Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το βράδυ της Δευτέρας έριξε «βόμβα» περί δημοψηφίσματος για τη συμφωνία με τους εταίρους.
Μιλώντας στο Star Channel και την εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου «Στον Ενικό», ο κ. Τσίπρας ξεκαθάρισε ότι δεν επιθυμεί να πάει τη χώρα σε εκλογές, ωστόσο ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «αν καταλήξω να έχω από την άλλη πλευρά συμφωνία που με βγάζει από αυτά τα όρια, δεν έχω άλλο αποκούμπι, ο λαός θα αποφασίσει».
Ποιο είναι το ερώτημα;
Ωστόσo, ο πρωθυπουργός δεν διευκρίνισε ούτε ποιο ερώτημα θα θέσει στην ετυμηγορία των Ελλήνων πολιτών με ένα δημοψήφισμα ούτε ποια στάση θα κρατήσει το κόμμα του απέναντι στο δίλημμα. Θα πρόκειται για ένα ερώτημα «Ευρώ ή δραχμή»; Ή για ένα ερώτημα «Οι εταίροι ζητούν νέα μέτρα. Συμφωνείτε;».
Οι πολίτες θα κληθούν να απαντήσουν με ένα «ναι» ή ένα «όχι».
Αντίθετη η αντιπολίτευση
Αρνητικά χαρακτήρισαν τη συνέντευξη του πρωθυπουργού τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, μιλώντας πριν από λίγο στη Βουλή, όπου διεξάγεται η συζήτηση για το νομοσχέδιο της ΕΡΤ, κατακεραύνωσε τον πρωθυπουργό.
Στην ομιλία του σημείωσε ότι ο πρωθυπουργός φαντασιώνεται ένα ουδέτερο δημοψήφισμα, ένα δημοψήφισμα του Πόντιου Πιλάτου.
«Η χώρα και το τραπεζικό σύστημα θα καταστραφούν αν γίνει αυτό. Δεν υπάρχει καιρός για αντιφάσεις και αβεβαιότητα. Ή θα γίνει επιλογή καταστροφής ή θα προσχωρήσετε στην πολιτική μας, αυτή που λοιδορήσατε. Και ζητήστε συγγνώμη από τον ελληνικό λαό», είπε ο κ. Βενιζέλος.
Τι προβλέπει το Σύνταγμα για τα δημοψηφίσματα
Στο Σύνταγμα προβλέπονται δύο ειδών δημοψηφίσματα:
- Δημοψήφισμα για «κρίσιμα εθνικά θέματα»: προκηρύσσεται για ένα θέμα που η κυβέρνηση θεωρεί κρίσιμο και εθνικής σημασίας, με τη σύμφωνη γνώμη 151 βουλευτών.
- Νομοθετικό δημοψήφισμα: προκηρύσσεται για ήδη ψηφισμένο νομοσχέδιο, που απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη της αυξημένης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών.
Ειδικότερα, στο άρθρο 44 του Συντάγματος προβλέπονται τα εξής:
- O Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών, που λαμβάνεται με πρόταση του υπουργικού Συμβουλίου.
- Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου (σ.σ.: 180 βουλευτές) και όπως ορίζουν ο Kανονισμός της Bουλής και νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Bουλής περισσότερες από δύο προτάσεις δημοψηφίσματος για νομοσχέδιο.
Πότε θα προκηρυχθεί το δημοψήφισμα
Το δημοψήφισμα προκηρύσσεται μέσα σε ένα μήνα από τη λήψη της σχετικής απόφασης της Βουλής.
Ως ημέρα διεξαγωγής ορίζεται η Κυριακή, ενώ η ψηφοφορία αρχίζει στις 7.00 και ολοκληρώνεται στις 19.00 της ίδιας ημέρας. Για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας, στο μεν πρώτο είδος δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα θα πρέπει η συμμετοχή των ψηφοφόρων να είναι στο 40%, ενώ για το δεύτερο το λεγόμενο «νομοθετικό» θα πρέπει στην κάλπη να προσέλθει το 50% του εκλογικού σώματος.
