Είναι ακόμη νωρίς να διακινδυνεύσει κανείς την έλευση του «φθινοπώρου» του φαινομένου Ερντογάν στην Τουρκία. Σίγουρα, όμως, ή «άνοιξή» και το μακρύ «καλοκαίρι» του βρίσκονται πίσω. Οι εξελίξεις που θ' ακολουθήσουν θα εξαρτηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό από το πώς θ' αντιδράσει στις νέες διαμορφούμενες (ραγδαίες και απρόβλεπτες) καταστάσεις ο μέχρι σήμερα αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος του πολιτικού παιγνιδιού στην γειτονική «βαριά» χώρα επί μια δεκαετία νεοισλαμιστής ηγέτης της. Και το σημείο ισορροπίας που θα πρέπει ν' αναζητήσει στις τεράστιες εσωτερικές ανισότητες και αντιφάσεις της.
Η μέχρι τώρα πορεία και πολιτεία του Ταγίπ Ερντογάν, ευνοούν την εκτίμηση ότι πρόκειται περί ικανού και ευέλικτου πολιτικού που διαθέτει και υπομονή και σχεδιαστική ικανότητα, με μεγάλη απήχηση σε πλατειά κοινωνικά στρώματα. Εκμεταλλεύτηκε πολύ έξυπνα τις φθορές του πολιτικού κατεστημένου από τις συγκρούσεις του με την θεσμική στρατοκρατία και κυριάρχησε εντυπωσιακά στο νέο πολιτικό σκηνικό που ό ίδιος δημιούργησε. Πέτυχε μεγάλες ανατροπές σε παγιωμένες «βεβαιότητες» της σκληρής κρατικής οντότητας της Τουρκίας, αντιμετώπισε με επιτυχία τις λυσσαλέες αντιδράσεις του «βαθέος κράτους», αναδείχθηκε ως εκσυγχρονιστική δύναμη αυτός, ένας οπαδός της θεοκρατικής αντίληψης εξουσίας και διακυβέρνησης (κρατείστε την αντίφαση...), σε μια μεγάλη και με τεράστιες εσωτερικές αντιθέσεις και ανισότητες χώρα, που κοντά ένα αιώνα παλεύει να παγιώσει το κοσμικό κράτος. Και η προσπάθειά του πέτυχε στο μεγαλύτερο μέρος της. Και μετά, ήρθε η μέθη, η αλαζονεία...
Η μεγάλη επιτυχία του Ερντογάν εστιάζεται κυρίως στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας δημιουργώντας μια νέα επιχειρηματική ελίτ χωρίς όμως να «ξεδοντιάσει» την υπάρχουσα παραδοσιακή, την οποία παρέσυρε σε ρόλο συνδημιουργού της «νέας τάξης». Πολλοί είναι αυτοί που μιλούν για «οικονομική φούσκα», το βέβαιο όμως είναι πως τα τελευταία χρόνια τα εισοδήματα ευρέων στρωμάτων ενισχύθηκαν εντυπωσιακά. Κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου η ευμάρεια και η άνεση συνδυάσθηκαν με ένα πρωτόγνωρο για την τουρκική κοινωνία αέρα εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού, απότοκο του περιορισμού των «στρατηγών», χειραφέτησης της δικαιοσύνης, έκρηξης- για τα τουρκικά μέτρα- της ελευθερίας του Τύπου και των μέσων επικοινωνίας. Ένας άλλος αέρας άρχισε να πνέει στην Τουρκία, ιδίως τα πολυπληθή αστικά κέντρα...
Ο Ερντογάν, ποτέ δεν έκρυψε ότι είναι ένας ισλαμιστής πολιτικός. Και η εμφάνιση της μαντηλοφορεμένης συζύγου του σ' όλες τις δημόσιες εμφανίσεις της, στο εσωτερικό και το εξωτερικό,, φρόντιζαν να το υπενθυμίζουν με σημασία. Την οποία, όμως, δεν έδιναν στο βαθμό που έπρεπε τα νεανικά κοινωνικά στρώματα (και η Τουρκία διαθέτει τον νεανικότερο πληθυσμό σε παγκόσμια κλίμακα...), θεωρώντας ίσως ως «κινήσεις τακτικής» στην εκλογική του πελατεία, τους ισλαμιστές, κάποιες αναχρονιστικές πρωτοβουλίες και αποφάσεις: η ενίσχυση των ισλαμικών μαθημάτων στα σχολεία, η συστηματική προπαγάνδα για τις «μαντήλες», η προώθηση της ισλαμικής προπαγάνδας και κουλτούρας από κέντρα ελεγχόμενα από το κόμμα του Ερντογάν...
