Πώς μια πλούσια κληρονόμος με λατρεία στις κούκλες έγινε η «μητέρα της εγκληματολογίας» [εικόνες και βίντεο]

Η μητέρα της εγκληματολογικής επιστήμης δεν είναι μέλος του «CSI» αλλά η Φράνσις Γκλέσνερ Λι, μια κληρονόμος του Σικάγο, η οποία στη δεκαετία του 1940, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις έρευνες ανθρωποκτονιών με ένα επαναστατικό εργαλείο: τις κούκλες.

«Πιθανότατα θα διαμαρτύρονταν για το γεγονός ότι τα αποκαλούμε κουκλόσπιτα, παρόλο που από εκεί προήλθαν, επειδή ήταν τόσο απελπισμένη να θεωρηθούν πραγματικά επιστημονικά αντικείμενα ενώ ένα κουκλόσπιτο ήταν απλά ένα παιδικό παιχνίδι» δήλωσε η Νόρα Άκτινσον, επιμελητής της έκθεσης « Murder is Her Hobby: Frances Glessner Lee and the Nutshell Studies of Unexplained Death», μιας προσπάθειας να γίνει γνωστή η συνεισφορά της στην εγκληματολογία, στην γκαλερί Renwick του της Ουάσιγκτον στο Smithsonian American Art Museum.

Εξοπλισμένοι με φακούς και μεγεθυντικούς φακούς, οι επισκέπτες μπορούν να μελετήσουν προσεκτικά τα σκηνικά – μινιατούρες -τα λεγόμενα nutshells- που η Λι κατασκεύασε για να βοηθήσει τους ντετέκτιβς να ασκήσουν την τέχνη της παρατήρησης. Με σκηνικά από αιματοβαμμένους τοίχους, καμένες ξύλινες καμπίνες και την αποσύνθεση του δέρματος, οι μινιατούρες της δείχνουν το χάος που επικρατούσε στους τόπους των εγκλημάτων.

Σπάζοντας τους κανόνες
Η Φράνσις Γκλέσνερ Λι γεννήθηκε σε μια πλούσια οικογένεια το 1878. Ως κόρη του συνιδρυτή της Διεθνούς Εταιρείας Harvester, η ζωή της αποτελούνταν από ατελείωτες ώρες κεντήματος, πλεξίματος, εσωτερικού σχεδιασμού και γάμου.

Η καρδιά της όμως βρισκόταν αλλού. Στην περίπλοκη διαδικασία της επιστημονικής έρευνας των ανθρωποκτονιών, η οποία, εκείνη την εποχή, ήταν ακόμη στα σπάργανα. Το παράξενο ενδιαφέρον της Λι προς τις ιατρικές αναφορές είχε υποκινηθεί από τις ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς και την περίπτωση του H.H. Holmes, ενός από τους πρώτους Αμερικανούς δολοφόνους, που παρέσυρε τα θύματά του σε ένα λαβυρινθώδη κτίριο, το οποίο αργότερα αποκαλούσε «χαϊδευτικά» ως «κάστρο δολοφονίας».

Φυσικά εκείνη την εποχή «ο πατέρας της θεώρησε πως αν η κόρη του ασχολούνταν με την αστυνομία και τις ιατρικές έρευνες, θα ήταν μια πολύ οδυνηρή υπόθεση. Δεν ήθελε να συμμετάσχει κανείς στην οικογένεια Γκλέσνερ, έτσι πέρασε όλη της τη ζωή με αυτή την απραγματοποίητη επιθυμία να είναι μέρος αυτού του κόσμου» δήλωσε η Άτκινσον.

Αλλά η Λι δεν ήταν καθόλου ευτυχισμένη με το ρόλο της νοικοκυράς. Στα εβδομήντα της, θεωρούσε τον εαυτό της μια «πλούσια γυναίκα που δεν είχε πολλά πράγματα να κάνει». Ο γάμος της με δικηγόρο, έληξε το 1914, μετά από μόλις 16 χρόνια.
Μόνο μετά το θάνατο του αδερφού της το 1929, μπόρεσε τελικά να ξεκινήσει τη σταδιοδρομία της. Ήδη, στα πενήντα της η Λι έδωσε μέρος της περιουσίας της στο πρώτο τμήμα του Νομικής του Χάρβαρντ εκείνο το έτος.

Οι μελέτες της με τίτλο « The Nutshell Studies of Unexplained Death» όπως ονομάστηκαν μετά το ρητό της «καταδίκασε τον ένοχο, ελευθέρωσε τον αθώο και βρες την αλήθεια με λίγα λόγια», προέκυψε τη δεκαετία του 1940 ως έξυπνη λύση για να βοηθήσει τους αστυνομικούς να εκπαιδευτούν. Πράγματι, η Λι ανέστρεψε το κουκλόσπιτο, μετατρέποντας τα μικροσκοπικά δωμάτια σε καταστροφικές σκηνές εγκλήματος, χτισμένες σε μια μικροσκοπική κλίμακα.

Οι σκηνές, βασισμένες σε πραγματικές ιστορίες εγκλημάτων, δημιουργήθηκαν για να βοηθήσουν τους φοιτητές του Τμήματος Εγκληματολογίας του Χάρβαρντ να μάθουν πώς να μελετούν με ακρίβεια τη σκηνή του εγκλήματος και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση.

Οι αστυνομικοί αναλύουν προσεκτικά τις τρισδιάστατες σκηνές δολοφονίας, αναπτύσσουν μια επιστημονική μεθοδολογία και αποφασίζουν ποια αντικείμενα πρέπει να μελετήσουν στο εργαστήριο. Η Άκτινσον μάλιστα διαβεβαιώνει πως οι κούκλες είναι δύσκολο να σπάσουν.

Η δολοφονία, όπως την «έβλεπε» η ίδια
Οι καλλιτεχνικές λεπτομέρειες είναι διάσπαρτες σε όλα τα 20 μοντέλα δολοφονιών – 18 από τα οποία έχουν επιβιώσει – παρόλο που η Λι δε θεωρούσε τον εαυτό της καλλιτέχνη. Με τις περίπλοκες λεπτομέρειές τους, τη λεπτομέρεια στη ζωγραφική, τις πόρτες που μπορούν να ανοιγοκλείνουν όπως και τα φώτα, το Nutshell Studies of Unexplained Deaths είναι τόσο ένα μανιφέστο στη χρησιμότητα της τέχνης όσο και μια ερευνητική βοήθεια.












Φωτογραφίες: Collection of Harvard University, Cambridge, MA, courtesy of the Office of the Chief Medical Examiner, Baltimore, MD