«Είναι ένα μουσείο για το οποίο ο Πωλ Βαλερύ δεν θα είχε καμία ένσταση». Η φράση αυτή που ακούστηκε στο τέλος της παρουσίασης του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων -που έγινε πάνω στο πλωτό μουσείο Liberty- περικλείει τις προκλήσεις και τα στοιχήματα για αυτό το μοναδικό στα διεθνή δεδομένα μουσείο που περιμένουμε να υποδεχτούμε μέσα στο εντυπωσιακό κτίριο του αποθηκευτικού σταθμού σιτηρών στον Πειραιά (Silo).
H παρουσίαση των σχεδίων για το μουσείο -προέκυψαν μετά από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό- αλλά και των νεότερων εξελίξεων γύρω από τη λειτουργία του μουσείου έγινε από το δήμο Πειραιά και τον ΟΛΠ στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Θαλασσών που επί τρεις μέρες μετέτρεψαν τον Πειραιά σε παλλόμενη αρτηρία, αναδεικνύοντας την ιστορία, τη δυναμική, το μέλλον που θα μπορούσε να είχε ως κορυφαίο λιμάνι της Ευρώπης. Και τα βήματα μπροστά, γίνονται ιδανικά όταν πατούν στην σπουδαιότητα το παρελθόντος και της τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Για πρώτη φορά ανέλκυση σκαριών ναυαγίων
Μέσα στο μοναδικό κτίριο του Σιλό που κατασκευάστηκε το 1936 -ένα εξαιρετικό δείγμα βιομηχανικής αρχαιολογίας, ένα τοπόσημο της πόλης- θα τοποθετηθούν περί τις 2.000 αρχαιότητες που εντοπίστηκαν στο βυθό των ελληνικών θαλασσών και που τα περισσότερα αυτή τη στιγμή στεγάζονται σε κλειστές αποθήκες, όπως είπε η διευθύντρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωση. Τόνισε πως πολλά χρόνια προσδοκιών και προσπαθειών θα δικαιωθούν μέσω της δημιουργίας του Μουσείου που θα στεγάσει τα αποτελέσματα της ερευνητικής δράσης 40 ετών.
Τα εκθέματα θα αναπτυχθούν στα 6.500 τ.μ. του συνολικής έκτασης 13.500 τ.μ. εντυπωσιακού βιομηχανικού κτηρίου, ενώ θα διατηρηθεί μέρος των κυψελών του και ο έντονος βιομηχανικός χαρακτήρας του, δημιουργώντας ένα μουσείο όπου συναντάται η ιστορία της πόλης και της οικονομικής ανάπτυξης του λιμανιού, με τις αρχαιότητες. Μέλη αγαλμάτων, εξοπλισμός, οπλισμός, μοναδικά αγγεία κεραμικής, κοσμήματα, χάρτες θα εκτεθούν, αλλά όχι μόνο: Για πρώτη φορά θα υπάρχει η δυνατότητα να γίνει ανέλκυση ολόκληρων σκαριών πλοίων που παραμένουν στο βυθό, και να μεταφερθούν μέσα στο μουσείο.
Φανταστείτε το δέος του επισκέπτη μπροστά στο σκαρί του περίφημου πλοίου Μέντωρ που ναυάγησε γύρω στα 1800 στα Κύθηρα μεταφέροντας κλεμμένες αρχαιότητες του Ελγιν από την Ακρόπολη. Ή το σκαρί του βυζαντινού πλοίου από τον 13ο μ.Χ. αιώνα που βρίσκεται στον θυμό του λιμανιού της Ρόδου.
Προσομοίωση εμπειριών στις αρχαίες θάλασσες
Η μοναδικότητα -διεθνώς- αυτού του μουσείου, γίνεται αμέσως προφανής. Και δεν σταματά σε αυτά τα στοιχεία. Θα υπάρχει η δυνατότητα βιωματικής συμμετοχής του επισκέπτη σε κατάδυση σε τόπους εναλίων αρχαιοτήτων ή και ταξιδιού εν μέσω θυέλλης! Στο νοτιότερο άκρο του μουσείου θα δημιουργηθεί χώρος καταδύσεων για να γίνονται εκπαιδευτικές καταδύσεις για το κοινό.
Οπως τόνισε ο Γιώργος Αραχωβίτης, αρχιτέκτων υπεύθυνος ανάπτυξης του έργου Πολιτιστική Ακτή στο οποίο εντάσσεται και το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, το μουσείο δημιουργείται με τέτοιο τρόπο, ώστε να στήνει ιστορίες γύρω από τα εκθέματα.«Θα δημιουργηθούν ήχοι, οπτικά γεγονότα, εικόνες γύρω από αυτό καθ' αυτό το γεγονός του εκθέματος. Το βίωμα -ως απόλαυση και γνώση- θα είναι κυρίαρχο, ενώ θα υπάρξει ισόρροπη ανάπτυξη των αρχαιολογικών ευρημάτων και των νέων τεχνολογιών».
Το κτιριολογικό πρόγραμμα του μουσείου εγκρίθηκε από Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων στις 20 Ιουλίου του 2011, ενώ τα αρχιτεκτονικά σχέδια είναι των νικητών του διεθνούς διαγωνισμού Αντωνόπουλου Ευάγγελου, Βέττα Θάλειας, Γαβαλά Γεώργιου, Ρήγα Μαρίας - Κυριακής, Σταμούλη Αναστασίας, Πυλαρινού Μαρίας. Το μουσείο θα αποτελείται από έξι άξονες (θαλάσσιο περιβάλλον, χρονοκάψουλες, μετοίκιση στην στεριά, τα ναυάγια μέσα από τις τέχνες και τα γράμματα κλπ), ενώ, σύμφωνα με τη μελέτη, θα διατηρηθεί μέρος του κτιρίου ΣΙΛΟ, με τη νοτιοανατολική όψη να αποκαθίσταται στην αυθεντική της μορφή, ενώ διατηρείται και το μεγάλο τυφλό τοιχίο από σκυρόδεμα.
Πρωτοποριακό χαρακτήρα θα έχει η Φόρμα, η νέα κτιριακή μονάδα από μέταλλο που θα γίνει το σήμα κατατεθέν του μουσείου. Θα κατασκευαστεί στην καρδιά του κεντρικού κτιρίου, αφήνοντας ελεύθερο το ισόγειο επίπεδο. Το σχήμα της φόρμας θα θυμίζει πλοίο, ενώ το κόκκινο χρώμα του αποτελεί υπόμνηση των προστατευτικών βαφών στις γάστρες των πλοίων.
