Το 1964, η ελληνική νεολαία, ενθουσιάζεται από έναν καινούργιο χορό, την περίφημη Γιάνκα.
Ο χορός εμφανίζεται με το τραγούδι Jeronimo Yanka του συγκροτήματος Forminx, και γίνεται αστραπιαία μόδα σε όλη την Ελλάδα.
Μικροί μεγάλοι χόρευαν τον σκοπό, που ήταν εύκολος και προκαλούσε γενική ευθυμία.
Γρήγορα βγήκαν και λαϊκά δίστιχα, που δείχνουν την μεγάλη απήχηση, όπως το περίφημο:
Γιάνκα χορεύει και η Άννα Μαρία,
Γιάνκα χορεύει και ο βασιλεύς,
Γιάνκα χορεύει και η Αλεξία
μέσα στις φασκιές…
Γιάνκα χόρεψαν ακόμη και οι Λαμπράκηδες και έχουμε φωτογραφία του Μίκη Θεοδωράκη να χορεύει Γιάνκα, σε εκδήλωση που γίνεται στο Ξενοδοχείο Κινγκ Μίνως στα 1965.
Η Γιάνκα, στο εννοιολογικό πλαίσιο της εποχής, εμφανίζεται κατά τα χρόνια της κορύφωσης, του κινήματος της Νεολαίας Λαμπράκη.
Μετά την τεράστια επιτυχία του Jeronimo Yanka, πολλές παραλλαγές ακολούθησαν, όπως η Γιάνκα της Τζένης (Μίμης Πλέσσας), το Acropolis Yanka (Dragons), το Babies Yanka (Juniors) όπου συνδυαζόταν το «Δεν περνάς κυρά Μαρία» ή το Special Yanka 65 (επίσης των Juniors).
Το Γιάνκα της Τζένης:
Το Acropolis Yanka:
To Babies Yanka (Juniors):
Το Special Yanka 65:
Ηταν τόσο δημοφιλής αυτός ο χορός, ώστε ακόμη και στα λαϊκά μαγαζιά, οι μπουζουξήδες, κάποια στιγμή, έπαιζαν... Γιάνκα. Ο Ζαγοραίος, έγραψε τραγούδι σε αυτόν τον ρυθμό, ονομάζοντάς το «Νιάου Νιάου Γιάνκα».
Αλλά πώς προέκυψε ξαφνικά αυτός ο χορός;
Όταν οι Forminx, κυκλοφόρησαν το Jeronimo Yanka, σε όλους επικρατεί η εντύπωση, ότι και ο χορός και το τραγούδι, ήταν ιδέες του συγκροτήματος και του μάνατζερ τους, Νίκου Μαστοράκη. Δεν ήταν αυτή η αλήθεια.
Ο χορός και το τραγούδι, ερχόταν από την Σκανδιναβία. Το Yanka ήταν το Jenka, μία Φινλανδική παραδοσιακή μελωδία, που χόρευαν οι Φινλανδοί στα γλέντια και στις χαρές τους.
Οι Forminx, δεν είπαν ποτέ ότι όλα αυτά, ήταν ιδέες δικές τους, αλλά δεν είπαν και ποτέ, πως δεν ήταν.
Έτσι, μη λέγοντας, τίποτα, άφηναν να πλανάται η εντύπωση, ότι είχαν επινοήσει ένα χορό που σάρωνε την Ελλάδα. Βέβαια, κάτω από τον τίτλο του τραγουδιού, υπήρχε η ένδειξη Arr, που σήμαινε διασκευή, αλλά αυτό κανείς δεν το πρόσεχε, όλοι έβλεπαν τα ονόματα που ακολουθούσαν: Νίκος Μαστοράκης, Βαγγέλης Παπαθανασίου.
Η καλοπροαίρετη κριτική της εποχής αλλά και αργότερα, που ασκούνταν επικεντρωνόταν στο ότι όταν μεταφέρεις αυτούσια τραγούδι και χορό δεν κάνεις απλώς μια «διασκευή», αλλά αντιγράφεις το ήθος μιας καινούργιας κουλτούρας. Και ότι δεν είναι σωστό να αφήνεις να πλανάται ότι αποτελούν δική σου επινόηση, αποφεύγοντας να διευκρινήσεις σε κάποια συνέντευξη, από που προέρχεται το υλικό.
Ο Σωτήρης Αρνής, μέλος του ιστορικού συγκροτήματος Forminx, 50 χρόνια μετά, έδωσε την εξής μαρτυρία:
«Στην Θεσσαλονίκη, όταν εμφανιζόμασταν στην Ρέμβη, κάποιοι τουρίστες μας σφύριξαν έναν σκοπό της πατρίδας τους (ήταν από την Φινλανδία) που εμείς δεν τον ξέραμε. Ακούσαμε τον σκοπό, και τον παίξαμε.
Οι τουρίστες σηκώθηκαν και άρχισαν να χορεύουν Γιάνκα. Έγινε χαμός!
Έτσι, μετά αποφασίσαμε να το βάλουμε στο ρεπερτόριό μας και το κάναμε Τζερόνυμο Γιάνκα...» (Σωτήρης Αρνής- Συνέντευξη στον Μανώλη Νταλούκα, 2015).
Ένας χορός, παρόμοιου ήθους με τη Γιάνκα, υπήρχε και στην Ελλάδα, στα νεανικά πάρτι, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (και ίσως παλαιότερα), μέχρι και τις αρχές του 50.
Οι νέοι της ΠΕΑΝ για παράδειγμα, εκτός από Σουίνγκ, χόρευαν Κόνγκα (Conga). Ο ένας πιανόταν από τους ώμους ή τη μέση του άλλου, και σχημάτιζαν μια ανθρώπινη αλυσίδα (conga line). Ο χορός, ήταν ελεύθερος, χωρίς βήματα, ο καθένας μπορούσε να «επιβιβαστεί» σε αυτό το ανθρώπινο τραίνο, που κινιόταν στον χώρο, σκορπώντας τη διάθεση της χαράς.
Η απλή λύση: όταν κάποιος δεν ήξερε να χορέψει Σουίνγκ, χόρευε Κόνγκα.