Πριν από 16 μήνες Ρωσία και Τουρκία έφθασαν στα πρόθυρα πολέμου μετά την κατάρριψη του ρωσικού Sukhoi από τουρκικά μαχητικά στη Συρία. Σήμερα οι πρόεδροι Πούτιν και Ερντογάν γιορτάζουν μια φιλία αμοιβαία επωφελή.
Τους ενώνει και το γεγονός ότι είναι αμφότεροι απογοητευμένοι με τη Δύση. Οι εποχές της παλαιάς παγκόσμιας τάξης, που ίσχυε μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, έχουν παρέλθει, οι σχέσεις είναι πλέον μπερδεμένες. Ο ένας χρειάζεται τον άλλο κι ο Ντόναλντ Τραμπ ασχολείται πρωτίστως με τη χώρα του.
Είναι η τέταρτη φορά που οι δύο ηγέτες συναντώνται σε διάστημα λίγων μηνών -και μάλιστα τούτη φορά την ώρα που συνεδριάζουν οι ηγέτες της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες... Πούτιν κι Ερντογάν συναντήθηκαν τον Σεπτέμβριο στη σύνοδο G20 στο Χανγκζου της Κίνας, ένα μήνα νωρίτερα τα έλεγαν στην Αγία Πετρούπολη, τον Οκτώβριο βρέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη για το Παγκόσμιο Συνέδριο Ενέργειας και τώρα στο Κρεμλίνο.
Ρωσοτουρκική ρεάλ πολιτίκ
Πρόκειται για έναν γάμο συμφέροντος, ο οποίος βασίζεται στον πραγματισμό σε οικονομικά και γεωπολιτικά ζητήματα. Η συγγνώμη του Ερντογάν -έστω και με πολύμηνη καθυστέρηση- για την κατάρριψη του ρωσικού Σουχόι τον Νοέμβριο του 2015 βοήθησε τον Πούτιν να ξεχάσει «τη μαχαιριά στην πλάτη». Τον περασμένο Δεκέμβριο ένας Τούρκος αστυνομικός δολοφόνησε τον Ρώσο πρεσβευτή στην Άγκυρα, Αντρέι Καρλόφ στα εγκαίνια μιας έκθεσης φωτογραφίας. Ο δράστης ήταν ισλαμιστής, που οι δυνάμεις ασφαλείας έσπευσαν να σκοτώσουν αμέσως μετά το φονικό.
Αλλά η αντίδραση της Μόσχας αυτή τη φορά ήταν συγκρατημένη, αφού οι διμερείς σχέσεις κρίθηκαν πιο σημαντικές από μια νέα αντιπαράθεση. Αυτό φάνηκε και τον περασμένο Φεβρουάριο όταν σε ρωσική αεροπορική επίθεση στο Αλ Μπαμπ της βόρειας Συρίας σκοτώθηκαν τρεις Τούρκοι στρατιώτες και άλλοι 11 τραυματίστηκαν. Ο Πούτιν εξέφρασε τη θλίψη του στον Ερντογάν για το «τραγικό συμβάν».
Στο συριακό η Άγκυρα χρειάζεται τη Μόσχα. Απ’ το Σεπτέμβριο του 2015 που άρχισε τη στρατιωτική της επέμβαση η Ρωσία έχει κερδίσει το πάνω χέρι.
Ερντογάν και Πούτιν συμφώνησαν σ’ ένα άτυπο μορατόριο, αν και η Άγκυρα έχει πει πολλές φορές ότι θέλει να φύγει απ’ την εξουσία ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ. Η Ρωσία αφήνει την Τουρκία να κάνει ό,τι θέλει στα συριακά εδάφη κοντά στη μεθόριο, όπου ο (κύριος) στόχος των τουρκικών στρατευμάτων είναι να αποτρέψουν το σχηματισμό μιας αυτόνομης κουρδικής επαρχίας. ΑΠ’ την άλλη η Άγκυρα ανέχεται τον Άσαντ στο πλαίσιο μιας συριακής μεταβατικής κυβέρνησης κι υποστηρίζει τις ειρηνευτικές ομιλίες που οργανώνει η Ρωσία στην Αστάνα του Καζακστάν.
H Τουρκία θέλει να προσελκύσει Ρώσους τουρίστες
Ταυτόχρονα η Τουρκία, η οποία έχει αποδυναμωθεί οικονομικά ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, θα ήθελε να άρει η Ρωσία τους εμπορικούς περιορισμούς που επέβαλε στις εισαγωγές τουρκικών αγροτικών προϊόντων μετά την κατάρριψη του Σουχόι. Αλλά χρειάζεται και τους Ρώσους τουρίστες, που αποφεύγουν τη χώρα απ’ την κρίση του Νοεμβρίου του ‘15.
Η Ρωσία απ’ την άλλη θέλει να εξάγει φυσικό αέριο. Ερντογάν και Πούτιν έχουν υπογράψει τη συμφωνία για το σχεδιαζόμενο αγωγό που θα παρακάμπτει την Ουκρανία. Παράλληλα οι Ρώσοι σχεδιάζουν ένα πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιού.
Θα αγοράσει η Τουρκία S-400;
Πριν το ταξίδι στη Μόσχα η τουρκική πλευρά ήταν φειδωλή ως προς το τι θα συζητήσει ο Ερντογάν με τον Πούτιν. Ο σύμβουλός του, Ιλνούρ Τσεβίκ, είπε ότι το αντικείμενο θα είναι «οικονομικές υποθέσεις», αν και ανέφερε και τους εξοπλισμούς.
Η Άγκυρα ενδιαφέρεται να αποκτήσει ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400 και κάποιοι στη Μόσχα κάνουν όνειρα ότι η Τουρκία θα μπορούσε να γυρίσει την πλάτη στο ΝΑΤΟ. «Σε μια τέτοια περίπτωση η νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ θα κατέρρεε κι η απώλειά της θα ήταν ένα σοβαρό πλήγμα για ολόκληρη τη Συμμαχία», λέει ο γνωστός εθνικιστής πολιτικός Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι.