Την ώρα που η κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας προσπαθούσε μειώνοντας στο μηδέν το βασικό επιτόκιό της να συγκρατήσει την τουρκική λίρα από την κατρακύλα -σήμερα υποχώρησε σε νέα χαμηλά επίπεδα ρεκόρ στο 3,98 έναντι του δολαρίου- ο Ταγίπ Ερντογάν μιλώντας στην ΚΟ του κόμματός του εξαπέλυε μύδρους κατά της Ουάσιγκτον μιλώντας για συνωμοσία εις βάρος του ιδίου και της χώρας του.
Στην ετήσια έκθεσή τους, που δημοσίευσαν αυτές τις μέρες, οι Moody’s ανέφεραν ως μεγάλες αδυναμίες της τουρκικής οικονομίας τους πολιτικούς κινδύνους και την υψηλή ευπάθεια στις εξωτερικές επιρροές. Την περασμένη άνοιξη ο οίκος αξιολόγησης είχε μειώσει την πιστοληπτική ικανότητα της γειτονικής χώρας από «σταθερή» σε «αρνητική». Κι η καταβαράθρωση του εθνικού της νομίσματος αυτές τις μέρες δείχνει σε πόσο πήλινα πόδια στηρίζεται η οικονομία της.
Ανησυχία στις αγορές
Οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων της Τουρκίας αυξάνονται σε νέα ιστορικά υψηλά, καθώς οι διεθνείς αγορές ανησυχούν για δύο κυρίως λόγους: Αφενός ότι με τα φραστικά πυρά που εξαπέλυσε ο Ερντογάν κατά της κεντρικής τράπεζας της χώρας και τις πιέσεις να μειώσει τα επιτόκιά της παρά τον ισχυρό πληθωρισμό, για να ενθαρρύνει τα δάνεια, έχει επηρεαστεί η ανεξαρτησία της και δεν μπορεί να χαράξει μια επωφελή για τη χώρα νομισματική πολιτική.
Και αφετέρου λόγω των τεταμένων σχέσεων της Άγκυρας με τις ΗΠΑ, όπου αναμένεται να ξεκινήσει στις 4 Δεκεμβρίου η δίκη του τουρκο-ιρανού επενδυτή χρυσού Ρεζά Ζαράμπ για συνωμοσία με κυβερνητικούς αξιωματούχους της Τουρκίας και στελέχη κρατικής τράπεζας ώστε να παρακαμφθούν οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν.
O τουρκο-ιρανός επενδυτής χρυσού Ρεζά Ζαράμπ
Η Τουρκία κάνει λόγο για κατασκευασμένα στοιχεία και «συνωμοσία» που στερείται νομικής βάσης, αλλά διάχυτη είναι η αίσθηση ότι ο Ζαράμπ ενδέχεται να έχει συμφωνήσει με την αμερικανική κυβέρνηση να αποκαλύψει τυχόν στοιχεία που έχει στην κατοχή του.
Η αλήθεια είναι ότι κατά καιρούς κλυδωνίζονται τα εθνικά νομίσματα όλων των αναδυόμενων οικονομιών, αλλά η πτώση της τουρκικής λίρας είναι πρωτοφανής καθώς μέσα σ’ ένα μήνα έχασε το 8% της αξίας της σε μια περίοδο επιδείνωσης των σχέσεων της Άγκυρας με τους εταίρους της. Στις αρχές Οκτωβρίου συνελήφθη ένας σημαντικός συνεργάτης του αμερικανικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα να αναστείλουν οι ΗΠΑ την έκδοση θεωρήσεων εισόδου για τους Τούρκους και να απαντήσει ανάλογα η Άγκυρα. Ενώ το περασμένο Σαββατοκύριακο ακολούθησε η κρίση με το ΝΑΤΟ μετά την αποκάλυψη ότι στα γυμνάσια της Συμμαχίας με την επωνυμία Trident Javelin που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα 8-17 Νοεμβρίου στην Νορβηγία, υπήρχε ένα σταντ με τα πορτρέτα των «εχθρών» στα οποία συμπεριλαμβάνονταν εκείνο του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και του σημερινού προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Κλυδωνισμοί στην τουρκική οικονομία
Υπό το βάρος των τελευταίων εξελίξεων η τουρκική οικονομία υφίσταται έντονες αναταράξεις, έστω κι αν η κυβέρνηση προβλέπει ανάπτυξη 5,5%. Η εξασθενημένη λίρα ευνοεί, βέβαια, τις τουρκικές εξαγωγές, κυρίως στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Από την άλλη όμως τα πάντα ακριβαίνουν, από την εισαγωγή πρώτων υλών για την παραγωγή, που πληρώνονται σε δολάρια, μέχρι την εισαγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου και τα δάνεια που παίρνουν Τούρκοι επιχειρηματίες σε ευρώ ή δολάρια.
Αλλά η πτώση της λίρας ωθεί προς τα πάνω και τον πληθωρισμό, που έχει εκτιναχθεί κοντά στο 10% , ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από εκείνο που σχεδίαζαν η κυβέρνηση κι η κεντρική τράπεζα. Τη νύφη την πληρώνουν οι Τούρκοι πολίτες. Το κόστος ζωής αυξάνεται ολοένα και περισσότερο καθώς οι εργοδότες στον ιδιωτικό τομέα αποφεύγουν κατά κανόνα τις μισθολογικές προσαρμογές.
Όσο για επενδύσεις; Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον ελάχιστοι τολμούν να βάλουν λεφτά στην Τουρκία, λέει ο Άντερς Φέργκεμαν της Pinebridge Investments. «Όποιος αγοράζει τώρα τουρκικές λίρες είναι σα να στοιχηματίζει ότι η κεντρική τράπεζα θα επαναστατήσει κατά του Ερντογάν και θα αυξήσει τα επιτόκια»...