Η ένταξη οικονομικά αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων θα μπορούσε να αυξήσει τα έσοδα των τραπεζών διεθνώς κατά 200 δισ. δολ., σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης της Εrnst & Υoung «Innovation in financial inclusion: revenue growth through innovative inclusion».
Οι τράπεζες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σταδιακά έσοδα 200 δισ. δολ. διεθνώς – ποσό που ισοδυναμεί με το 20% των εσόδων των τραπεζών στις αναδυόμενες αγορές το 2016 – αν εξυπηρετούσαν άτομα και μικρές επιχειρήσεις που σήμερα δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες σε 60 αναδυόμενες αγορές.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η καλύτερη ενσωμάτωση αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων, μέσω της διάθεσης οικονομικών, προσβάσιμων και χρήσιμων τραπεζικών προϊόντων, θα δημιουργήσει σημαντικά οικονομικά οφέλη, αυξάνοντας το ΑΕΠ αναπτυσσόμενων οικονομιών, όπως η Ινδία, έως και 14%.
Πάνω από το 40% των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες αναφέρει ότι αντιμετωπίζει προβλήματα όσον αφορά στη χρηματοδότηση, σε σύγκριση με 30% στις χώρες μεσαίου εισοδήματος και μόλις 15% στις χώρες υψηλού εισοδήματος, καθώς, παραδοσιακά, οι τράπεζες που λειτουργούν στις αναδυόμενες αγορές δεν αντιμετωπίζουν τα οικονομικά αποκλεισμένα άτομα και τις ΜμΕ ως ένα κερδοφόρο τμήμα πελατών.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι ευκαιρίες ανάπτυξης των τραπεζών μέσω της ενσωμάτωσης οικονομικά αποκλεισμένων ομάδων και ατόμων θα είναι μεγαλύτερες στις αγορές που υιοθετούν τις καινοτομίες που βασίζονται στην τεχνολογία, καθώς και σε όσες διαθέτουν ένα σαφές και υποστηρικτικό πλαίσιο πολιτικής για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Οι τεχνολογικές υποδομές που ενισχύουν αυτού του είδους την ανάπτυξη, περιλαμβάνουν τη διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας, τις ηλεκτρονικές πληρωμές, τα εθνικά συστήματα ψηφιακής ταυτότητας, τις υποδομές πιστωτικών δεδομένων, την ανοικτή πρόσβαση σε ψηφιακά δεδομένα και στη νομισματική ψηφιοποίηση.
Οι πολιτικοί και συστημικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την ισχυρή διασφάλιση των πελατών, τα προγράμματα υπεύθυνης χρηματοοικονομικής παιδείας, το πτωχευτικό δίκαιο, τα ρυθμιστικά κίνητρα για τις τράπεζες, την ποικιλία των χρηματοπιστωτικών οικοσυστημάτων και τα διαλειτουργικά χρηματοπιστωτικά συστήματα.
Oι δράσεις που θα φέρουν έσοδα
Μεγαλύτερη επιτυχία ως προς την οικονομική ενσωμάτωση θα σημειώσουν οι τράπεζες που θα επικεντρωθούν στις ακόλουθες τρεις δράσεις:
1. Εξατομικευμένες προσφορές, με στόχο τη διεύρυνση της βάσης των τραπεζικών λογαριασμών και της αύξησης της συνάφειας: Για να ενισχύσουν την οικονομική ένταξη, οι τράπεζες θα πρέπει να σχεδιάσουν απλοποιημένες και ιδιαίτερα συναφείς οικονομικές λύσεις, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες ανάγκες των πελατών τους σε προσιτό κόστος. Για παράδειγμα, στην Κένυα και την Ουγκάντα, ένας παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός οργανισμός παρέχει ομαδικούς, αποταμιευτικούς λογαριασμούς χαμηλού κόστους σε φτωχές κοινότητες, διαθέτοντας πάνω από 229 χιλιάδες δολάρια σε δάνεια.
2. Καινοτομίες στα κανάλια επικοινωνίας, με στόχο την προσέγγιση περισσότερων πελατών σε χαμηλότερο κόστος: Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πιθανώς θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν μία διπλή προσέγγιση, που θα περιλαμβάνει φυσική παρουσία καταστημάτων για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, σε συνδυασμό με ψηφιακά κανάλια.
Στην Κολομβία, μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών έχει μετατρέψει 13.000 τηλεφωνικούς θαλάμους σε «τηλεφωνικές τράπεζες», επιτρέποντας σε πελάτες που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς να καταθέτουν σε καθημερινή βάση κέρματα ονομαστικής αξίας σε μικρο-αποταμιευτικούς λογαριασμούς, τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την πληρωμή λογαριασμών κοινής ωφέλειας ή για να κάνουν αίτηση για μικρο-δάνεια σε τραπεζικά καταστήματα ή και καταστήματα λιανικής.
3. Δημιουργική διαχείριση κινδύνου για την αντιμετώπιση της απουσίας πιστωτικού ιστορικού: Οι μη τραπεζικές επιχειρήσεις, όπως οι εταιρείες επιχειρηματικών συμμετοχών και ορισμένοι οργανισμοί μικρο-δανείων, πρωτοπορούν σε αυτόν τον τομέα, αναπτύσσοντας νέα analytics για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας ιδιωτών και επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, στην Ινδία, μια εταιρεία που δανείζει σε μικρές επιχειρήσεις ανέπτυξε διαδικασίες πιστοληπτικής αξιολόγησης, χρησιμοποιώντας επιχειρηματικά δεδομένα και δεδομένα συμπεριφοράς, στοιχεία από εμπορικές ενώσεις και συστάσεις, σε συνδυασμό με σύγχρονες διαδικασίες αυτοματοποίησης ροής εργασιών. Από το 2014, έχει εκταμιεύσει δάνεια ύψους 32 εκατομμυρίων δολαρίων σε ΜμΕ στην Ινδία.
Σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της έρευνας ο επικεφαλής του τμήματος της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Γιώργος Παπαδημητρίου, παρατήρησε ότι «τα ευρήματα της έρευνας θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή και στη χώρα μας όπου υπάρχουν σημαντικές ομάδες ατόμων με ανεπαρκή πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα μειονότητες, ακόνη και πρόσφυγες και μετανάστες. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο κάποιες από τις ιδέες και καινοτομίες που έχουν αναπτυχθεί σε αναδυόμενες αγορές και αφορούν σε κανάλια επικοινωνίας αποκλεισμένων πληθυσμών αλλά και σε πρακτικές διαχείρισης κινδύνων σε περιβάλλον έλλειψης δεδομένων συνεργασίας έχουν σίγουρα ενδιαφέρον και για λοιπές πιο ώριμες τραπεζικά γεωγραφίες όπως η Ελλάδα.»