Τα μεγάλα προβλήματα αλλά και τη δυνατότητα εξόδου της ευρωζώνης από την κρίση εξετάζει στο κεντρικό δημοσίευμά του ο Economist, ασκώντας δρυμεία κριτική στην «ατολμία» και τη «μεγαλοστομία» των Ευρωπαίων ηγετών.
«Η διάλυση του ευρώ θα μπορούσε να προκαλέσει μια παγκόσμια κρίση απείρως χειρότερη από αυτή του 2008-09» προειδοποιεί το κεντρικό του άρθρο του οικονομικού περιοδικού. «Η πιο οικονομικά ολοκληρωμένη περιοχή του κόσμου θα ήταν πλέον χτυπημένη από κρατικές χρεοκοπίες, πτωχεύσεις τραπεζών και επιβολή ελέγχων στα κεφάλαια.»
Η ζώνη του ευρώ θα μπορούσε να διασπαστεί σε διαφορετικά κομμάτια οδηγώντας σε «άγρια κερδοσκοπία μεταξύ των εθνικών νομισμάτων πυρήνα-περιφέρειας που θα μπορούσε να θέσει την επιβίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εν αμφιβόλω».
Δεν καθησυχάζονται οι αγορές
Ο φόβος των αγορών για πιθανή διάλυση του ευρώ δεν καθησυχάζεται ακόμα και με την άνοδο τεχνοκρατικών κυβερνήσεων ή κυβερνήσεων που έχουν δηλώσει ότι θα εφαρμόσουν πακέτα λιτότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ισπανία που μετά την εκλογή του Ραχόϊ το επιτόκιο των ομολόγων της ανέβηκε στο 6,5% ενώ και τα ιταλικά ομόλογα παραμένουν πάνω από το 6%. Την ίδια ώρα αυξάνεται το κόστος δανεισμού για Βέλγιο και Γαλλία ενώ η προχθεσινή δημοπρασία γερμανικών ομολόγων απέτυχε οικτρά.
Ωστόσο το βρετανικό έντυπο εστιάζει την προσοχή του στις τράπεζες, καθώς η πρόσβασή τους στις αγορές χρηματοδότησης έχει στερέψει ενώ και η διατραπεζική αγορά είναι όλο και πιο δύσκολη από τη στιγμή που οι τράπεζες αρνούνται να δανείσουν η μία στην άλλη. Οι μεγάλοι όμιλοι αποσύρονται από την περιφέρεια της ευρωζώνης οδηγώντας τις τράπεζες να πουλήσουν στοιχεία του ενεργητικού τους και να συμπιέσουν τον δανεισμό. «Η πιστωτική κρίση θα μπορούσε να είναι βαθύτερη από αυτή που έπληξε την Ευρώπη μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Προς νέο κύκλο ύφεσης
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική λιτότητα που επιβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη και την κατάρρευση στην εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, θα οδηγήσουν με σιγουριά την ευρωζώνη σε ύφεση της τάξης του 2% το 2012, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο που θα μεγαλώνει τα ελλείμματα και θα ανατροφοδοτεί την ύφεση.
Μόνη λύση; Η δυναμική παρέμβαση των Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται ώς άτολμοι και μεγαλόστομοι.
«Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ ακόμα. Χωρίς μια δραματική αλλαγή της στάσης της ΕΚΤ και των Ευρωπαίων ηγετών, το ενιαίο νόμισμα θα μπορούσε να διαλυθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες», προειδοποιεί ο Economist.
