Μπορεί ένας αναρχικός να είναι τραπεζίτης; Μπορεί ένας τραπεζίτης να είναι αναρχικός; Είναι δυνατόν αυτές οι αντικρουόμενες ιδιότητες να συνδυάζονται;
Ένας πλούσιος τραπεζίτης, ξακουστός κομπιναδόρος κατά τον συνομιλητή του, εξηγεί στο τέλος ενός γεύματος πώς και γιατί έγινε τραπεζίτης και για ποιον ακριβώς λόγο θεωρεί ότι η επιλογή του αυτή ήταν ο μοναδικός τρόπος για να παραμείνει ένας αληθινός αναρχικός. Παράδοξο; Όχι και τόσο αν παρακολουθήσουμε το συλλογισμό του μεγάλου πορτογάλου συγγραφέα.
Στον διάλογο που ακολουθεί ο τραπεζίτης εξετάζει εξονυχιστικά τις θέσεις του και δίνει απαντήσεις σε οποιαδήποτε ένστασή του συνομιλητή του, έρχεται σε αντίθεση με την θέση του ως τραπεζίτη-αναρχικού και με την καλά δομημένη αναρχική του θεωρία. Η επιχειρηματολογία του είναι γεμάτη πάθος, ενώ πολύ συχνά καταφεύγει στο χιούμορ και στο παράδοξο για να αποφύγει τις παγίδες του συλλογισμού του. Για τον τραπεζίτη του κειμένου, αναρχικός δεν είναι ούτε ο βομβιστής, ούτε ο αναρχοσυνδικαλιστής –αυτοί είναι αναρχικοί μόνο στη θεωρία. Αναρχικός είναι ο έξυπνος άνθρωπος που αντιστέκεται στις αδικίες που πηγάζουν από ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: οι άνθρωποι έρχονται στον κόσμο κοινωνικά άνισοι. Ο αναρχικός άνθρωπος, λοιπόν, οφείλει, καταρχήν, να αντισταθεί στις κοινωνικές συνθήκες που καθιστούν δυνατή την κοινωνική ανισότητα.
Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο γραμμένο σε μορφή πλατωνικού διαλόγου, με σαφήνεια και αμεσότητα. Ο δεύτερος συνομιλητής κάνει ερωτήσεις, ζητάει διευκρινήσεις, διαφωνεί , διευκολύνει τελικά τον κύριο ομιλητή να αναπτύξει τις απόψεις του. Ο Φερνάντο Πεσσόα αποκαλύπτει τους μύθους και τους μηχανισμούς της αστικής καπιταλιστικής κοινωνίας και ταυτόχρονα κατακρίνει την υποκρισία που τη διέπει, φανερώνοντας το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί: Μπορεί να διαιωνίζεται η κοινωνική ανισότητα χωρίς να οδηγηθεί η ίδια η κοινωνία στην καταστροφή της; Ο συγγραφέας αποδεικνύει επίσης, με ευφυή τρόπο, ότι η κάθε επανάσταση είναι συνυφασμένη με την τυραννία∙ επανάσταση και τυραννία είναι οι δυο διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο άνθρωπος είναι παγιδευμένος και η μόνη δυνατή λύση είναι να αναζητήσει τον δικό του, προσωπικό, δρόμο προς την ελευθερία.
Ο παράξενος τραπεζίτης που μας συστήνει με τόσο πάθος ο πορτογάλος συγγραφέας, μπορεί να μας εκνευρίσει, να μας προβληματίζει ίσως και να μας διχάσει. Σίγουρα πάντως δεν θα μας αφήσει αδιάφορους. Ένα από εκείνα τα μικρά κείμενα (μόλις 96 σελίδες!) που κλείνουν μέσα τους μεγάλες αλήθειες και για τα οποία μία και μόνη ανάγνωση δεν είναι ποτέ αρκετή.
INFO
Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ
Συγγραφέας: Φερνάντο Πεσσόα
Μετάφραση: Έντσον Ρέις Μέιρα
Πρόλογος: Άρης Πορτοσάλτε
Εκδόσεις Μίνωας
Σελ.: 96
Τιμή: 9,90 €