Το σχόλιο που ανήρτησε στο Τwitter ο ηγέτης της ακροδεξιάς ξενοφοβικής Λέγκας του Βορρά προκάλεσε ρίγη ανατριχίλας στη ραχοκοκαλιά των κομμάτων του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου.
Ενόψει της ηχηρής ήττας του κεντροαριστερού πρωθυπουργού Ρέντσι, ο Ματέο Σαλβίνι έγραψε: «Ζήτω ο Τραμπ, ζήτω ο Πούτιν, ζήτω η Λεπέν και ζήτω η Λέγκα!». Λίγο αργότερα ακολούθησε συγχαρητήριο μήνυμα από την επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λεπέν, που υποστήριξε ότι οι Ιταλοί ψηφοφόροι «απέρριψαν την Ε.Ε. και τον Ρέντσι».
Από τη μεγάλη προσέλευση στης κάλπες -περίπου το 68% όσων είχαν δικαίωμα ψήφου άσκησαν χθες το εκλογικό τους δικαίωμα- είναι σαφές ότι οι Ιταλοί θέλησαν να στείλουν ένα μήνυμα στο πολιτικό κατεστημένο στη Ρώμη. Αλλά η αποκωδικοποίηση αυτού του μηνύματος δεν είναι και τόσο εύκολη, παρά τις κραυγές θριάμβου της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς.
Η Ιταλία αντιμετωπίζει μια σειρά μεγάλων ζητημάτων που δεν τέθηκαν -από τεχνικής άποψης- στην κάλπη: η προσφυγική κρίση, στην οποία η χώρα νιώθει εγκαταλελειμμένη απ' την Ευρώπη, μια παρατεταμένη τραπεζική κρίση, υψηλή ανεργία και ένα δημόσιο χρέος που αγγίζει το 132% έναντι του ΑΕΠ. Και λύση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Γεγονός είναι ότι η ήττα του Ρέντσι ήταν σχεδόν ένα διαφυγόν συμπέρασμα δεδομένης της σφοδρής αντιπολίτευσης που αντιμετώπισε όχι μόνον από τον Σαλβίνι και τον επικεφαλής του Κινήματος 5 Αστέρων, Μπέπε Γκρίλο, αλλά ακόμη και από στελέχη του ίδιου του κόμματός του και αριστερούς ψηφοφόρους, που αγνόησαν τις εκκλήσεις του πρωθυπουργού για μια σειρά λόγων.
Στο ιστολόγιό του ο Γκρίλο χαρακτήρισε την έκβαση του χθεσινού δημοψηφίσματος «νίκη της δημοκρατίας». «Η προπαγάνδα του καθεστώτος κι όλα τα ψέματά του είναι οι πρώτοι ηττημένοι αυτού του δημοψηφίσματος», είπε. Ηταν ένα αιχμηρό σχόλιο μετά τα δημοσιεύματα σε ΜΜΕ, όπως η La Stampa, οι Times της Νέας Υόρκης και το Buzzfeed, που υποστήριζαν ότι το Κίνημα 5 Αστέρων κρυβόταν πίσω από μια εντατική εκστρατεία παραπληροφόρησης και ότι στελέχη της κυβέρνησης Ρέντσι είχαν εκφράσει ανησυχίες για πιθανή ρωσική ανάμειξη στην ιταλική πολιτική σκηνή.
Το Κίνημα 5 Αστέρων διέψευσε κατηγορηματικά ότι συνδέεται με προπαγάνδα διάδοσης «ψευδών ειδήσεων». Ο Γκρίλο, ωστόσο, όπως και η Λέγκα του Βορρά, είπε ότι θα ζητήσει πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, κάτι που σημαίνει ότι και τα δύο αυτά στρατόπεδα θεωρούν ότι η ευρεία νίκη του «Οχι» θα μεταφραστεί σε δικές τους νίκες στις βουλευτικές εκλογές.
Αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμβεί. Οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Ρέντσι είχαν περάσει από τη Βουλή στις αρχές του 2015, όταν ο απερχόμενος Ιταλός πρωθυπουργός απολάμβανε υψηλότερης δημοτικότητας, αλλά δεν εξασφάλισαν αρκετή υποστήριξη, ώστε να του επιτρέψουν να ξεπεράσει το εμπόδιο ενός δημοψηφίσματος. Με τις μεταρρυθμίσεις αυτές θα επέρχονταν δραστικές αλλαγές στο Σύνταγμα της χώρας, που ψήφισαν το 1948, στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ιταλοί βουλευτές, οι οποίοι δεν ήθελαν να δουν τη χώρα τους να ξαναπέφτει σε φασιστικά χέρια.
Και μπορεί ο Σαλβίνι και στελέχη του Κινήματος 5 Αστέρων να χαιρέτησαν το χθεσινό αποτέλεσμα ως νίκη των σχεδίων τους, αλλά τα δύο αυτά στρατόπεδα δεν είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα -αν και αντιτίθενται σφόδρα στο ευρώ και την Ε.Ε. γενικώς- και είναι σαφές ότι πολλοί Ιταλοί που ψήφισαν «Οχι» δεν θα στηρίξουν απαραίτητα ένα από τα κόμματα αυτά. Στην πραγματικότητα, αρκετοί από τους ψηφοφόρους αδιαφόρησαν μεν για το μέλλον του Ρέντσι, πίστεψαν όμως ότι η άνοδος του λαϊκισμού καθιστά εξαιρετικά επικίνδυνες τις προτεινόμενες αλλαγές του συντάγματος.
Και πέραν αυτών, αναλυτές συμφωνούν ότι η αδιαμφισβήτητη ώθηση που έλαβαν χθες το Kίνημα 5 Αστέρων και η Λέγκα του Βορρά μπορεί να σφυρηλατήσει μια ισχυρή ιστορική συμμαχία μεταξύ των δύο παραδοσιακών κομμάτων της Ιταλίας (του Δημοκρατικού Κόμματος του Ρέντσι και της Forza Italia του Μπερλουσκόνι), ώστε να εμποδίσουν τις αντισυστημικές παρατάξεις να αποκομίσουν ακόμη περισσότερα κέρδη.