Mπορεί Τουρκία, Ρωσία και Ιράν να υποστηρίζουν αντίπαλα στρατόπεδα στη Συρία, αλλά οι ηγέτες τους θα καθίσουν σήμερα στο τραπέζι στην Άγκυρα για να συζητήσουν τρόπους πολιτικής επίλυσης του συριακού εμφυλίου.
Βλαντίμιρ Πούτιν, Ταγίπ Ερντογάν και Χασάν Ρουχανί συμφωνούν τουλάχιστον σ’ ένα πράγμα: ότι η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για αποχώρηση σύντομα των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία είναι θετική εξέλιξη και για τους τρεις.
Ρωσία και Ιράν στηρίζουν τον Μπασάρ αλ Άσαντ, η Τουρκία την αντιπολίτευση. Αλλά αυτό που ενώνει τις τρεις χώρες σε μεγάλο βαθμό είναι ο ανταγωνισμός τους προς την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή. Οι λόγοι, βέβαια, διαφέρουν.
- Η Άγκυρα είναι άκρως δυσαρεστημένη με την υποστήριξη που παρέχει η Ουάσιγκτον στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), όπου κυριαρχούν οι κουρδικές πολιτοφυλακές, στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Δεν είναι μυστικό ότι οι Τούρκοι θεωρούν τις YPG «τρομοκράτες» και παρακλάδι του PKK. Η έλλειψη προόδου στο διπλωματικό πεδίο μεταξύ Αμερικανών και Τούρκων αξιωματούχων, οδήγησε τον Ερντογάν να πάρει την κατάσταση στα χέρια του προ διμήνου, όταν αποφάσισε να στείλει το στρατό του στην κουρδοκρατούμενη Αφρίν, παραβιάζοντας κατάφωρα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Συρίας. Μετά από εβδομάδες σκληρών μαχών μεταξύ του τουρκικού στρατού και των συμμάχων του Αράβων ανταρτών και των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ δυνάμεων η πόλη της βορειοδυτικής Συρίας έπεσε και η Τουρκία ετοιμάζεται να επεκτείνει την επιχείρηση σε άλλες περιοχές, όπως το Μανμπίτζ, όπου λειτουργεί, όμως, ως ανάχωμα η παρουσία Αμερικανικών δυνάμεων. Οι ΗΠΑ διαθέτουν περίπου 2.000 στρατιώτες στη Συρία κι η είδηση μιας πιθανής πρόωρης αποχώρησής τους προκάλεσε κύμα ευφορίας στην Άγκυρα, καθώς αν γίνει πράξη θα απομακρυνθεί η τελευταία ασπίδα προστασίας των Κούρδων μαχητών, που έχασαν ήδη τη ρωσική υποστήριξη στην Αφρίν.
- Αντίστοιχα και η Τεχεράνη συμμερίζεται τους φόβους της Άγκυρας για την ενίσχυση της κουρδικής επιρροής στη Μέση Ανατολή καθώς αμφότερες φιλοξενούν στα εδάφη τους σημαντικές κουρδικές μειονότητες και δεν θα ανέχονταν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.
- Η αποχώρηση των Αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία θα σήμαινε επίσης για το Ιράν, αλλά και τη Ρωσία, την απομάκρυνση του μεγαλύτερου εμποδίου στις προσπάθειές τους να στηρίξουν τον Μπασάρ Αλ Άσαντ να ανακτήσει τον έλεγχο στη χώρα του. Χωρίς αμερικανική αστήριξη, αν οι Κουρδοι αντισταθούν στα σχέδια του Άσαντ, η Συρία θα μπορούσε να μεταβληθεί σε πεδίο σύγκρουσης ενός νέου πολέμου, αυτή τη φορά μεταξύ Αράβων και Κούρδων -κάτι που έχει αποφευχθεί μέχρι στιγμής.
Η Τουρκία άλλαξε τους στόχους της στη Συρία. Εκεί που αρχικά έθετε ως βασική προτεραιότητα την απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία, τώρα υπ’ αριθμόν ένας στόχος της είναι η εξουδετέρωση των Κουρδικών δυνάμεων που εκπαίδευσαν οι Αμερικανοί και τους βοήθησαν να ανακαταλάβουν τεράστια εδάφη από το λεγόμενο «Ισλαμικό Κράτος». Η νέα αυτή πολιτική της Τουρκίας την κατέστησε αποδεκτό εταίρο για τη Μόσχα και την Τεχεράνη ώστε να συμμετάσχουν σε διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Συρίας.
Συνεργάτες του Τραμπ διαφωνούν με την αποχώρηση από τη Συρία
Στην Ουάσιγκτον από την άλλη η απόφαση Τραμπ για αποχώρηση από τη Συρία έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Κι αυτό γιατί οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους ελέγχουν όλο το πετρέλαιο, που θα πέσει πιθανότατα στα χέρια του Ιράν, αν φύγουν οι Αμερικανοί. Δεν είναι λίγοι επίσης εκείνοι που επισημαίνουν ότι η αμερικανική παρουσία στη Συρία αποβλέπει και σε άλλους στόχους:
- στον περιορισμό της επέκτασης της επιρροής της Τεχεράνης και της Μόσχας στην ευρύτερη περιοχή,
- στην αποτροπή μιας νέας προσφυγικής κρίσης
- και στην καταπολέμηση των ισλαμιστών εξτρεμιστών
Τονίζουν δε ότι είναι ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ να διασφαλίσουν ότι ο Άσαντ, ο Πούτιν κι Τεχεράνη δεν θα ωθήσουν τους Αμερικανούς εκτός Συρίας κηρύσσοντας μια ολοκληρωτική τους νίκη.
Κορυφαίοι συνεργάτες του Αμερικανού προέδρου διαφωνούν με την απόφασή του. Ο υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις είχε πει στα τέλη του περασμένου χρόνου ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες θα παραμείνουν για να αποτρέψουν ένα δεύτερο ISIS και να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, ενώ ο αποπεμφθείς στο μεταξύ υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον είχε θέσει τον Ιανουάριο πέντε μακροπρόθεσμους στόχους για την πολιτική της Ουάσιγκτον στη Συρία, περιλαμβανομένης της καταστροφής των όπλων μαζικής καταστροφής του Άσαντ και της επίλυσης της πολιτικής κρίσης.
Πολιτικοί αναλυτές θυμίζουν στον Τραμπ ότι αναφορικά με την επέμβαση στο Ιράκ παραπονιόταν διαρκώς ότι «θα έπρεπε να κρατήσουμε το πετρέλαιο», ενώ τώρα αγνοεί το πετρέλαιο της Συρίας, ο έλεγχος επί του οποίου -διά του SDF και των Κούρδων- είναι ουσιαστικά το μόνο πεδίο στη Συρία όπου ασκούν σήμερα επιρροή οι ΗΠΑ. «Ελέγχουμε ένα κομμάτι 30% στη Συρία, όπου γινόταν προπολεμικά σχεδόν το 90% της παραγωγής πετρελαίου προπολεμικά. Κι αυτό είναι ένας μοχλός πίεσης, δήλωσε στην Washington Post ο Ντέιβιντ Αντέσνικ της δεξαμενής σκέψης Foundation for Defense of Democracies.