Για τον Βλαντίμιρ Πούτιν η απομάκρυνση του Ντμίτρι Μεντβέντεφ από την πρωθυπουργία πρέπει να ήταν μια από τις πιο δύσκολες αποφάσεις που έλαβε στο δύσκολο διάστημα που κρατά στα χέρια του τα ηνία της Ρωσίας.
Μετά από μια μακρά συνοδοιπορία ο 67χρονος Ρώσος πρόεδρος αποχωρίζεται το «πουλέν» του, τον επί μακρόν συνεργάτη που του είχε φανεί τόσο χρήσιμος όταν ανέλαβε το 2008 την Προεδρία για να παραχωρήσει τέσσερα χρόνια αργότερα ξανά το θρόνο στον Πούτιν. Όσο κι αν η επιστροφή του τελευταίου τότε είχε προκαλέσει σάλο εντός και εκτός Ρωσίας, ήταν σαφές ότι ο Πούτιν δεν θα ξεχάσει τον Μεντβέντεφ. Γι’ αυτό και τον κράτησε στο πόστο του επί τόσο διάστημα παρά την οικονομική κρίση και τις κατηγορίες για διαφθορά. Αλλά με τη δημοτικότητα του Μεντβέντεφ – βασικού στόχου των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων - να πέφτει στα τάρταρα και να απειλεί να συμπαρασύρει και τον Πούτιν, η ώρα της αποχώρησής του είχε πλέον σημάνει.
Το παρασκήνιο της απόφασης του Πούτιν
Όταν ο Πούτιν ξεκίνησε χθες την ετήσια ομιλία του για την Κατάσταση του Έθνους στη Βουλή ουδείς μπορούσε να προβλέψει τι θα ακολουθούσε. Για πάνω από μια ώρα ο Ρώσος πρόεδρος μιλούσε για τα κοινωνικά προβλήματα της χώρας, το δημογραφικό, το βιοτικό επίπεδο κτλ μέχρι που έριξε τη βόμβα για την ανάγκη -βολικών για τον ίδιο, όπως επισημαίνουν διεθνή ΜΜΕ - συνταγματικών αλλαγών, ώστε η βουλή κι όχι ο Πρόεδρος της χώρας, να μπορεί να διορίζει τον πρωθυπουργό, κι οι μελλοντικοί υποψήφιοι Πρόεδροι να υποχρεούνται να διαμένουν στη Ρωσία την τελευταία 25ετία και να μην έχουν υπηκοότητα άλλου κράτους -κάτι που ερμηνεύεται ως προσπάθεια του Πούτιν να μειώσει τον αριθμό των πιθανών μελλοντικών πολιτικών αντιπάλων του.
Λίγες ώρες αργότερα ο Μεντβέντεφ ανακοίνωνε την παραίτηση του ίδιου και της κυβέρνησής του πιάνοντας στον ύπνο ακόμη και την κρατική τηλεόραση, που έπαιζε αρχικά μόνον τις δηλώσεις του και μέχρι το βράδυ ο Πούτιν είχε ήδη ανακοινώσει τον νέο πρωθυπουργό, τον τεχνοκράτη οικονομολόγο και επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Φορολογικής Υπηρεσίας, Μίκαϊλ Μισούστιν, που παίζει χόκεϊ επί πάγου με τον Πρόεδρο και τους φίλους του στα γενέθλια του Πούτιν και λατρεύει το πιάνο και τους τρεις γιους του. Αν και είναι γνωστός ως αποτελεσματικός γραφειοκράτης, ένθερμος υποστηρικτής της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης ο Μισούτιν δεν θεωρείται πολιτικός υψηλού προφίλ στη Ρωσία και λίγοι θα τον επέλεγαν ως νέο επικεφαλής της κυβέρνησης.
Πώς δρομολογεί ο Πούτιν την παραμονή του στην εξουσία
Η πρώτη λέξη που ήρθε στο μυαλό πολλών αναλυτών, που προσπαθούσαν να καταλάβουν τι είχε μόλις συμβεί στη Ρωσία ήταν «μετάβαση εξουσίας». Από τη στιγμή που το – ισχύον – Σύνταγμα εμποδίζει μια τρίτη κατά σειρά υποψηφιότητα του Πούτιν για την προεδρία, όταν λήξει η θητεία του σε τέσσερα χρόνια, πολλοί ανέμεναν ότι θα μεταπηδήσει σε κάποιο άλλο πόστο για να διατηρήσει στα χέρια του τα ηνία, μια διαδικασία που ξεκίνησε χθες. «Η κυβέρνηση έμεινε άναυδη, δεν το περίμενε κι ίσως ούτε και ο Μεντβέντεφ. Φυσικά όλα αυτά δείχνουν ότι το Κρεμλίνο κάνει σκέψεις για τη μετάβαση», είπε ο πρώην σύμβουλος κυβερνήσεων του Πούτιν και του Μεντβέντεφ, Γκλεμπ Παβλόφσκι.
