Ιστορική κατ' αρχήν συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν επετεύχθη μεταξύ της κυβέρνησης της Τεχεράνης και της διεθνούς κοινότητας στη Λωζάνη της Ελβετίας.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ ανακοίνωσαν επίσημα ότι κατέληξαν σε κοινά αποδεκτές λύσεις για τις βασικές παραμέτρους της μελλοντικής συνολικής συμφωνίας όσον αφορά το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Σε συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στη Λωζάννη, η Μογκερίνι τόνισε ότι οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν θα αρθούν εφόσον η Τεχεράνη τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Ομπάμα: Ιστορική συμφωνία
Ως μια ιστορική συμφωνία που θα κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο, χαρακτήρισε την εξέλιξη ο αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα. Οπως είπε θα μπορούσε, εφόσον εφαρμοστεί πλήρως, να εμποδίσει την Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Προειδοποίησε μάλιστα ότι, αν το Κογκρέσο καταψηφίσει τη συμφωνία, θα επιρριφθεί στις ΗΠΑ η ευθύνη για την αποτυχία της διπλωματίας.
«Σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με τους συμμάχους και εταίρους μας, καταλήξαμε σε μια ιστορική συνεννόηση με το Ιράν η οποία, πλήρως εφαρμοζόμενη, θα εμποδίσει (το Ιράν) να αποκτήσει πυρηνικά όπλα» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος στο διάγγελμα που εκφώνησε από τον Λευκό Οίκο. Οπως πρόσθεσε, με το πλαίσιο αυτό, που επιτεύχθηκε έπειτα από μήνες διπλωματικών προσπαθειών, κλείνει για την Τεχεράνη ο δρόμος προς την απόκτηση μιας πυρηνικής βόμβας με τη χρήση εμπλουτισμένου ουρανίου.
Τόνισε επίσης ότι το Ιράν δεν θα παράγει οπλικό πλουτώνιο. Ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε ότι οι επιθεωρήσεις που θα γίνουν στο Ιράν θα είναι "χωρίς προηγούμενο" και ότι αν η Τεχεράνη εξαπατήσει τη διεθνή κοινότητα "ο κόσμος θα το μάθει".
Αναφερόμενος στις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, είπε ότι η διεθνής κοινότητα θα τις άρει ανταποκρινόμενη στην τήρηση των συμφωνηθέντων εκ μέρους της Τεχεράνης.
Ο Ομπάμα δεσμεύτηκε ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα ενημερώσει πλήρως το Κογκρέσο και τον αμερικανικό λαό για το αποτέλεσμα των συνομιλιών στην Ελβετία. Πρόσθεσε ότι θα κάνει πάντα ό,τι είναι αναγκαίο για να αποτρέψει το Ιράν από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και επανέλαβε για άλλη μια φορά ότι μια λύση μέσω της διπλωματικής οδού είναι ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό.
Τέλος, σημείωσε ότι η συμφωνία αυτή δεν σημαίνει ότι αίρεται η δυσπιστία των ΗΠΑ απέναντι στην Τεχεράνη. Ενώ αποκάλυψε ότι σκοπεύει να μιλήσει αργότερα σήμερα με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος έχει εκφράσει σοβαρές αντιρρήσεις για τη συμφωνία της διεθνούς κοινότητας με το Ιράν.
Τι συμφώνησαν
Σύμφωνα με τα όσα είπαν στη Λωζάνη οι επικεφαλής των δύο πλευρών οι δυνατότητες εμπλουτισμού ουρανίου που διαθέτει σήμερα το Ιράν θα περιοριστούν. Η κα Μογκερίνι αποκάλυψε κάποιες λεπτομέρειες της κατ' αρχήν συμφωνίας: Μια διεθνής κοινοπραξία θα
βοηθήσει το Ιράν να ανασχεδιάσει και να κατασκευάσει έναν εκσυγχρονισμένο αντιδραστήρα βαρέος ύδατος στο Αράκ. Όσο για το πυρηνικό εργοστάσιο του Φορντό, κοντά στην πόλη Κομ, αυτό θα μετατραπεί σε τοποθεσία πυρηνικής φυσικής και δεν θα υπάρχει σχάσιμο υλικό στον χώρο αυτό.
Από την πλευρά του, ο Ιρανός υπουργός επισήμανε ότι με βάση τη μελλοντική τελική συμφωνία όλες οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο παρελθόν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και αφορούν το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, θα παύσουν να ισχύουν.
Ο Ζαρίφ πρόσθεσε ότι στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, θα αρθούν και οι κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση στη χώρα του.
Επιβεβαίωσε ότι το Ιράν θα σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στο Φορντό, όμως θα συνεχίσει τη δραστηριότητα αυτή στις πυρηνικές εγκαταστάσεις που διαθέτει στο Νατάνζ.
