Την αντιστροφή των Ευρωπαίων, αλλά και της Ελλάδας, στο θέμα του δημοψηφίσματος επιχειρεί να ερμηνεύσει ο γνωστός οικονομολόγος Μοχάμεντ Ελ Εριάν.
Με άρθρο του στο Bloomberg, ο οικονομικός σύμβουλος της Alianz και επικεφαλής του Συμβουλίου για την Παγκόσμια Ανάπτυξη του Μπαράκ Ομπάμα υπενθυμίζει στους Αμερικανούς αναγνώστες του ότι το 2011 η δριμεία αντίδραση των Ευρωπαίων ανάγκασε τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου να πάρει πίσω την όποια σκέψη για δημοψήφισμα.
Την τελευταία εβδομάδα, ωστόσο, είδαμε το σκηνικό αυτό να αντιστρέφεται πλήρως. Οι Ευρωπαίοι εταίροι, με πρωτοστάτη τη Γερμανία, δείχνουν θετικοί μπροστά στο ενδεχόμενο δημοψηφίσματος, ενώ αντίθετα αυτή που είναι διστακτική σε μια τέτοια προοπτική είναι η ελληνική κυβέρνηση.
Ο Ελ Εριάν τονίζει ότι «αυτή η αντιστροφή ρόλων αποκαλύπτει τουλάχιστον τρεις επακόλουθες πτυχές των πραγματικών και αντιληπτών αλλαγών στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της Ελλάδας και των Ευρωπαίων εταίρων της».
Κατά τον διάσημο οικονομολόγο, αυτές οι πτυχές είναι οι εξής:
- Πρώτον, έχοντας αναπτύξει πρόοδο στον περιορισμό και την απομόνωση της ελληνικής κρίσης, η Ευρώπη δείχνει να ανησυχεί λιγότερο για τη δυνητικά αρνητική διάχυση των συνεπειών του πολυετούς δράματος που μπορεί να καταλήξει σε τραγωδία.
- Δεύτερον, η Ευρώπη έχει πλέον λιγότερες αντιστάσεις στην ιδέα ότι η Ελλάδα μπορεί να εγκαταλείψει το κοινό νόμισμα, ιδίως αν αυτό είναι αποτέλεσμα μιας ελληνικής απόφασης, παρά επιβολής από τους Ευρωπαίους εταίρους της.
- Τρίτον, το προτεινόμενο δημοψήφισμα θα σπρώξει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε μια κατάσταση από την οποία -όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα- θα βγει χαμένη.
Προκειμένου να δώσει στους αναγνώστες του να κατανοήσουν τον συλλογισμό του, ο Ελ Εριάν θεωρεί πως πρέπει να υπενθυμίσει τους λόγους που η Ευρώπη διέλυσε πριν από 3,5 χρόνια τον όποιο ψίθυρο για δημοψήφισμα.
Τότε, η Ευρώπη θεωρούσε αυτή την ιδέα κακή για δύο λόγους:
- Πρώτον, ένα ελληνικό δημοψήφισμα θα ήταν ένα κακό παράδειγμα για άλλες περιφερειακές οικονομίες που προσπαθούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των αγορών στο πρόσωπό τους, όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία.
- Δεύτερον, ένα αρνητικό αποτέλεσμα θα έσπρωχνε την Ελλάδα έξω από την ευρωζώνη, ενώ η Ευρώπη θα εξακολουθούσε να μην έχει εργαλεία και όργανα για να απορροφήσουν τις παράπλευρες απώλειες.
«Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, η Ευρωπη ανησυχεί πολύ λιγότερο για τις δυσμενείς συνέπειες ενός Grexit» σχολιάζει ο Ελ Εριάν και προσθέτει: «Οι αγορές είναι πιο ήρεμες, οι περιφερειακές οικονομίες έχουν κάνει βήματα να καθαρίσουν την αυλή τους, τα περιφερειακά όργανα έχουν ισχυροποιηθεί και οι αξιωματούχοι έχουν την πεποίθηση ότι έχουν πολλά περισσότερα εργαλεία για να συγκρατήσουν τη ζημιά που θα προκληθεί από ένα και μόνο κράτος-μέλος».