Τι μπορεί να γίνει
Μπορεί να γίνει κάτι για να αποτρέψει την καταστροφή; Η απάντηση εξακολουθεί να είναι ναι, αλλά «η κλίμακα της δράσης που απαιτείται αυξάνεται όσο αργούμε να αντιδράσουμε και ο χρόνος εξαντλείται. Το μόνο θεσμικό όργανο που μπορεί να παρέχει άμεση ανακούφιση είναι η ΕΚΤ, δεδομένου ότι ο δανειστής έσχατης ανάγκης, θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να σώσει τις τράπεζες, προσφέροντας απεριόριστη ρευστότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
Ακόμα και αν η ΕΚΤ απορρίπτει αυτή τη λογική για τις κυβερνήσεις -κάτι που είναι λάθος για τον Economist, η αγορά ομολόγων σε μεγάλη κλίμακα δικαιολογείται ακόμα και με τη στενή ερμηνεία της ΕΚΤ ως κεντρικής τράπεζας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική είναι απαραίτητη για να αποτρέψει την ύφεση και τον αποπληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ. Εάν η ΕΚΤ θέλει να εκπληρώσει την εντολή της για σταθερότητα των τιμών, θα πρέπει να εμποδίσει την πτώση τους. Αυτό σημαίνει μείωση των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων και είσοδος σε «ποσοτική χαλάρωση» μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων σε μεγάλη κλίμακα. Και δεδομένου ότι οι συνθήκες είναι πιο δύσκολες στις περιφερειακές οικονομίες, η ΕΚΤ θα πρέπει να αγοράσει δυσανάλογα τα ομόλογα τους.
Πολιτική συμφωνία και «αμοιβαίο χρέος»
«Μια νομισματική χαλάρωση θα μετριάσει την ύφεση και θα δώσει χρόνο» αναφέρει χαρακτηριστικά το έγκριτο οικονομικό περιοδικό, ωστόσο, η ανάκτηση της εμπιστοσύνης και η προσέλκυση των επενδυτών πίσω στην κρατικά ομόλογα χρειάζεται πέραν της υποστήριξης της ΕΚΤ, την αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας και τις μεταρρυθμίσεις σε Ιταλία και Ισπανία- όσο φιλόδοξο κι αν αυτό ακούγεται.
«Σημαίνει, επίσης, τη δημιουργία ενός μηχανισμού για το χρέος το οποίο οι επενδυτές μπορούν να εμπιστεύονται», κάτι που κατά τον Economist απαιτεί μια πολιτική συμφωνία όπου η οικονομική ενίσχυση των περιφερειακών χωρών θα δοθεί σε αντάλλαγμα της επιβολής κανόνων που ζητούν η Γερμανία και οι άλλες χώρες.
«Αυτό το μέσο πρέπει να περιλαμβάνει κάποια κοινή ευθύνη για τα χρέη», παρά το γεγονός πως «η έκδοση ευρωομολόγων έχει απορριφθεί από την Άνγκελα Μέρκελ, καθώς πιθανόν να «μπλόκαρε» στο Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας. Αλλά υπάρχουν συμβιβαστικές λύσεις, όπως αυτή που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μία πολλά υποσχόμενη ιδέα, από το Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της, Γερμανίας είναι να καταστήσουν αμοιβαία όλα τα χρέη της ευρωζώνης που υπερβαίνουν το 60% του ΑΕΠ κάθε χώρας, και να τεθεί κατά μέρος ένα τμήμα των φορολογικών εσόδων το οποίο θα εξοφληθεί μέσα στα επόμενα 25 χρόνια. Ωστόσο, η Γερμανία, η οποία δεν επιθυμεί τη μεταβολή της νομισματικής ένωσης σε μια ένωση «μεταφοράς χρεών» με την οποία θα υποστηρίζει πάντα τα ασθενέστερα μέλη της, απέρριψε την ιδέα».
«Ή αυτή η στάση θα αλλάξει, ή το ευρώ θα διαλυθεί», προειδοποιεί ο Economist τονίζοντας πως «η κ. Μέρκελ και η ΕΚΤ δεν μπορεί να συνεχίσουν να απειλούν τις περιφερειακές οικονομίες με έξοδο από το ευρώ από τη μία και από την άλλη να υπόσχονται στις αγορές ότι θα σωθεί. Εκτός αν επιλέξει σύντομα, η καγκελάριος της Γερμανίας θα διαπιστώσει ότι η επιλογή έχει ήδη γίνει γι 'αυτήν», καταλήγει με νόημα το δημοσίευμα