να καταναλώνει τροφές και ροφήματα τα οποία αποδεδειγμένα συμβάλουν στη καλύτερη υγεία των οστών. Μελέτες όπως η συγκεκριμένη, ακριβώς επειδή δεν εξετάζουν άλλες διατροφικές συνήθειες παράλληλα ώστε να έχουν μια πιο σφαιρική εικόνα παρουσιάζουν σημαντικούς περιορισμούς που δε μας επιτρέπουν να εξάγουμε συμπεράσματα του τύπου “η καθημερινή κατανάλωση μπύρας κάνει καλό στα οστά”.
2. Μπύρα και χοληστερίνη (περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, λόγω των φυτικών ινών της)
Τι ισχύει: Ο μύθος περί βελτίωσης των επιπέδων χοληστερίνης στον άνθρωπο πατάει στην επίδραση μιας ουσίας που περιέχεται και στην μπύρα, της ξανθοχουμόλης. Σε μελέτες όπως αυτή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Atherosclerosis” το 2017 με τίτλο “Xanthohumol, a hop-derived prenylated flavonoid, promotes macrophage reverse cholesterol transport”.
Οι ερευνητές βρήκαν όντως ότι η ξανθοχουμόλη μείωνε τα επίπεδα χοληστερίνης, αλλά σε χάμστερ. Αντίστοιχα στη μελέτη με τίτλο “Xanthohumol improves dysfunctional glucose and lipid metabolism in diet-induced obese C57BL/6J mice” η οποία δημοσιεύτηκε το 2016 στο περιοδικό “Archives of Biochemistry and Biophysics” οι ερευνητές βρήκαν ότι παχύσαρκα ποντίκια στα οποία χορήγησαν ξανθοχουμόλη εμφάνισαν βελτίωση στη κατάσταση τους με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης και τριγλυκεριδίων.
Εν ολίγοις δε μιλάμε για θετική επίδραση της μπύρας ως προϊόν στην βελτίωση της χοληστερίνης, οι μελέτες έχουν γίνει σε μια χημική ένωση η οποία περιέχεται και στη μπύρα, ενώ η δημοσιευμένη βιβλιογραφία αφορά μελέτες σε πειραματόζωα και όχι σε ανθρώπους γεγονός που δε μας επιτρέπει να κάνουμε γενικεύσεις για το είδος μας. Επιπρόσθετα, ακόμα και αν κάναμε το λάθος να μεταφέρουμε τα αποτελέσματα των προαναφερθέντων μελετών στους ανθρώπους, οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής περιλάμβαναν μεγάλες δόσης ξανθοχουμόλης, της τάξης των 60 μιλιγραμμαρίων ανά κιλό σωματικού βάρους, ενώ η μέση συγκέντρωση της ουσίας στις περισσότερες μπύρες που κυκλοφορούν κυμαίνεται από 0.034-0.24 μιλιγραμμάρια ανά λίτρο.
3. Μπύρα και καρδειαγγειακές παθήσεις (περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα κάνει καλό στη καρδιά, καθώς μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης παθήσεων της καρδιάς)
Τι ισχύει: Η ιδέα ότι η μπύρα έχει θετική επίδραση στο ρίσκο εμφάνισης καρδειαγγειακών παθήσεων, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως έχει βάση καθώς έχουν γίνει σχετικά μεγάλες μελέτες όπως η μελέτη με τίτλο “Effects of Wine, Alcohol and Polyphenols on Cardiovascular Disease Risk Factors: Evidences from Human Studies” η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Alcohol and Alcoholism” το 2013.
Ωστόσο όλες οι μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με το θέμα δείχνουν απλώς συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και ρίσκου ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων, όχι αιτιότητα. Με απλά λόγια οι εν λόγω μελέτες εξετάζουν πόσο αλκοόλ πίνει ένα σύνολο ανθρώπων και πόσο ρίσκο έχουν να εμφανίσουν καρδιαγγειακά νοσήματα, δεν τεκμηριώνουν ότι η ποσότητα του αλκοόλ που πίνουν είναι η αιτία της αύξησης ή μείωσης του ρίσκου. Επιπρόσθετα, στις περισσότερες μελέτες αυτού του τύπου δε συνυπολογίζονται συνήθειες που έχουν αυτά τα άτομα οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν το εξεταζόμενο ρίσκο, όπως για παράδειγμα η υγιεινή διατροφή, η άσκηση ή το κάπνισμα.
4. Μπύρα και διαβήτης (περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη)
Τι ισχύει: Η συγκεκριμένη φήμη περί ευεργετικής επίδρασης της μπύρας στη πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 πάτησε σε μια μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Diabetologia” το 2017.