Η κυριαρχία του Τούρκου πρωθυπουργού στο πολιτικό και οικονομικό πεδίο, εξέθρεψε αλαζονεία και μέθη. Τον έκαναν να πιστέψει πώς είναι ο σύγχρονος... «αντί-Ατατούρκ»! Πανίσχυρος και άτρωτος. Ακόμη και στις διεθνείς σχέσεις της κομβικής για την περιοχή χώρας, με γειτονικά καθεστώτα αλλά και τις κυρίαρχες παγκόσμιες δυνάμεις, άρχισε να επιδεικνύει μια αλαζονική, σχεδόν περιφρονητική συμπεριφορά. Το ίδιο με την Ευρώπη, που αποτελεί για την συντριπτική πλειοψηφία της μεσαίας τάξης της χώρας (παραδοσιακής και υπό διαμόρφωση) σταθερό πολιτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. Τα τελευταία χρόνια, η αστική Τουρκία είναι η ταχύτερα εξευρωπαϊζόμενη περιοχή της Ανατολής. Ο Ερντογάν, δεν φάνηκε πως έπιασε τα σχετικά μηνύματα, και μεθυσμένος από την επιτυχία και την κυριαρχία του, αποφάσισε να προχωρήσει με ταχύτερα βήματα την οπισθοδρομική πορεία του προς τον ισλαμικό συντηρητισμό. Σε κοινωνικό, πολιτικό και διεθνοπολιτικό επίπεδο. Οι «μαντήλες», η απαγόρευση πώλησης αλκοόλ το βράδυ (προάγγελος γενικότερης απαγόρευσης, κατά τα σκληρά ισλαμικά πρότυπα;), η απαγόρευση του... φιλιού σε δημόσιους χώρους σε μια αστική κοινωνία με ηλικιακό μέσο όρο τα 24 χρόνια(!) και επιταχυνόμενο δυτικού τύπου τρόπο ζωής, προκάλεσαν τους «μικρούς» εσωτερικούς τριγμούς , τις «ασήμαντες» αφορμές που οδήγησαν σωρευτικά στην «ξαφνική» έκρηξη της πλατείας Ταξίμ, μ' αφορμή ένα φαραωνικού τύπου δημόσιου έργου με ισλαμικό υπόβαθρο. Η πρωτοφανής αστυνομική βία (ο Ταγίπ, μπορεί να τα' βαλε με το βαθύ κράτος, αλλά... διατήρησε τις «σταθερές» του!), η αδιανόητη για σύγχρονο δημοκρατικό κράτος διακοπή των τηλεπικοινωνιών, του ιντερνέτ, η απροκάλυπτη λογοκρισία εφημερίδων και ηλεκτρονικών ΜΜΕ, όχι μόνο δεν απέτρεψαν τα χειρότερα, αλλά πρόβαλαν εφιαλτικά στην αστική τουρκική κοινωνία ένα πρόσωπο ηγέτη που ο Ερντογάν κάλυπτε 10 χρόνια...
Η αντίφαση ενός «εκσυγχρονιστή» ηγέτη με βαθύτατες συντηρητικές, οπισθοδρομικές αντιλήψεις και στοχεύσεις, έφθασε στην κορύφωσή της. Δεν είναι εύκολο να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί στο προσεχές μέλλον. Γιατί εκτός από την δυτικότροπη, σύγχρονη και προοδευτική νεανικής σύνθεσης κοινωνική τάξη των αστικών κέντρων, στην Τουρκία υπάρχει πάντα και η υπανάπτυκτη, υπερσυντηρητική, οπισθοδρομική ισλαμική Ανατολία όπου ο Ερντογάν διαθέτει πολύ μεγάλες επιρροές. Το μόνο βέβαιο, είναι πώς το γυαλί ράγισε. Η παντοκρατορία του Ερντογάν, αμφισβητήθηκε έμπρακτα και εκκωφαντικά.
Στο σκηνικό σύγκρουσης που στήνεται, πέρα από τις όποιες τυχόν προσωρινές διευθετήσεις του, το τυχαίο μπορεί να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες εξελίξεις. Πόσο μάλλον που πίσω από το «τυχαίο», ελλοχεύουν δυνάμεις και συμφέροντα παγκόσμιου βεληνεκούς...