Ωστόσο ο κ. Ζαρίφ εμφανίστηκε επιφυλακτικός όσον αφορά την προκαταρκτική συμφωνία: «Είμαστε ακόμη κάπως μακριά από το σημείο όπου θα θέλαμε να βρισκόμαστε» και πως η επίτευξη αυτής της συμφωνίας δεν σημαίνει και την αυτόματη εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με τις ΗΠΑ. «Οι σχέσεις του Ιράν με τις ΗΠΑ δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που ήταν μια προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος των πυρηνικών (...). Έχουμε σοβαρές διαφορές με τις ΗΠΑ».
Ολες οι δεσμεύσεις του Ιράν
Σύμφωνα με κείμενο που έδωσαν οι ΗΠΑ στη δημοσιότητα η Τεχεράνη έχει συμφωνήσει:
- Να μειώσει τις συσκευές φυγοκέντρησης που έχει εγκαταστήσει από 19.000 σήμερα σε 6.104.
- Ολες οι πλεονάζουσες συσκευές φυγοκέντρησης και τα μέσα που διαθέτει για τον εμπλουτισμό ουρανίου να μεταφερθούν και να αποθηκευθούν σε χώρους που θα επιτηρούνται από τον IAEA.
- Να μειώσει την αποθηκευμένη ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου από περίπου 10.000 κιλά ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού σε 300 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 3,67% για 15 χρόνια.
- Να μην κατασκευάσει νέες εγκαταστάσεις για τον εμπλουτισμό ουρανίου για 15 χρόνια και να μην εμπλουτίσει ουράνιο πάνω από ένα ποσοστό 3,67% για τουλάχιστον 15 χρόνια.
- Μόνο οι 5,060 από τις εγκεκριμένες συσκευές φυγοκέντρησης του Ιράν θα εμπλουτίζουν ουράνιο για μια περίοδο 10 ετών.
- Θα γίνονται αυστηρές επιθεωρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού του Ιράν με ουράνιο για 25 χρόνια από τη στιγμή της σύναψης της οριστικής συμφωνίας.
- Βασικές παράμετροι προηγούμενων αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη μεταφορά ευαίσθητων τεχνολογιών και επίμαχες δραστηριότητες θα επαναβεβαιώνονται στην απόφαση του ΣΑ του ΟΗΕ που θα υιοθετήσει την συνολική συμφωνία.
Το κείμενο της τελικής συμφωνίας, θα πρέπει να έχει συνταχθεί μέχρι την 30ή Ιουνίου και θα πρέπει να εγκρίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Χαιρετίζουν ΗΠΑ, Γαλλία και Βρετανία
Τη συμφωνία χαιρέτισε, μέσω του Twitter, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, σημειώνοντας ότι η ΕΕ, η Ομάδα 5+1 (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία) και το Ιράν διαθέτουν πλέον "τις παραμέτρους για να επιλύσουν τα κυριότερα προβλήματα" του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
"Μεγάλη μέρα. Η ΕΕ, η Ομάδα 5+1 και το Ιράν έχουν πλέον τις παραμέτρους για να λύσουν τα βασικά ζητήματα του πυρηνικού προγράμματος. Επιστρέφουμε σύντομα στη δουλειά για μια τελική συμφωνία" ανέφερε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Φίλιπ Χάμοντ, τόνισε από την πλευρά του ότι αυτή η προκαταρκτική συμφωνία συνιστά μια "καλή βάση" για αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει μια "πολύ καλή συμφωνία". Η συνολική συμφωνία με το Ιράν εντός των συμπεφωνημένων παραμέτρων θα δώσει τις αναγκαίες εγγυήσεις ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης είναι ειρηνικό, πρόσθεσε, ενώ ο Γερμανός ομόλογός του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ χαρακτήρισε το πλαίσιο της συμφωνίας "ένα μεγάλο, αποφασιστικό βήμα προς τα εμπρός".
Τέλος, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιούς επισήμανε ότι "ακόμη υπάρχει δουλειά" που πρέπει να γίνει μέχρι τη σύνταξη του τελικού κειμένου.
Επιφυλακτικό το Ισραήλ
Η πρώτη αντίδραση του Ισραήλ ήρθε από τον πρωθυπουργό Μπενζαμίν Νετανιάχου και ήταν μάλλον επιφυλακτική.
«Κάθε συμφωνία πρέπει να μειώσει σημαντικά τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν και να σταματήσει την τρομοκρατία και τις επιθέσεις» ανήρτησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter μετά τις πληροφορίες που διέρρευσαν ότι οι συνομιλίες για το ιρανικό πρόγραμμα θα συνεχιστούν έως τον Ιούνιο.
Μάλιστα, ο Νετανιάχου επισύναψε ένα σχεδιάγραμμα που δείχνει την εμπλοκή της Τεχεράνης στις συρράξεις που μαίνονται στη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένης της Υεμένης, του Ιράκ, του Λιβάνου και της Αιγύπτου.