Σοκ προκαλεί η ανακοίνωση του ΔΝΤ για την Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση του Eurogroup, καθώς το Ταμείο, ξεκάθαρα, συνδέει την Ελλάδα με χώρες όπως η Ζάμπια, το Κογκό και η Σομαλία.
Η ελληνική πλευρά πανηγύριζε, υποστηρίζοντας ότι μεταξύ των κερδών της συμφωνίας είναι πως το ΔΝΤ δεν θεωρεί, πλέον, μη βιώσιμο το χρέος, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι το Ταμείο εξακολουθεί να θεωρεί μη βιώσιμο το χρέος και γι’ αυτό καταφεύγει στην ξεχασμένη πρακτική της χορήγησης τριτοκοσμικού πακέτου βοήθειας, χωρίς δηλαδή άμεση εκταμίευση.
Στη σοκαριστική ανακοίνωσή του το Ταμείο συνδέει την Ελλάδα με 18 χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αλλά και την πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία, οι οποίες υπέγραψαν αντίστοιχο πρόγραμμα υπό τον τίτλο «Κατ' Αρχήν Έγκριση» (ΚΑΕ) τη δεκαετία του 1980. Η επικεφαλής του Ταμείου ξεκαθάρισε, μάλιστα, ότι τέτοιου τύπου πρόγραμμα έχει καιρό να χρησιμοποιηθεί, ενώ στην ανακοίνωση-ενημερωτικό σημείωμα που εκδόθηκε μετά το Eurogroup σημειώνεται ότι αυτό το πρόγραμμα «περιήλθε σε αχρησία γιατί δεν χρειαζόταν πλέον»!
Αναφέρει χαρακτηριστικά το ΔΝΤ στο ενημερωτικό του σημείωμα που εκδόθηκε μετά το Eurogroup, απαντώντας στην ερώτηση γιατί επαναφέρει την «Κατ’ Αρχήν Έγκριση» (συμμετοχή στο πρόγραμμα χωρίς εκταμίευση) που δεν έχει χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα: «Συνολικά (σ.σ.: η "Κατ' Αρχήν Έγκριση") χρησιμοποιήθηκε 19 φορές κατά τη διάρκεια της πιστωτικής κρίσης στη δεκαετία του 1980 σαν καταλύτης για τη χρηματοδότηση ή για την ελάφρυνση του χρέους στο πλαίσιο προγραμμάτων που υποστηρίζονταν από το ΔΝΤ στις ακόλουθες χώρες: στο Σουδάν, στο Εκουαδόρ, στο Ζαΐρ, στη Μαδαγασκάρη, στην Τζαμάικα, στη Ζάμπια, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στην Κένυα, στη Σομαλία, στη Χιλή, στη Δημοκρατία του Κογκό, στο Μεξικό, στη Νιγηρία, στην Αργεντινή, στη Γιουγκοσλαβία και στη Βραζιλία (στο Σουδάν, στο Ζαΐρ και στην Ακτή Ελεφαντοστού η διαδικασία της ΚΑΕ χρησιμοποιήθηκε δύο φορές σε καθεμία χώρα). Με την πάροδο του χρόνου, η ΚΑΕ περιήλθε σε αχρησία γιατί δεν χρειαζόταν πλέον».
Διαβάστε ολόκληρο το ενημερωτικό σημείωμα του ΔΝΤ με τις ερωταπαντήσεις για το πώς θα συμμετέχει το Ταμείο στο πρόγραμμα εδώ σε PDF και παρακάτω αναλυτικά:
«Ερωταπαντήσεις σχετικά με την Κατ’ Αρχήν Έγκριση και την Ελλάδα
15 Ιουνίου 2015»
- Τι είναι η Κατ’ Αρχήν Έγκριση;
Η Κατ’ Αρχήν Έγκριση (ΚΑΕ) είναι μια διαδικασία που επιτρέπει το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ να εγκρίνει μια ρύθμιση χρηματοδότησης για μια χώρας-μέλος βάσει μιας συμφωνίας οικονομικών πολιτικών που έχει επιτευχθεί με τη χώρα, με την προϋπόθεση ότι θα επιτευχθεί μια συμφωνία ελάφρυνσης του χρέους ή νέας χρηματοδότησης μεταξύ της χώρας και των πιστωτών της. Η ΚΑΕ παρέχει πρόσθετο χρόνο για την επίτευξης μιας τέτοιας συμφωνίας. Όταν επιτευχθεί αυτή η συμφωνία, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ λαμβάνει μια δεύτερη απόφαση (συνήθως χωρίς να συνεδριάσει), οπότε και η χώρα-μέλος μπορεί να αντλήσει πόρους βάσει της ρύθμισης.
