Με την σπάνια, παγκόσμια σύμπραξη δύο ελληνικών Ιδρυμάτων, που στο εξωτερικό εκφράζουν τη δύναμη και τη ρώμη της Ελλάδας, των Ιδρυμάτων Νιάρχου και Ωνάση πραγματοποιείται την προσεχή Δευτέρα στη Νέα Υόρκη, μια εκδήλωση για τον Κωνσταντίνο Καβάφη, με κορυφαίες συμμετοχές. Τον κορυφαίο ποιητή μας, που διατηρεί όσο κανείς την παγκόσμια αίγλη και κυρίως τη δυνατότητα να συνομιλεί και να προκαλεί, ακόμη και τώρα, τόσο το κοινό όσο και τους δημιουργούς.
Η εκδήλωση, που θα πραγματοποιηθεί από το Pen American Center στις 18 Νοεμβρίου, προσεγγίζει το έργο του Καβάφη με κάθε τρόπο, και από κάθε πιθανή οδό. Είναι ενδεικτική η σύνθεση των δημιουργών και προσωπικοτήτων που συμμετέχουν που αν και μοιάζουν αταίριαστοι μεταξύ τους, έχουν μια ευθύβολη σχέση με τον Καβάφη. Συμμετέχουν η σούπερ σταρ του αμερικανικού κινηματογράφου Κάθλιν Τέρνερ, η Οσκαρική Ολυμπία Δουκάκις, ο Τούρκος κάτοχος βραβείου Νόμπελ Ορχάν Παμούκ, ο ιδιοφυής δημιουργός Δημήτρης Παπαϊωάννου, ο ιδανικός μελετητής του έργου του Καβάφη Ντάνιελ Μέντελσον αλλά και ο Εντμουντ Κίλι (συνεπείς, επίμονοι φορείς του καβαφικού έργου στη δυτική γραμματεία και ακαδημαϊκή ζωή), o βραβευμένος με Πούλιτζερ και Faulkner, Μάιλ Κάνινγκαμ και πολλοί άλλοι. Εκαστος θα προσφέρει τη δική του οπτική, χωρίς φίλτρα και στερεότυπα – δεν είναι τυχαίο πως στην ανακοίνωση του περίφημου Pen Center αναφέρεται πως θα υπάρχουν και γυμνό «full-frontal στην εκδήλωση.
O Δημήτρης Παπαϊωάννου και ο Καβάφης
Ενόψει αυτής της εκδήλωσης, ανατρέχουμε στην πιο πρόσφατη ενασχόληση του Δημήτρη Παπαϊωάννου με το Καβαφικό ποιητικό σώμα, που έγινε με αφορμή τη μελοποίηση ποιημάτων του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη από τη Λένα Πλάτωνος το 2010. Συγκεκριμένα, σκηνοθέτησε και δημιούργησε βίντεο για μια παράσταση υπό τον τίτλο ΚΚ (και όχι ΚΠΚ) που ανέβηκε τότε στο Παλλάς. Ανάμεσά τους «ογκόλιθοι και μικρά διαμάντια του ποιητή» όπως: «Τα "Τείχη", το "Περιμένοντας τους βαρβάρους", η "Πόλις", το "Δώδεκα και μισή", τα "Κεριά", το "Απολείπειν ο θεός Αντώνιον", η "Μονοτονία", η "Δέησις"...
Ελεγε μεταξύ άλλων ο Δημήτρης Παπαϊωάννου σε συνέντευξή του εκείνη την εποχή στο Βήμα -
Με το «ΚΚ» το κοινό θα δει και μια καινούργια καλλιτεχνική σας πτυχή;
«Είναι ένας πρώτος δειγματισμός. Εχω μια ταραχή, έναν ενθουσιασμό... Και το μοιράζομαι με τον κόσμο. Το βασικό έργο είναι το μουσικό και βασικότερο όλων είναι η ποίηση. Είμαι μαγεμένος όχι με αυτό που κάνω αλλά με το ότι κάνω αυτό που κάνω. Οπως ζωγράφιζα, τώρα κάνω κινούμενες εικόνες. Μοιάζει πολύ με τα κόμικς μου. Το μοντάζ είναι ακριβώς αυτό που λέμε χορογραφία. Κατάλαβα πρόσφατα γιατί μου ασκούσαν τόση μεγάλη γοητεία οι σκηνές δράσης στις ταινίες καταστροφής: επειδή είναι ωμή χορογραφία».
