Το «Γραφείον ο φόβος» είναι μια αστυνομική νουβέλα με ήρωα έναν ρετρό δημοσιογράφο που, στη δίνη της σημερινής κρίσης, αναζητάει την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος. Η αλήθεια είναι η υπέρτατη αξία κι εκείνος έχει μάθει να υπηρετεί τις παλαιές αξίες σε έναν κόσμο που έχει από καιρό χάσει τις δικές του.
Το βιβλίο της Σταυρούλας Σκαλίδη ξεκινάει με μια σκηνή πολύ δυνατή: «Τα σώματά τους απανθρακωμένα. Αυτό αντίκρισα. Ήμουν ο πρώτος, και από τους αστυνομικούς, που μπήκα μέσα. Αν και δεν είμαι ένας από αυτούς. Οι πυροσβέστες με τα μαυρισμένα πρόσωπα πάνιασαν κάτω από τη μουντζούρα κι έμειναν ακίνητοι σε στάση αναπαυμένης προσοχής, μόλις στέρεψαν οι μάνικες. Δυο κορμιά αγκαλιασμένα. Ένα μικρό σώμα κουλουριασμένο στη φυσική σπηλιά του μεγαλύτερου. Και στο φόντο το ξεκοιλιασμένο, καμένο πλυντήριο [...] Μάνα και κόρη, αγκαλιασμένες σφιχτά στο πάτωμα. Καμένες. Λιωμένη σάρκα. Έχεις μυρίσει; Και πίσω το πλυντήριο. Η πηγή του κακού σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες». Ατύχημα, προειδοποίηση ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών;
Αφηγητής είναι ο Άρης Στεριανός, μεσήλικας δημοσιογράφος, αστυνομικός συντάκτης παλαιάς κοπής. Για τον Στεριανό γραφείο είναι ο δρόμος· αστυνομικό ρεπορτάζ είναι η έρευνα, η συλλογή στοιχείων, οι ατελείωτες ώρες που περνάει στη ΓΑΔΑ. Η δημοσιογραφία όμως έχει αλλάξει: «Η δουλειά μου έχει πεθάνει. Από τότε που άρχισαν οι εφημεριδάδες να μην πηγαίνουν στον τόπο τους εγκλήματος. Από τότε που δεν λέρωναν τα παπουτσάκια τους με αίμα», παραδέχεται. Η ιστορία με τα απανθρακωμένα πτώματα, μαζί με την οικονομική κρίση που ταλανίζει τον Τύπο, γίνεται αφορμή για να απολυθεί από την εφημερίδα. Γράφει το ρεπορτάζ του ξερά, δημοσιογραφικά, ενώ ο αρχισυντάκτης ωρύεται για μια «πιο κινηματογραφική προσέγγιση». Ίσως και λίγο πιο κίτρινη...
Ο Στεριανός δεν το βάζει κάτω. Αποφασίζει να γίνει ο εργοδότης του εαυτού του. Με τη βοήθεια ενός πιτσιρικά, καλού και έμπιστου φίλου, στήνει μια σελίδα στο διαδίκτυο και συνεχίζει να κάνει αστυνομικό ρεπορτάζ όπως έχει μάθει μια ζωή, με την έρευνα και τη συλλογή στοιχείων έξω στο δρόμο. Ένα βράδυ, σε μια μπυραρία, συναντάει τον Αντρέα, συνάδελφο, μέντορα και ίσως τον μοναδικό του φίλο. Ο Αντρέας του εμπιστεύεται πως έχει ξεκινήσει μια μεγάλη έρευνα συλλέγοντας στοιχεία για τις σχέσεις μιας φασιστικής οργάνωσης με μεγαλοεπιχειρηματίες και πολιτικούς: «Μια χούφτα άνθρωποι και μπορούσαν να βυθίσουν τον τόπο στη φρίκη». Φοβάται ότι κάποιος θα τον βγάλει από τη μέση γιατί τα στοιχεία ενοχοποιούν πολύ κόσμο και φτάνουν πολύ μακριά, μέχρι την Κυβέρνηση και την Αστυνομία. Λίγες μέρες αργότερα, ο Αντρέας βρίσκεται νεκρός. «Έκρηξη, έξω από τράπεζα. Παγιδευμένο όχημα. Ένας νεκρός», γράφει η επίσημη ανακοίνωση. Ο ίδιος ο Στεριανός δέχεται απειλές για τη ζωή του, ενώ κοντινά του πρόσωπα υποφέρουν. Δεν τα παρατάει. Πρέπει να βρει την αλήθεια. Πρέπει. Η αλήθεια είναι η υπέρτατη αξία του δημοσιογράφου. Μπορεί να έχει υψηλό κόστος, αλλά εκείνος είναι έτοιμος να το πληρώσει. Στη διαδρομή, κι ενώ τα πράγματα περιπλέκονται όλο και περισσότερο, με τη βοήθεια ενός δεκαπεντάχρονου που έχει στρατολογηθεί από την ακροδεξιά οργάνωση, θα αποκαλύψει ένα αποτρόπαιο έγκλημα που θα σοκάρει την ελληνική κοινωνία. Και τότε όλα θα πάρουν το δρόμο τους.
Χωράει μια τόσο μεγάλη και μπλεγμένη ιστορία στις 163 σελίδες του βιβλίου; Χωράει. Η Σταυρούλα Σκαλίδη γράφει την ιστορία της αποσπασματικά, σε επεισόδια, με έναν και μόνο αφηγητή –ο οποίος απευθύνεται στο πρόσωπο-έκπληξη της υπόθεσης. Η ίδια η συγγραφέας χαρακτηρίζει το βιβλίο της «ως μια επιμνημόσυνη δέηση στον κόσμο των εφημερίδων που εκλείπει». Στις σελίδες του, όμως, μιλάει για πολύ περισσότερα: για το οργανωμένο έγκλημα που έχει απλωθεί παντού, για την οικονομική και κοινωνική κρίση, για τα σκοτεινά κέντρα εξουσίας και τη διαφθορά που ξέρει να κρύβεται πολύ καλά, για τις συνέπειες της κρίσης που βιώνουμε καθημερινά, για την ανασφάλεια και την ανεργία, για την όλο και μεγαλύτερη θέση που παίρνει ο φασισμός στη ζωή μας.
«Μόνο κοινό τους, οι νεκροί. Ο θάνατος. Και ο φόβος. Ένας ιστός αράχνης που πλέκονταν γύρω από την πραγματική ζωή των υπολοίπων, των αμέτοχων, των πολιτών, εκείνων που κοιτούσαν μόνο τη δουλειά τους. Και τώρα που δεν είχαν πια δουλειά;» αναρωτιέται κάποια στιγμή ο Στεριανός. Η Σκαλίδη είναι από εκείνους τους συγγραφείς που δεν γράφουν πολλές λεπτομέρειες, μιλούν για πέντε πράγματα, υπονοούν άλλα δέκα και αφήνουν τον αναγνώστη να ενώσει τα κομμάτια και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Το «Γραφείον ο φόβος» είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί. Και να ξαναδιαβαστεί. Για τα σημερινά αδιέξοδα και την πικρή πραγματικότητα που περιγράφει αλλά και για τις μικρές χαρές, τους φωτεινούς χαρακτήρες, την αισιοδοξία της ζωής, που τραβάει πάντα μπροστά, και την αλήθεια, που βγαίνει πάντοτε στο φως.
INFO
ΓΡΑΦΕΙΟΝ Ο ΦΟΒΟΣ
Συγγραφέας: Σταυρούλα Σκαλίδη
Εκδόσεις Πόλις
Σελ. 168
Τιμή 12 €