- Γιατί δημιουργήθηκε η διαδικασία της ΚΑΕ;
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, το ΔΝΤ χρησιμοποίησε τη διαδικασία της ΚΑΕ σε πολλές περιπτώσεις ως καταλύτη για την επίτευξη συμφωνιών μεταξύ χωρών-μελών του ΔΝΤ και των πιστωτών τους. Χρησιμοποιούνταν σε περιπτώσεις όπου υπήρχε μια συμφωνία για τις πολιτικές που διέπουν μια ρύθμιση του ΔΝΤ, όπου όμως δεν είχε επιτευχθεί πλήρης συμφωνία μεταξύ της χώρας-μέλους και την πιστωτών της για θέματα χρηματοδότησης ή ελάφρυνσης του χρέους.
Χωρίς συμφωνία χρηματοδότησης ή ελάφρυνσης του χρέους, το ΔΝΤ δεν μπορούσε να εγκρίνει μια ρύθμιση παροχής πόρων, γιατί το Ταμείο δεν μπορεί να χορηγεί δάνεια σε περιπτώσεις που δεν υπάρχουν επαρκείς εξασφαλίσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους ή για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων. Αυτό δημιουργούσε μια δυνητική αντίθεση: οι πιστωτές καθυστερούσαν εν αναμονή της συμφωνίας του ΔΝΤ, όμως το ΔΝΤ δεν μπορούσε να εγκρίνει τη συμφωνία χωρίς επαρκείς δεσμεύσεις των πιστωτών.
Η ΚΑΕ αντιμετώπισε το πρόβλημα αυτό επιτρέποντας στο ΔΝΤ να εγκρίνει επίσημα το πρόγραμμα πολιτικής της χώρας-μέλους, διευκρινίζοντας όμως ότι η αποδέσμευση των πόρων από το ΔΝΤ θα πραγματοποιείτο υπό την προϋπόθεση της επίτευξης συμφωνίας μεταξύ της χώρας-μέλους και των πιστωτών της για την ελάφρυνση του χρέους ή για νέα χρηματοδότηση.
- Τι κερδίζει μια χώρα-μέλος από την Κατ’ Αρχήν Έγκριση;
Η ΚΑΕ επιτρέπει στο ΔΝΤ να υποστηρίξει την πρόοδο που έχει σημειώσει μια χώρα στον τομέα των πολιτικών, όμως η αποδέσμευση των πόρων του ΔΝΤ γίνεται υπό τον όρο ότι θα εξασφαλιστεί χρηματοδότηση ή ελάφρυνση του χρέους. Η ΚΑΕ έχει αποδείξει την αξία της λειτουργώντας ως καταλύτης σε θέματα χρηματοδότησης και ελάφρυνσης του χρέους σε περιπτώσεις που οι πιστωτές αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην επίτευξη συμφωνίας στα θέματα αυτά.
- Πώς βοηθάει η ΚΑΕ την Ελλάδα;
Η ΚΑΕ θα επέτρεπε το ΔΝΤ να στηρίξει την πρόοδο που έχει σημειώσει η Ελλάδα σε θέματα πολιτικών, ακόμη κι αν η αποδέσμευση των πόρων του ΔΝΤ θα προϋπέθετε την παροχή δεσμεύσεων από τους Ευρωπαίους πιστωτές της Ελλάδας για μια ελάφρυνση του χρέους που θα ήταν επαρκής ώστε να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, και με την επιφύλαξη της συνέχισης της εφαρμογής από την Ελλάδα του προγράμματος που υποστηρίζεται από το ΔΝΤ.
Η χρήση της διαδικασίας της ΚΑΕ θα παράσχει την πεποίθηση στους πιστωτές να κάνουν εκταμιεύσεις στην Ελλάδα τον Ιούλιο βάσει του προγράμματος του ESM, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό πιθανές σοβαρές πιέσεις στην ελληνική οικονομία και στο συνολικό χρηματοοικονομικό σύστημα. Θα δημιουργήσει επίσης εμπιστοσύνη στους επενδυτές σχετικά με τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και της ευημερίας του ελληνικού λαού.
- Η ρύθμιση της Κατ’ Αρχήν Έγκρισης διατηρεί την αιρεσιμότητα, τις αξιολογήσεις και την Ανάλυση Βιωσιμότητας του Χρέους (ΑΒΧ);
Μια ρύθμιση που εγκρίνεται κατ’ αρχήν έχει τα ίδια τυπικά στοιχεία και τις ίδιες τυπικές απαιτήσεις με τις άλλες ρυθμίσεις του ΔΝΤ. Η μόνη διαφορά είναι ότι δεν διατίθενται πόροι μέχρι να υπάρξουν ικανοποιητικές εξασφαλίσεις από τους πιστωτές για χρηματοδότηση ή για την ελάφρυνση του χρέους.
- Υπαναχωρεί το ΔΝΤ από την έμφαση που δίνει στην ελάφρυνση του χρέους;
Για χώρες με θέματα βιωσιμότητας του χρέους, το ΔΝΤ διατηρεί την έμφαση που δίνει στην ελάφρυνση του χρέους, είτε παρέχεται έγκριση της οικονομικής ρύθμισης χωρίς προϋποθέσεις, είτε παρέχεται μια κατ’ αρχήν έγκριση. Και στις δύο περιπτώσεις, η αποδέσμευση των πόρων του ΔΝΤ γίνεται με την προϋπόθεση ότι έχουν γίνει δεσμεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους -με άλλα λόγια, αν είναι βιώσιμο το χρέος.
