Η documenta 14 ξετυλίγεται απο άκρη σε άκρη σε όλη την Αθήνα, ωστόσο η διοργανώτρια πόλη του Κάσελ προετοιμάζεται για τα δικά της εγκαίνια.
Με αφιέρωμα στον Γιώργο Λάππα, έργα τέχνης που ταξιδεύουν από το ΕΜΣΤ της Συγγρού και τον Παρθενώνα από βιβλία να δεσπόζει, το Κάσελ μπαίνει στην τελική ευθεία για τα εγκαίνια της documenta στις 10 Ιουνίου.
Οι προετοιμασίες στη μικρή γερμανική πόλη, έδρα της μεγάλης διεθνούς έκθεσης μοντέρνας τέχνης, είναι πυρετώδεις.
Η σχέση ευρωπαϊκού Βορρά- Νότου, Ελλάδας -Γερμανίας, παγκοσμιοποίησης - τοπικού, μεταφέρεται συμβολικά μέσω της documenta 14 στην Αθήνα των μνημονίων και τo Kάσελ, στην Έσση της Γερμανίας.
Ο Παρθενώνας των βιβλίων
Μπροστά από το μουσείο Fredericianum, στη μεγάλη καταπράσινη πλατεία αναβιώνει ο πολυσυζητημένος «Παρθενώνας των βιβλίων» της Αργεντινής καλλιτέχνιδας Μάρτα Μινουχίν.
Κατασκευάστηκε πρώτη φορά το 1983 στο Μπουένος Αϊρες μετά την πτώση της δικτατορίας.
Τα τοπικά συνεργεία δουλεύουν εντατικά, ντύνοντας τις μεταλλικές κολώνες της ρέπλικας σε φυσικό μέγεθος του Παρθενώνα της Ακρόπολης των Αθηνών, με 62 χιλιάδες βιβλία, λογοκριμένα κι απαγορευμένα στο παρελθόν. Ισχυρός συμβολισμός δημοκρατίας και ελευθερίας στην ίδια πλατεία όπου τον Μάιο του 1933 οι ναζί έριχναν στην πυρά βιβλία της γερμανικής διανόησης.
-Περιμένοντας την documenta 14 στο Κάσελ
Για πρώτη φορά στη μακρόχρονη ιστορία της, η documenta διοργανώνεται και σε μια άλλη ευρωπαϊκή πόλη.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της, 'Ανταμ Σίμτσικ, τόλμησε ένα μεγάλο βήμα με τη μεταφορά της στην Αθήνα και δέχτηκε αντιδράσεις, κατ' αρχήν από την τοπική κοινωνία του Κάσελ. 'Αλλη μία φορά στο παρελθόν, υπήρξε η σκέψη να εξαχθεί στην Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας, όμως το σχέδιο του ιδρυτικού καλλιτεχνικού διευθυντή της documenta, 'Αρνολντ Μπόντε, για την πέμπτη έκδοσή της, δεν πραγματοποιήθηκε.
Στο Κάσελ 160 έργα από το ΕΜΣΤ της Αθήνας
Αυτές τις μέρες, στο μουσείο Fredecianum -πυρήνα της documenta στο Κάσελ- καταφτάνουν 160 επιλεγμένα έργα ελληνικής και διεθνούς τέχνης, από τις συλλογές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Θα φιλοξενηθούν σε αντάλλαγμα της έκθεσης που εκτυλίσσεται αυτή την εποχή σε όλους τους ορόφους του ΕΜΣΤ.
Διεθνούς φήμης έκθεση Σύγχρονης Τέχνης που χρονολογείται από το 1955
Με σκέψεις για την αναζήτηση της ελληνογερμανικής συμφιλίωσης μέσω της τέχνης, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε την documenta14.
Ιδρύθηκε το 1955 στο Κάσελ, για λόγους, όπως μας εξηγούν, αποκέντρωσης.
Μια ισοπεδωμένη από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς, λόγω του στρατιωτικού βιομηχανικού της κέντρου, και μεταπολεμικά ανακατασκευασμένη πόλη 200.000 κατοίκων.
Η αποναζιστικοποίηση υπαγόρευε στη Γερμανία να γυρίσει την πλάτη στο σκοτεινό παρελθόν. Να απομακρυνθεί από τις εθνικοσοσιαλιστικές θεωρίες για την «εκφυλισμένη τέχνη» και να ατενίσει, επανορίζοντας το μέλλον, τη σύγχρονη δυτικοευρωπαϊκή και αμερικανική τέχνη.
Στα χρόνια του ψυχρού πολέμου «το Κάσελ, ήταν ιδεολογικό προπύργιο της Δύσης στην Ανατολική Γερμανία» προσθέτει ο Χέντρικ Φόλκερτς. Θεωρεί ότι «η πιο πολιτική έκθεση που διοργανώθηκε ποτέ ήταν η ιδρυτική του 1955».
