Όταν ξάφνιασε τη Βρετανία προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές η Τερέζα Μέι είπε ότι η προσφυγή στις κάλπες ήταν «ο μόνος τρόπος για να εγγυηθεί τη σταθερότητα στα χρόνια που έρχονται», ότι χρειαζόταν μια ισχυρή εντολή για να οδηγήσει τη χώρα μέσα απ’ τη δύσκολη φάση της επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον υπόλοιπο πλανήτη.
Όμως η προεκλογική εκστρατεία που ακολούθησε ελάχιστη σιγουριά πρόσφερε στους Βρετανούς. Αντίθετα είναι πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα που θα παραμείνουν κι αύριο έτσι, ανεξάρτητα απ’ την έκβαση του αποτελέσματος.
Ελάχιστες αναφορές έγιναν στις βασικές επιλογές και τους συμβιβασμούς που θα πρέπει να γίνουν αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις για το διαζύγιο απ’ την ΕΕ. Ο ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, που οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι δεν έχει καμία τύχη, κατάφερε να ανέβει στις δημοσκοπήσεις με την υπόσχεση να πάει κόντρα στην οικονομική πολιτική που ακολούθησε η χώρα μετά την παγκόσμια κρίση του 2008. Ενώ οι επιθέσεις των τζιχαντιστών κατά τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής καμπάνιας κατέδειξαν πόσο ευάλωτη είναι η χώρα στην εγχώρια τρομοκρατία επισκιάζοντας τον πολιτικό διάλογο ενόψει των εκλογών.
Παράλληλα η προεκλογική εκστρατεία αποκάλυψε μια χώρα που δυσκολεύεται να βρει το βηματισμό της και τη θέση της στον κόσμο. Αντί για το θριαμβευτικό περίπατο που η Μέι ήλπιζε, η ψηφοφορία έγινε σε ένα κλίμα αβεβαιότητας που είχε να δει η χώρα απ’ τη δεκαετία του ‘70, όταν χαρακτηριζόταν «ο Άγγλος ασθενής» της Ευρώπης.
Τερέζα Μέι-Τζέρεμι Κόρμπιν: δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι υποψήφιοι
Η αβεβαιότητα αυτή οφείλεται εν μέρει και στη δύσκολη επιλογή μεταξύ δύο πολύ πολύ διαφορετικών υποψήφιων πρωθυπουργών. Η Τερέζα Μέι ήταν μέχρι την τελευταία ώρα το φαβορί, αλλά ο αντίπαλός της ξεπέρασε τις προσδοκίες και κατάφερε να αυξήσει θεαματικά τα ποσοστά των Εργατικών στις επτά εβδομάδες που διήρκεσε η προεκλογική εκστρατεία ελπίζοντας να στερήσει απ’ τους Συντηρητικούς την πολυπόθητη πλειοψηφία.
«Σκληρό» ή «μαλακό» Brexit; Ιδού η απορία...
Σαφήνεια για το μεγαλύτερο κατά πολλούς γεγονός στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας, το Brexit, ουσιαστικά δεν προέκυψε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Η Μέι μπορεί να έλεγε ότι είναι η καλύτερη για να διαπραγματευτεί μια καλή συμφωνία εξόδου της χώρας απ’ την ΕΕ, αλλά η κουβέντα δεν μπήκε στην ουσία της υπόθεσης: τι είδους συμφωνία θα είναι αυτή και τι θα σημάνει για τον μέσο Βρετανό.
«Δεν μάθαμε τίποτε γιατί βολεύει την Τερέζα Μέι και τον Τζέρεμι Κόρμπιν να μην πουν σχεδόν τίποτε γι’ αυτό», λέει ο Τσαρλς Γκραντ της δεξαμενής σκέψης “Centre for European Reform” προσθέτοντας: «οι πολιτικοί ηγέτες συνωμότησαν για να ρίξουν στάχτη στα μάτια του βρετανικού λαού και να αποφύγουν να εξηγήσουν ότι το Brexit συνεπάγεται οδυνηρές επιλογές.»
Κι ο λόγος, όπως φαίνεται, είναι ότι κανένας εκ των δύο δεν υποστήριζε το Brexit και δεν θέλησαν να μπουν στην περιπέτεια να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους τη δύσκολη πραγματικότητα για τους συμβιβασμούς που θα απαιτήσει το διαζύγιο απ’ την ΕΕ.