Πόσο θα κοστίσει ένα δημοψήφισμα
Το πλαίσιο του τρόπου προσφυγής στην λαϊκή ετυμηγορία περιγράφεται από τις παραγράφους 3 και 4 του Συντάγματος οι οποίες εξειδικεύτηκαν από το νόμο 4023/2011 («Διεύρυνση της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας με την διενέργεια δημοψηφίσματος») που ψήφισε η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 2011. Σύμφωνα μάλιστα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου που συνόδευε εκείνο το νομοσχέδιο, το κόστος για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος εκτιμάται στα 110.000.000 ευρώ.
Στην Ελλάδα έχουν διεξαχθεί 7 δημοψηφίσματα
Στη χώρα μας έχουν γίνει συνολικά επτά δημοψηφίσματα σε ένα διάστημα 54 ετών (1920-1974). Σύμφωνα με το sansimera.gr τα έξι δημοψηφίσματα αφορούσαν το πολιτειακό και το ένα την έγκριση Συντάγματος. Μάλιστα, τα τρία από τα επτά δημοψηφίσματα διενεργήθηκαν από δικτατορικές κυβερνήσεις.
Δημοψήφισμα της 22ας Νοεμβρίου 1920
Τον Νοέμβριο του 1920 διενεργήθηκε από την κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου του Α’.
Δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου 1924
Στις 25 Μαρτίου του 1924 η Βουλή ενέκρινε ψήφισμα «περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας», το οποίο είχε υποβάλλει η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Το ψήφισμα της Βουλής τέθηκε σε δημοψήφισμα, το οποίο διενεργήθηκε στις 13 Απριλίου. Το «Ναι» συγκέντρωσε το 69,78% των εγκύρων ψήφων και το «Όχι» το 30,02%.
Δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935
Το 1935 προκηρύχθηκε δημοψήφισμα από τον Γεώργιο Κονδύλη. Το ερώτημα ήταν η κατάργηση της αβασίλευτης δημοκρατίας και υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας ψήφισε το 97,88%. Εμεινε στην ιστορία ως «νόθο δημοψήφισμα».
Δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946
Η κυβέρνηση του Ντίνου Τσαλδάρη διενεργεί δημοψήφισμα την 1η Σεπτεμβρίου για την επάνοδο του Βασιλιά Γεωργίου Β' που βρισκόταν εκτός Ελλάδος από την Κατοχή. Υπέρ της επανόδου του βασιλιά ψήφισε το 68,40%, ενώ το λευκό συγκέντρωσε το 31,60% των έγκυρων ψήφων. Ο Γεώργιος Β' επέστρεψε στην Ελλάδα στις 28 Σεπτεμβρίου 1946.
Δημοψήφισμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1968
Η στρατιωτική δικτατορία προκηρύσσει δημοψήφισμα για την επικύρωση του νέου Συντάγματος, που είχε συντάξει επιτροπή υπό τον τέως Πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας Χαρίλαο Μητρέλια και είχε εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο. Το «Ναι» συγκέντρωσε το 92,10% των έγκυρων ψηφοδελτίων και το «Όχι» 7,89%. Το δημοψήφισμα χαρακτηρίστηκε «νόθο».
Δημοψήφισμα της 29ης Ιουλίου 1973
Η στρατιωτική κυβέρνηση αποφασίζει την κατάργηση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Το νέο τροποποιημένο Σύνταγμα αποφασίζεται να τεθεί στην κρίση του ελληνικού λαού δια δημοψηφίσματος. «ΝΑΙ» ψηφίζει το 78,4% του εκλογικού σώματος και «ΟΧΙ» το 21,6%. Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. Το δημοψήφισμα αυτό, όπως και το αντίστοιχο του 1968, χαρακτηρίστηκε ως «νόθο».
Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974
Μετά την επάνοδο της Δημοκρατίας στην Ελλάδα (23 Ιουλίου 1974) και τη σαρωτική επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής προκηρύσσει δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος. Το αποτέλεσμα ήταν 69,2% υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.