Μετά τις πρώτες εκθέσεις κι όσο η Γερμανία συμπλήρωνε τα κενά της με την μοντέρνα τέχνη, η documenta εξελισσόταν από τα τέλη της δεκαετίας του ΄60 σ' ένα παιχνίδι τέχνης ανατροπών και εκπλήξεων, με μια αύρα που αγκάλιαζε ολόκληρη την πόλη.
Στο κέντρο και τις γειτονιές της είναι ριζωμένες οι 7000 βελανιδιές που φύτεψε ο Γιόζεφ Μπόις. Η δράση του με τίτλο «Διάσωση αντί για διαχείρηση της πόλης» στην documenta 7, συμβόλιζαν την άνθιση του οικολογικού κινήματος, του οποίου ιδρυτικό μέλος υπήρξε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης.
20 διαμερίσματα- υπνωτήρια από σωλήνες
Διασχίζουμε τον δρόμο κι απέναντι από το μεγάλο πάρκο συναντάμε τον Κούρδο του Ιράκ, Hiwa K να στήνει μια τετραώροφη κατασκευή από οριζόντιους σωλήνες.
Eίναι τα 20 διαμερίσματα- υπνωτήρια, όπως τα αποκαλεί ο ίδιος, ορμώμενος από τη δική του εμπειρία. Για να φτάσει στη Γερμανία, φυγάς από το Ιράκ, διέσχισε πεζός Ιράν, Τουρκία, Ελλάδα, Ιταλία.
-Ο Ιρακινός καλλιτέχνης Hiwa K μπροστά στο υπό κατασκευή έργο του με τα είκοσι διαμερίσματα -υπνωτήρια
Στο ταξίδι του συχνά έβρισκε καταφύγιο σε σωλήνες. «Στον πλανήτη όλοι ζουν κάθετα, δεν υπάρχει οριζόντια δόμηση, τα πάντα καταστρέφονται υπέρ μιας καπιταλιστικής ελίτ» λέει ο Hiwa K. Ακόμη μια επιβεβαίωση ότι στην documenta δεν βλέπεις πολλά έργα τέχνης-αντικείμενα, όσο γεγονότα, περφόρμανς, δράσεις, τέχνη εννοιολογική, σ' ένα πνεύμα πολιτικής και οικονομικοκοινωνικής κριτικής.
-Παρθενώνας των βιβλίων της Μάρτα Μινουχίν, υπό κατασκευή στο Κάσελ της documenta 14
Στις μεγάλες φρεσκοβαμμένες αίθουσες του Fredericianum, τα συνεργεία, οι τεχνικοί και οι επιμελητές δουλεύουν εντατικά.
Τα έργα των Ελλήνων από τις συλλογές του ΕΜΣΤ θα καταλάβουν αρκετές αίθουσες του τριώροφου κτιρίου.
Σε περίοπτη θέση προορίζεται το αφιέρωμα στον Γιώργο Λάππα.
Στη ροτόντα του Fredericianum συγκλήθηκε, πριν από λίγες μέρες, η πρώτη επί γερμανικού εδάφους συνέλευση της «Βουλής των Σωμάτων» από το Δημόσιο Πρόγραμμα Δράσεων της documenta 14. Είχε δραστηριοποιηθεί για οκτώ μήνες στο πάρκο Ελευθερίας. Τα μεγάλα μπλοκ του Ανδρέα Αγγελιδάκη, εμπνευσμένα από τα σκαλοπάτια της Βουλής της Πνύκας, είναι εδώ στα χρώματα στολής παραλλαγής, σαν υπόμνηση στο στρατιωτικό παρελθόν της γερμανικής πόλης.
Ένας θεσμός πολιτισμού
Η documenta πραγματοποιείται κάθε πέντε χρόνια. Είναι ένας θεσμός πολιτισμού σταθερός, από τους μεγαλύτερους στον κόσμο και χρηματοδοτείται από κρατικά κονδύλια, τον δήμο του Κάσελ και χορηγίες.
Την περίοδο της προηγούμενης διοργάνωσης, documenta 13 πριν πέντε χρόνια, το Κάσελ υποδέχτηκε 900000 επισκέπτες σε 100 ημέρες- περίπου 10 χιλιάδες καθημερινά- ανεβάζοντας την τοπική οικονομία. Φέτος, έως τη λήξη της έκθεσης, 17 Σεπτεμβρίου, αναμένουν περισσότερους επισκέπτες.
Σταθερή ανά πενταετία αλλά με διαφορετική κάθε φορά οργανωτική ομάδα, η documenta διαθέτει από το 1961 ένα πολύτιμο Αρχείο που συνεχώς εμπλουτίζεται. Συγκροτείται από αφίσες, φωτογραφίες και χιλιάδες τεκμήρια, είναι προσβάσιμο στο κοινό και τους ερευνητές. Σε αυτό ανατρέχει ο εκάστοτε καλλιτεχνικός διευθυντής για να μελετήσει τον σχεδιασμό των προηγούμενων και να συνεχίσει την εξέλιξη της.
(Πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ)