Η επανεκλογή του Μίλος Ζέμαν στην προεδρία της Τσεχίας ερμηνεύτηκε από πολλούς ως μία ένδειξη ότι η χώρα του ίσως στρέψει την πλάτη στην ΕΕ ενισχύοντας τους δεσμούς της με Ρωσία και Κίνα.
Μεταξύ των πρώτων ηγετών που έσπευσαν να τον συγχαρούν ήταν εκείνοι των δύο χωρών, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να πλέκει το εγκώμιο του Ζέμαν για τις ηγετικές του ικανότητες και τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ να υπογραμμίζει τη «στρατηγική συνεργασία» μεταξύ της χώρας του και της Τσεχίας.
Οι πρόεδροι Τσεχίας και Ρωσίας, Μίλος Ζέμαν και Βλαντίμιρ Πούτιν
Κανείς άλλος αρχηγός κράτους ή κυβέρνησης στην ΕΕ δεν έδειξε τέτοια προθυμία τα τελευταία χρόνια για βελτίωση της συνεργασίας με τη Μόσχα όσο ο Mίλος Ζέμαν, ο οποίος χαρακτήρισε τον περασμένο Σεπτέμβριο «καταστροφικές και αναποτελεσματικές» τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και «τελειωμένη υπόθεση» την προσάρτηση της Κριμαίας, προκαλώντας ένταση στους ευρωπαϊκούς διπλωματικούς κύκλους.
Ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015, ο Ζέμαν έγινε ο μόνος Ευρωπαίος αρχηγός κράτους που παρέστη στη στρατιωτική παρέλαση στο Πεκίνο για να τιμηθεί η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας που σήμανε το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο πρόεδρος της Τσεχίας με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ
Το ερώτημα, όμως, είναι αν μπορεί όντως ο Ζέμαν να επιταχύνει τους ρυθμούς προσέγγισης με τη Ρωσία και την Κίνα και απομάκρυνσης από την ΕΕ, από τη στιγμή που την ευθύνη για την εξωτερική πολιτική της χώρας του την έχει η κυβέρνηση κι όχι η προεδρία.
Στα ταξίδια του στις δύο μεγάλες δυνάμεις συνοδεύεται συχνά από επιχειρηματίες κι έχει καταφέρει να κλείσει επικερδείς εμπορικές συμφωνίες, ενώ όπως εκτιμούν αναλυτές, ο Ζέμαν αναμένεται να εστιάσει τα επόμενα χρόνια τις προσπάθειές του στην επισφράγιση στρατηγικών συμφωνιών με κρατικές επιχειρήσεις της Ρωσίας και της Κίνας. Μια απ’ αυτές τις συμφωνίες με ρωσική εταιρεία θα αφορά στην επέκταση του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Dukovany της Τσεχίας.
«Ο Ζέμαν υποστηρίζει τέτοιες συμφωνίες και περιβάλλεται από συμβούλους και βοηθούς που έχουν διασυνδέσεις στη Μόσχα και το Πεκίνο», δήλωσε στη DW ο Jakub Janda, αναλυτής της δεξαμενής σκέψης «Eυρωπαϊκές Αξίες» στην Πράγα. «Ως εκ τούτου η τάση περαιτέρω απομάκρυνσης της Τσεχίας από τους δυτικούς εταίρους θα συνεχιστεί».
Ο ρόλος του πρωθυπουργού Μπάμπις
Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας, Αντρέι Μπάμπις
Ως αντίβαρο στα σχέδια απομάκρυνσης από την ΕΕ θα μπορούσε να λειτουργήσει ο πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις. Ο δισεκατομμυριούχος ηγέτης του δεξιού λαϊκιστικού κινήματος ΑΝΟ («Ναι»), ο «Τσέχος Τραμπ», όπως είναι επίσης γνωστός, είναι κατ’ ουσίαν ο ιδιοκτήτης του ομίλου Agrofert, που λαμβάνει τεράστιες επιχορηγήσεις από την ΕΕ και δραστηριοποιείται σε πολλές χώρες της Ένωσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο Μπάμπις θέλει η χώρα του να διατηρήσει καλές σχέσεις με τις Βρυξέλλες. Έχει ταχθεί αρκετές φορές κατά του προσανατολισμού της Τσεχίας προς Ανατολάς, αλλά έχει υποστηρίξει και τη θέση του Ζέμαν ότι είναι λάθος οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Τσεχίας.
Δείχνει λοιπόν να πατά σε δύο βάρκες, όπως πρόσφατα όταν σε διάσκεψη των «χωρών του Βίζενγκραντ» (Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία και Ουγγαρία) στη Βουδαπέστη επιβεβαίωσε την αντιευρωπαϊκή ρητορική του Ούγγρου πρωθυπουργού Όρμπαν, αλλά λίγες μέρες αργότερα από τις Βρυξέλλες τάχθηκε υπέρ ενός πιο ενεργού ρόλου της χώρας του στην ΕΕ.
Ζέμαν και Μπάμπις συνεργάζονται σε πολλά θέματα, αλλά υπάρχει ένα που μπορεί να τους φέρει σε τροχιά σύγκρουσης, εκείνο της πιθανότητας να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την παραμονή ή την έξοδο της Τσεχίας στην ΕΕ. Ο Ζέμαν υποστηρίζει την ιδέα, αν και έχει δηλώσει ότι ο ίδιος θα ταχθεί υπέρ της παραμονής, ενώ ο Μπάμπις τάσσεται αναφανδόν κατά ενός διαζυγίου της χώρας από την Ένωση.
Το θέμα μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη κι όπως σχολιάζουν πολιτικοί αναλυτές στην Πράγμα, το μόνο που ίσως συγκρατήσει τον Ζέμαν είναι ο φόβος μήπως αφήσει αρνητικό αποτύπωμα στην ιστορία της χώρας και τον θυμούνται οι κατοπινές γενιές ως τον άνθρωπο που άνοιξε την πόρτα εξόδου από την ΕΕ.