Βέβαια, υπάρχει κι ένας άλλος λόγος που το δημοψήφισμα μοιάζει τώρα ως καλή επιλογή για τους Ευρωπαίους. Λόγος στρατηγικής. Οπως εκτιμά ο οικονομικός σύμβουλος της Alianz, «αν και κανένας Ευρωπαίος αξιωματούχος δεν θα ήθελε να περάσει στην Ιστορία ως ο άνθρωπος που ήταν υπεύθυνος για την πρώτη έξοδο από την ευρωζώνη, ωστόσο τώρα πια κάτι τέτοιο φαίνεται πως θα είχε μακροπρόθεσμα καλύτερο αποτέλεσμα για την Ενωση».
Επιπλέον, «η αλλαγή στη συμπεριφορά της Ευρώπης έχει επηρεαστεί από τα γεγονότα στην Ελλάδα. Η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές τροφοδοτήθηκε από επαναλαμβανόμενες υποσχέσεις για αλλαγή πορείας στην οικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένου και του να είναι λιγότερο συγκαταβατικοί με τις απαιτήσεις των Ευρωπαίων εταίρων της Ελλάδας και του ΔΝΤ για λιτότητα».
«Την ίδια ώρα», αναφέρει ο Ελ Εριάν, «η ικανότητα της κυβέρνησης να διασφαλίσει συμφωνία με τους πιστωτές έχει επανειλημμένως υπονομευθεί από τη δημόσια διαφωνία, ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης και την απειρία που διέπει κάθε πρωτάρα κυβέρνηση» και σχολιάζει πως «υπό αυτές τις συνθήκες, ένα δημοψήφισμα αντιπροσωπεύει ένα περαιτέρω μειονέκτημα για την ελληνική κυβέρνηση από ό,τι το 2011».
Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ θα βγει χαμένος από οποιοδήποτε αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος
Κι αυτό διότι «ένα δημοψήφισμα που θα έδειχνε μια ευρεία αποδοχή για τα μέτρα που επιβάλλει η ΕΕ θα υποδαύλιζε την ενότητα και την εκλογική αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ θα μπορούσε να ωθήσει (τη χώρα) σε γενικές εκλογές, με πολύ αβέβαιες προοπτικές για το κόμμα. Επίσης, θα επέτρεπε στην Ευρώπη να έχει μια πιο σταθερή διαπραγματευτική στάση σε αυτό που περιέγραψε την Παρασκευή ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίρπας ως τις “κόκκινες γραμμές” του, και ιδίως στις περικοπές των συντάξεων και των μισθών».
Ομως, κατά τον Ελ Εριάν, «ακόμη και μια απόρριψη των επιβεβλημένων από την ΕΕ μέτρων δεν θα ήταν ένα καλό αποτέλεσμα για τον ΣΥΡΙΖΑ», καθώς κάτι τέτοιο θα προκαλούσε «αύξηση των εκροών κεφαλαίων, κίνδυνο για bank-run και θα προκαλούσε μεγάλες δυσκολίες στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συνεχίσει να παρέχει ρευστό μέσω του ELA». Ως επακόλουθο, η χώρα θα βρεθεί πολύ πιο κοντά στην οικονομική και δημοσιονομική κατάρρευση». Τότε, «θα ήταν θέμα χρόνου (και όχι πολύ) μέχρι η Ελλάδα να αναγκαστεί να βγει από την ευρωζώνη άτακτα και με δαπανηρό τρόπο».
Ο λόγος που οι Ευρωπαίοι πιέζουν για δημοψήφισμα είναι ο ίδιος λόγος για τον οποίο η Ελλάδα δεν το θέλει
Ο Ελ Εριάν κλείνει την ανάλυσή του υποστηρίζοντας ότι «η ελπίδα της ελληνικής κυβέρνησης είναι να κρατήσει τον έλεγχο, καθώς εξασφαλίζει χρόνο για να αναγκάσει τους πιστωτές να συμφωνήσουν να χαλαρώσουν τα μέτρα λιτότητας, για να επαναπροσανατολίσει ορισμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, για να επιτύχει μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους και για να της χορηγηθεί μια μεγάλη ένεση χρηματοδότησης πέραν από αυτής που παρέχεται από την ΕΚΤ». «Αυτός είναι ο λόγος που η ελληνική κυβέρνηση θα αντισταθεί», κατά τον αρθρογράφο του Bloomberg, «σε ένα δημοψήφισμα και αντίστοιχα αυτός ο ίδιος λόγος είναι που οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να πιέζουν προς μια τέτοια ψηφοφορία».
