Τι κι αν αυξήθηκαν επανειλημμένως οι συντελεστές του ΦΠΑ την τελευταία 5ετία, τι κι αν έφτασε στο 23% από 18%, η απόδοση του φόρου ακολούθησε αντιστρόφως ανάλογη πορεία, με αποτέλεσμα να χάνονται έως και 10 δισ ευρώ ετησίως.
Πέρα από το σαφές πρόβλημα της φοροδιαφυγής, ειδική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδας εστιάζει στη σύνδεση της απόδοσης του ΦΠΑ με την οικονομική ανάπτυξη, αναδεικνύοντας το αυτονόητο: ότι όσο πιο γρήγορα «τρέχει» το ΑΕΠ, τόσο αυξάνονται τα έσοδα του ΦΠΑ, ενώ αντιθέτως όσο η οικονομία μένει βυθισμένη σε ύφεση, τα έσοδα συρρικνώνονται ακόμα κι αν αυξάνονται οι συντελεστές.
Στη μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικών Ανάλυσης και Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος, την οποία υπογράφει ο Αθανάσιος Ταγκαλάκης εκτιμάται ότι αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για ανάπτυξη 2,9% το 2015 και 3,7% το 2016, τότε τα έσοδα από ΦΠΑ θα μπορούσαν να αυξηθούν από 700 έως και 900 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2013. Για το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται αντίστοιχα αύξηση εσόδων κατά 666,2 έως 697,2 εκατ. ευρώ και για το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, η αύξηση των εσόδων εκτιμάται μεταξύ 314,3 έως 506,9 εκατ. ευρώ.
Αν και οι απόψεις απηχούν προσωπικά τον συγγραφέα έχει ενδιαφέρον ότι στη μελέτη επισημαίνεται πως η ύπαρξη αρκετών εξαιρέσεων (π.χ νησιωτικές περιοχές) και η εκτεταμένη χρήση του χαμηλού συντελεστή (6,5%) οδηγεί σε χαμηλή φορολογική αποδοτικότητα του ΦΠΑ, ανεξάρτητα από τη μεταβολή της οικονομικής δραστηριότητας. Σημειωτέον ότι παρά την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ η φορολογική αποδοτικότητά του, τα τελευταία χρόνια έχει υποχωρήσει σημαντικά. Από περίπου 50% το 2007, η φορολογική αποδοτικότητα του ΦΠΑ υποχώρησε στο 41% τη διετία 2009-2010 και περαιτέρω σε 38% την περίοδο 2011-2013