«Τρομοκρατία»: η συστηματική χρήση ή την απειλή χρήσης βίας που συμβαίνει πάντα ως αντίδραση ή άσκηση πίεσης από οργανωμένες ομάδες με πολιτικά, θρησκευτικά ή άλλα ιδεολογικά κίνητρα, αλλά ακόμη και από ολόκληρους κρατικούς μηχανισμούς, εναντίον ατόμων, ομάδων ή περιουσιών, με απώτερο στόχο τις κυβερνήσεις από τις οποίες προσδοκούν κάποια αντίστοιχα (των κινήτρων) οφέλη.
Ποιά είναι η ιστορική προέλευσή αυτού του φαινομένου στην σύγχρονη ιστορία και πώς μπορεί να ερμηνευθεί;
Η συγγραφέας Ελέν Λ' Εγιέ (καθηγήτρια πολιτικής και ηθικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και λακανική ψυχαναλύτρια), στο βιβλίο της «Στις πηγές της τρομοκρατίας», ξεκινά την έρευνά της με την ανάλυση του ρωσικού αναρχισμού, ο οποίος βρίσκεται στις απαρχές της σύγχρονης τρομοκρατίας. Δεν περιορίζεται όμως στη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης του φαινομένου της τρομοκρατίας, αλλά επιχειρεί και μια ερμηνεία του, βασισμένη στη θεωρία του πολέμου του Κλάουζεβιτς και στην ψυχαναλυτική θεωρία του Λακάν.
Σύμφωνα με τη συγγραφέα, η τρομοκρατία είναι μια μορφή πολέμου, ηθικά καταδικαστέα. Οι ιδέες του ρωσικού αναρχισμού του 19ου αιώνα, ο μηδενισμός, η άρνηση του εαυτού, αποτελούν την κινητήρια δύναμή της. Χρησιμοποιώντας αναφορές στο έργο του Ντοστογιέφσκι και του Τουργκένιεφ που παραπέμπουν στον Νετσάγιεφ, η Ελέν Λ' Εγιέ συνδέει τον διεθνισμό του Μπακούνιν με την Αλ-Κάιντα, και την κριτική της Δύσης από τους Ρώσους τρομοκράτες με την ισλαμιστική τρομοκρατία.
Η επίκληση του Νίτσε και η σχέση της μνησικακίας με την ανία οδηγούν τη συγγραφέα στο συμπέρασμα ότι ο μηδενισμός είναι η κοινή πηγή ισλαμισμού και ναζισμού, που συναντώνται στην κοινή εναντίωσή τους προς τον πολιτισμό. Καθώς η τρομοκρατία επικαλείται την αλλαγή μέσω της βίας και όχι μέσω του νόμου, συγκλίνει με τον ολοκληρωτισμό.
Η ψυχανάλυση -υποστηρίζει η συγγραφέας- μας επιτρέπει να μην υποχωρήσουμε μπροστά στο φάντασμα της όποιας ταυτότητας, π.χ. της "δυτικής". Το ανθρώπινο υποκείμενο έχει πάντοτε υβριδική υπόσταση, και μόνον η αποδοχή αυτού του διχασμού μπορεί να έχει ειρηνευτικό χαρακτήρα. Τα ισλαμιστικά κείμενα, που υπερασπίζονται την τρομοκρατία, αρνούνται αυτόν ακριβώς τον υβριδικό χαρακτήρα των σύγχρονων ταυτοτήτων και προάγουν την ενόρμηση του θανάτου.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στις πηγές της τρομοκρατίας
Από τον κλεφτοπόλεμο στις επιθέσεις αυτοκτονίας
Hélène l'Heuillet
μετάφραση: Ρένη Παπαδάκη
Πόλις, 2013
368 σελ.