«Σ’ αυτά τα θέματα υπάρχουν συμβιβασμοί που μπορεί κανείς να συνοψίσει με μια απλή δήλωση ότι αν θέλουμε στενότερες σχέσεις με την ΕΕ, που θα είναι οικονομικά επωφελείς, θα πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερους συμβιβασμούς σε θέματα κυριαρχίας. Αυτό είναι το θέμα που απέφυγε να θέσει η Μέι στο Βρετανικό λαό και το τραγικό είναι ότι η αντιπολίτευση δεν την ανάγκασε να μιλήσει ανοικτά ενώ τα ΜΜΕ παρακολουθούσαν παθητικά», λέει ο Γκραντ.
Και με την οικονομία τι θα γίνει;
Η νίκη της Μέι δεν θα διαφωτίσει τους οικονομολόγους ως προς την πορεία που θα ακολουθήσει η οικονομία της χώρας μετά τις εκλογές.
Το μανιφέστο της Μέι δεν ασχολήθηκε με τα θεμελιώδη ζητήματα της οικονομίας της Βρετανίας καθώς πλησιάζει η έναρξη των δύσκολων διαπραγματεύσεων για την έξοδο απ’ την ΕΕ, εκτιμά ο Πωλ Τζόνσον, της δεξαμενής σκέψης “Institute for Fiscal Studies”. «Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πολλά για το μανιφέστο των Συντηρητικών, γιατί δεν υπάρχουν και πολλά που να λένε ότι αναγνωρίζουμε ότι πέρασαν 8-9 δύσκολα χρόνια και πρέπει να κάνουμε κάτι σημαντικό για τις επενδύσεις, για τους μισθούς και την παραγωγικότητα», λέει. Κι επισημαίνει ότι απουσιάζουν δεσμεύσεις για φορολογικές ελαφρύνσεις, μέτρα υπέρ των επιχειρήσεων, για τις offshore, για μια οικονομία τύπου Σιγκαπούρης που ονειρεύονταν πολλοί απ’ τους θιασώτες του Brexit.
«Το μανιφέστο των Τόρηδων δεν είχε πολλές λεπτομέρειες ως προς το τι θα κάνουν με τους φόρους. Οι δαπάνες φαίνεται ότι θα κινηθούν στα ίδια επίπεδα, θα συνεχίσουν με περισσότερη κρατική παρέμβαση απ’ ό,τι συνηθίζουν οι Συντηρητικοί, αλλά τίποτε το δραματικό. Είτε δεν μας λένε τι ιδέες έχουν, ή δεν έχουν καθόλου...»
Τι υποσχέθηκαν οι Εργατικοί
Το κόμμα του Τζέρεμι Κόρμπιν απ’ την άλλη υποσχέθηκε ότι θα αυξήσει κατά 75 δισ λίρες ετησίως τις δημόσιες δαπάνες για να διασωθεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας, να χρηματοδοτηθεί η κατάργηση των διδάκτρων και να τερματιστεί το ξεζούμισμα του δημόσιου τομέα μεταξύ άλλων. Κι όλα αυτά θα πληρωθούν εν μέρει με την αύξηση κατά 50 δισ της φορολόγησης στις εταιρείες και τους πλούσιους. Βάσει των σχεδίων αυτών η φορολόγηση θα εκτιναχθεί στο υψηλότερο επίπεδο στη μεταπολεμική περίοδο στη Βρετανία.
Την ώρα που η Βρετανία στρέφει την πλάτη στην Ευρώπη φαίνεται ότι τουλάχιστον κάποιοι φλερτάρουν περισσότερο από ποτέ με την ιδέα ενός ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας.
«Προφανώς πρόκειται για μια ριζική αλλαγή ως προς το μοντέλο που ακολουθούσε ως τώρα η Βρετανία, αλλά από οικονομικής άποψης είναι εφικτή», λέει ο Τζόνσον. «Το πρόβλημα για μένα είναι ότι δεν είναι και πολύ σοφοί ως προς το πώς λένε ότι θα το χρηματοδοτήσουν όλο αυτό. Άλλες χώρες δεν πληρώνουν για όλα αυτά απλώς αυξάνοντας πολύ τους φόρους στις επιχειρήσεις κι όλα αυτά που λένε ότι θα κάνουν οι Εργατικοί. Συνήθως έχουν μεγαλύτερες ασφαλιστικές εισφορές π.χ. και άλλους φόρους που πληρώνουν ιδιώτες.»
Αν υπολογίσει κανείς τις αναταραχές που προβλέπουν πολλοί στην οικονομία από το Brexit – υψηλό πληθωρισμό, στασιμότητα στους μισθούς, άνοδο του κόστους ζωής, τότε το μέλλον φαντάζει ζοφερό για τους πιο αδύναμους. Και με τα δύο μεγάλα κόμματα να μην έχουν ξεκαθαρίσει τις θέσεις τους αναφορικά με το Brexit, την οικονομία και τις κοινωνικές ανισότητες, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται αν έχει πράγματι σημασία το αποτέλεσμα των εκλογών...