Οι ερευνητές ανέλυσαν συγκεκριμένες παραμέτρους της ζωής ενός δείγματος ασθενών τη περίοδο 2007-2008 και το 2012 εξέτασαν τα ίδια άτομα για διαβήτη έτσι ώστε να εντοπίσουν πιθανούς συσχετισμούς μεταξύ μοτίβων κατανάλωσης αλκοόλ και αύξησης πιθανότητας στην εμφάνιση διαβήτη. Βασικοί περιορισμοί της έρευνας οι οποίοι τονίστηκαν τόσο από τους ίδιους τους ερευνητές όσο και από ειδικούς που άσκησαν κριτική στη μελέτη ήταν το γεγονός ότι κατέγραψαν τους ρυθμούς κατανάλωσης αλκοόλ σε μια μόνο χρονική περίοδο παρότι τα μοτίβα κατανάλωσης αλκοόλ αλλάζουν με το πέρασμα των ετών. Επίσης δεν κατέγραψαν αποτελεσματικά την επίδραση άλλων παραμέτρων της ζωής των συμμετεχόντων όπως η διατροφή γεγονός που εισάγει αβεβαιότητα για την ακρίβεια των αποτελεσμάτων.
Όπως αναφέρει και η επίσημη σελίδα του National Health System της Αγγλίας σε ανάλυση που έκαναν για τη συγκεκριμένη μελέτη, με βάση τους περιορισμούς της εν λόγω έρευνας τα αποτελέσματα δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να πούμε πως η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει το ρίσκο εμφάνισης διαβήτη στους ανθρώπους.
5. Μπύρα και πέτρες στα νεφρά (περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα εμποδίζει τον σχηματισμό πετρών στα νεφρά)
Τι ισχύει: Η ιδέα πως η μπύρα βοηθάει στην πρόληψη της εμφάνισης πέτρας στα νεφρά πατάει σε μια μελέτη του 2013 η οποία έδειξε ότι η κατανάλωση ποτών με υψηλή συγκέντρωση σε ζάχαρη αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης πέτρας στα νεφρά ενώ η κατανάλωση κρασιού και μπύρας μείωνε τη πιθανότητα κατά 34% και 41% αντίστοιχα.
Ωστόσο, αφενός πρόκειται για μια μελέτη η οποία, όπως και η προηγούμενες δεν εδραίωση σχέση αιτιώδους συνάφειας μεταξύ κατανάλωσης μπύρας και μείωσης πιθανότητας εμφάνισης πέτρας στα νεφρά ενώ όπως αναφέρει και το National Institute of Health στην επίσημη σελίδα του ένας από τους καλύτερους τρόπος πρόληψης για την αποφυγή εμφάνισης πέτρας στα νεφρά είναι η κατανάλωση πολλών υγρών, κυρίως νερού. Αυτή μάλιστα είναι και μια πιθανή εξήγηση για τα υψηλά ποσοστά που εμφάνισε η μπύρα στη προαναφερθείσα μελέτη. Ωστόσο η μπύρα δεν αποτελεί πρόταση του National Institute of Health ακριβώς λόγω του ότι δεν υπάρχουν στοιχεία αιτιατής σχέσης μεταξύ κατανάλωσης της και μείωσης πιθανότητας εμφάνισης πέτρας στα νεφρά.
6. Μπύρα και καρκίνος (Περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα μπορεί να προστατεύσει έναν οργανισμό από την εμφάνιση καρκίνου)
Τι ισχύει: Ο ισχυρισμός ότι η καθημερινή κατανάλωση μπύρας ή η κατανάλωση μπύρας γενικά μειώνει το κίνδυνο για ανάπτυξη κάποιας μορφής καρκίνου δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Αντιθέτως η κατανάλωση οποιουδήποτε αλκοολούχου ποτού αυξάνει το κίνδυνο για μια σειρά καρκίνων όπως ο καρκίνος του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του ήπατος, του παχέος εντέρου, του πρωκτού και του στήθους.
7. Μπύρα και αλτσχάιμερ (περί του ισχυρισμού ότι η μπύρα μειώνει τον κίνδυνο του Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με μελέτες του 1977, αλλά και σε άλλες μορφές άνοιας)
Τι ισχύει: Το θέμα κατανάλωσης αλκοόλ και κινδύνου εμφάνισης Αλτσχάιμερ έχει εξεταστεί από αρκετές μελέτες με πιο πρόσφατες και πιο οργανωμένες προσπάθειες συγκέντρωσης της διαθέσιμης βιβλιογραφίας να είναι δυο ανασκοπήσεις μελετών, μια του 2014 από την οργάνωση “Alzheimer’s Disease International” και μια του 2015 από την οργάνωση “National Institute for Health and Care Excellence”.
Και στις δυο βρέθηκε ότι η μέτρια προς συχνή κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης νόσων όπως το Αλτσχάιμερ ενώ δεν βρέθηκαν στοιχεία περί προστατευτικής επίδρασης από τη μετριοπαθή κατανάλωση αλκοόλ. Και εδώ φυσικά εφαρμόζεται η ίδια παρατήρηση περί αιτιώδους σχέσης ωστόσο σε αυτές τις μελέτες παρουσιάζεται προτεινόμενος βιοχημικός μηχανισμός ο οποίος εξηγεί το πως η έντονη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να συμβάλει στην αύξηση ρίσκου για εμφάνιση νόσων όπως το Αλτσχάιμερ.