- Έχει χρονικές προθεσμίες η ΚΑΕ;
Εξαρτάται από τη χώρα και τις περιστάσεις. Όταν η ΚΑΕ χρησιμοποιείτο στη δεκαετία του 1980, υπήρχε συχνά μια προθεσμία 30 ημερών για την ενεργοποίηση της ρύθμισης. Όμως, υπήρξε ένας αριθμός περιπτώσεων που δεν υπήρχαν προθεσμίες, ή που η προθεσμία ήταν μεγαλύτερη από 30 ημέρες, ή που η προθεσμία παρατάθηκε. Στην περίπτωση της προτεινόμενης ΚΑΕ για την Ελλάδα, η προθεσμία θα είναι ένα θέμα που θα συζητηθεί και θα αποφασιστεί από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ.
- Υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές του ΔΝΤ που διέπουν την ΚΑΕ;
Η διαδικασία της ΚΑΕ αρχικά χρησιμοποιήθηκε σε αρκετές περιπτώσεις χωρίς κατευθυντήριες γραμμές. Ακόλουθα, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ υιοθέτησε κατευθυντήριες γραμμές το 1984, οι οποίες θέτουν τις γενικές αρχές χρήσης της ΚΑΕ. Όμως, αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές δεν ισχύουν πλέον, γιατί ήταν σχεδιασμένες για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου πλαισίου της πιστωτικής κρίσης της δεκαετίας του 1980, που διαφέρει από τις τρέχουσες συνθήκες σε αρκετά σημαντικά ζητήματα. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ θα συζητήσει και θα αποφασίσει τις ακριβείς λεπτομέρειες της Κατ’ Αρχήν Έγκρισης για την Ελλάδα.
- Η Κατ’ Αρχήν Έγκριση δεν έχει χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γιατί την επαναφέρει τώρα το ΔΝΤ;
Η ΚΑΕ είναι μια διαδικασία που έχει χρησιμοποιήσει το ΔΝΤ στο παρελθόν, σε περιπτώσεις που υπήρχε συμφωνία σχετικά με τις πολιτικές στις οποίες θα βασίζονταν ένα πρόγραμμα που υποστηριζόταν από το ΔΝΤ, αλλά που δεν είχε επιτευχθεί πλήρης συμφωνία μεταξύ της χώρας και των πιστωτών της για χρηματοδότηση ή για την ελάφρυνση του χρέους. Συνολικά, χρησιμοποιήθηκε 19 φορές κατά τη διάρκεια της πιστωτικής κρίσης στη δεκαετία του 1980 ως καταλύτης για τη χρηματοδότηση ή για την ελάφρυνση του χρέους στο πλαίσιο προγραμμάτων που υποστηρίζονταν από το ΔΝΤ στις ακόλουθες χώρες: στο Σουδάν, στο Εκουαδόρ, στο Ζαΐρ, στη Μαδαγασκάρη, στη Τζαμάικα, στη Ζάμπια, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στην Κένυα, στη Σομαλία, στη Χιλή, στη Δημοκρατία του Κογκό, στο Μεξικό, στη Νιγηρία, στην Αργεντινή, στη Γιουγκοσλαβία και στη Βραζιλία (στο Σουδάν, στο Ζαΐρ και στην Ακτή Ελεφαντοστού η διαδικασία της ΚΑΕ χρησιμοποιήθηκε δύο φορές σε καθεμία χώρα).
Με την πάροδο του χρόνου η ΚΑΕ περιήλθε σε αχρησία γιατί δεν χρειαζόταν πλέον. Αυτό αντανακλούσε κατά πολύ τη νέα απροθυμία των επίσημων πιστωτών της Λέσχης του Παρισιού να παράσχουν δεσμεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους πριν από ρυθμίσεις του ΔΝΤ. Επίσης, για ιδιώτες πιστωτές η ΚΑΕ δεν χρειαζόταν πλέον όταν το ΔΝΤ απέκτησε τη δυνατότητα να «δανείζει για ληξιπρόθεσμες οφειλές».
Αν και η διαδικασία δεν έχει χρησιμοποιηθεί πρόσφατα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις όπως κι αυτή, όπου υπάρχει συμφωνία σχετικά με τις πολιτικές στις οποίες θα βασίζονταν μια συμφωνία του ΔΝΤ, αλλά όπου δεν έχει επιτευχθεί πλήρης συμφωνία μεταξύ της χώρας και των πιστωτών της για χρηματοδότηση ή για την ελάφρυνση του χρέους. Και ο ρόλος του ΔΝΤ μπορεί να βοηθήσει δρώντας ως καταλύτης για τη χρηματοδότηση και την ελάφρυνση του χρέους εκ μέρους των πιστωτών.