«(Ο Πούτιν) θέλει να διασφαλίσει ότι θα παραμείνει “βασιλιάς Ήλιος”. Με ορισμένες μεγάλες και μικρές αλλαγές στο Σύνταγμα θέλει να μειώσει μελλοντικά τις εξουσίες του Προέδρου. Κι αυτό δείχνει ότι ο Πούτιν ετοιμάζει την αποχώρησή του από την Προεδρία», λέει η Σάρα Πάγκουνγκ, αναλύτρια σε θέματα που αφορούν στη Ρωσία της γερμανικής DGAP. «Ανεξάρτητα απ’ το ποιος θα διαδεχθεί τον Πούτιν δεν θα έχει τις ίδιες εξουσίες που έχει εκείνος».
Οι δρόμοι που ανοίγονται για τον Πούτιν
Με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση του Συντάγματος ο ρόλος του Προέδρου αποδυναμώνεται ενώ ενισχύονται οι εξουσίες και η ανεξαρτησία της Βουλής και του Κρατικού Συμβουλίου, που θεωρούνταν ήδη πριν τις χθεσινές εξελίξεις πιθανά επόμενα πεδία δράσης για τον Πούτιν. «Ο Ρώσος πρόεδρος μπορεί να επιστρέψει είτε ως επικεφαλής ενός ανανεωμένου Κρατικού Συμβουλίου, που απαρτίζεται από κυβερνήτες περιφερειών, τους περισσότερους εκ των οποίων ο ίδιος έχει διορίσει, είτε τα αφοσιωμένα στο Κρεμλίνο κόμματα της Βουλής, στην οποία προεδρεύει πρώην συνεργάτης του, να τον επιλέξουν ως πρωθυπουργό», λέει το Politico. «Οι δύο αυτές επιλογές είναι ανοικτές», εκτιμά ο σύμβουλος σε θέματα πολιτικής και πρώην συνεργάτης του κυβερνώντος κόμματος της Ενωμένης Ρωσίας, Όλεγκ Ιγκνάτοφ. «Του Πούτιν του αρέσει να δημιουργεί δυνατότητες για τον εαυτό του, να ανοίγει πολλές πόρτες εντός του συστήματος και να περιμένει μέχρι την τελευταία στιγμή να λάβει τις αποφάσεις. Το σύστημα τώρα θα είναι σε κατάσταση αναμονής», συμπληρώνει.
O Λεονίντ Μπερσίντσκι σε άρθρο του στο Bloomberg θεωρεί ότι ο Πούτιν άνοιξε τρεις δρόμους μπροστά του μετά την λήξη της προεδρικής του θητείας, για τη διατήρηση της εξουσίας στα χέρια του, όπως έχει συμβεί στη Λευκορωσία και αρκετές άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας: «η μία είναι να γίνει πρωθυπουργός με ενισχυμένες εξουσίες και παραμονή στο θώκο εσαεί. Μια άλλη είναι να προσπαθήσει να κυβερνά τη χώρα από τη θέση του προέδρου της Βουλής. Κι η τρίτη είναι να κυβερνά παρασκηνιακά ως επικεφαλής του κυρίαρχου κόμματος της Βουλής, όπως κάνει στην Πολωνία ο Γιάροσλαβ Καζίνσκι, ηγέτης του Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης».
Το πιθανότερο σενάριο για την Πάγκουνγκ είναι η επιστροφή του Πούτιν στην πρωθυπουργία, χωρίς να αποκλείει και το ενδεχόμενο ο πρώην πράκτορας της KGB να γίνει επικεφαλής ενός κοινού κράτους Ρωσίας και Λευκορωσίας, θέμα που συζητείται εδώ και χρόνια στις δύο χώρες. Βέβαια, μια τέτοια συγχώνευση των δύο κρατών θεωρείται στην παρούσα φάση μάλλον απίθανη, αλλά αν συμβεί τότε ο αρχηγός αυτού του κράτους θα είναι υπέρτερος του προέδρου της Ρωσίας – ένα ιδανικό σενάριο για τον Βλαντίμιρ Πούτιν…