- Ωστόσο ο κόσμος έρχεται να δει, πιστεύω, πάνω απ΄ όλα μια δική σας παράσταση...
«Ο κόσμος δεν έρχεται να ακούσει την ποίηση του Καβάφη γιατί μπορεί να το κάνει σπίτι του. Ερχεται σαφώς να ακούσει τη μουσική της Λένας και φαντάζομαι ότι έχει ένα παραπανίσιο ιντριγκάρισμα από αυτή τη συνάντηση. Για εμένα είναι μια ενδιαφέρουσα στιγμή γιατί έχει μια ανεπίσημη ματιά αυτό που έχω κάνει, κάτι τόσο ημερολογιακό, κάτι τόσο των σημειώσεων, σαν να ξαναβουτάω στην πηγή. Επίσης επέτρεψα στον εαυτό μου να κάνει τόσο πολλά πράγματα που απαγορεύονται, κάνω τόσο πολλά ενάντια στις αρχές μου επεξεργαζόμενος αυτές τις εικόνες και είμαι εκ των υστέρων τόσο υπέρ των επιλογών που έχω κάνει γιατί μου λέει η καρδιά μου πως λειτουργούν σωστά. Σε αυτή τη δουλειά η αυστηρότητά μου εκφράζεται με έναν άλλον τρόπο. Εχει μέσα πράγματα που αν μου το έλεγε κάποιος άλλος θα έλεγα "μα αυτά δεν είναι που απαγορεύονται"...».
Και ακόμη κάτι: εγώ παλιά έκανα κόμικς.Αυτή η δουλειά συνδέεται ευθέως με τα κόμικς μου.Με την έννοια ότι στη δημιουργική μου διαδικασία δεν παρενέβη κανένας άλλος και έτσι ολομόναχος ολοκλήρωσα το αποτέλεσμα.Αυτή είναι μια διαδικασία που με τη ζωντανή τέχνη μου είχε λείψει πάρα πολλά χρόνια. Ανακαλύπτοντας την τεχνική της video art του κινηματογράφου ξαναβρέθηκα μόνος μου κάνοντας ό,τι ήθελα,χωρίς να λογοδοτώ και χωρίς να εξαρτώμαι από το ταλέντο και την κατανόηση κανενός.Και αυτό ήταν ένα πολύ ανακουφιστικό ταξίδι.Η Λένα μού έδωσε την ευκαιρία να ξανακοιτάξω τον Καβάφη και ο Καβάφης μου έδωσε την ευκαιρία με το καινούργιο μέσο να ξαναμείνω μόνος μου με το δημιούργημά μου.Οπως o ποιητής με τις λέξεις του.Και αυτό ήταν για μένα απολύτως θεραπευτικό».Προσωπικά τι αποκομίσατε από όλο αυτό το ταξίδι με τον Καβάφη;
«Εμένα μου έκανε δώρο η Πλάτωνος.Ξεσκόνισα τον Καβάφη,αναμετρήθηκα με τα προσωπικά μου βιώματα,ξανακοίταξα τον υπαρξιακό του προβληματισμό και συνδέθηκα με έναν πολύ πιο προσωπικό τρόπο.Ταξίδεψα πολύ ωραία.
- Γιατί «αυστηρώς ακατάλληλο»;
«Σκέτο "ακατάλληλο"- το "αυστηρώς" το προσθέτετε με το μυαλό σας.Γιατί; Επειδή υπάρχει πορνογραφικό υλικό σε μερικά κομμάτια της παράστασης.Οχι γυμνό, πορνογραφικό. Είναι ανακυκλωμένο και επεξεργασμένο πορνογραφικό υλικό από ελεύθερες στο Διαδίκτυο ιδιωτικές στιγμές ανθρώπων που τις έχουν πετάξει μέσα.Αυτό το υλικό εγώ το πειράζω,το διαμορφώνω και το ανασυνθέτω. Υπάρχει στο "ΚΚ" και ερωτικό υλικό ειδικά γυρισμένο,αλλά το ακατάλληλο μπήκε λόγω του πορνογραφικού».*Ακολουθούν ενδεικτικά βίντεο εκείνης της συνεργασίας