Η Ελληνική Εθνική Σχολή της Βιέννης, το παλαιότερο ελληνικό σχολείο που λειτουργεί ακόμη στον κόσμο, γιόρτασε τα 220 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του.
Το σχολείο - που ιδρύθηκε το 1804 - τιμήθηκε με το βραβείο «Σίμωνος Σίνα» από την Ακαδημία Αθηνών στις 21 Δεκεμβρίου 2023 για την «ιστορική και συμβολική του αξία ως το παλαιότερο ενεργό ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στον κόσμο, καθώς και για το γεγονός ότι αποτελεί ένα σημαντικό ίδρυμα που προάγει τον ελληνικό πολιτισμό, τη γλώσσα και την εκπαίδευση, προβάλλοντας τον ελληνικό πολιτισμό διεθνώς και ενισχύοντας τους ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ Ελλάδας και Αυστρίας».
Η ίδρυση της Ελληνικής Εθνικής Σχολής της Βιέννης
Η ίδρυση της Ελληνικής Εθνικής Σχολής της Βιέννης (Griechische Nationalschule), συνδέεται με την ιστορία των Ελλήνων που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι οποίοι, μετά την πολιορκία από τους Τούρκους και μετά τις συνθήκες ειρήνης του Κάρλοβιτς, του Πασάροβιτς και του Βελιγραδίου, είδαν την πόλη ως ένα ελκυστικό μέρος για τη δημιουργία ενός εμπορικού κέντρου.
Αυτοί οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έβλεπαν επίσης τη Βιέννη ως φάρο για την άνθηση του ελληνισμού που είχε αναπτυχθεί στα εδάφη της Κεντρικής Ευρώπης.
Αφού κατάφεραν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα αυτοκρατορικά προνόμια, οι Έλληνες διασπάστηκαν σε δύο ελληνορθόδοξες εκκλησιαστικές κοινότητες - τον Άγιο Γεώργιο, τα μέλη του οποίου ήταν υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και την Αγία Τριάδα, τα μέλη της οποίας ήταν Έλληνες και Βλάχοι αυτοκρατορικοί Αυστριακοί υπήκοοι.
Από τα μέσα του 18ου αιώνα, οι δύο αυτές κοινότητες αποδείχθηκαν σημαντικοί μεταλαμπαδευτές του νεοελληνικού διαφωτισμού και της αναγέννησης του ευρύτερου ελληνισμού.
Τα κινήματα είχαν ως στόχο να διαφωτίσουν τους υπόδουλους Έλληνες, ώστε να μπορέσουν να απελευθερωθούν από τους Οθωμανούς. Αυτό καρποφόρησε με την εκτύπωση, την έκδοση και την κυκλοφορία διαφόρων βιβλίων και εφημερίδων. Η πρώτη ελληνική εφημερίδα στην ιστορία εκδόθηκε στη Βιέννη.
Με φόντο αυτές τις πνευματικές αναζητήσεις για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της ελληνικής εκπαίδευσης, οι Έλληνες έμποροι της Βιέννης προσέλαβαν μορφωμένους δασκάλους για να διδάσκουν τα παιδιά τους στο σπίτι την ελληνική γλώσσα, καθώς και ανάγνωση, γραφή, μαθηματικά και θρησκευτικά.
Αυτή η πηγή εκπαίδευσης οδήγησε στην απόφαση της συνέλευσης της Κοινότητας της Αγίας Τριάδας, τον Μάρτιο του 1801, να ιδρύσει ελληνικό σχολείο, το οποίο θα υποστηριζόταν οικονομικά από δωρεές των πλούσιων ελληνικών οικογενειών της Βιέννης.
Ένα επίσημο αυτοκρατορικό διάταγμα που δόθηκε στις 19 Μαΐου 1804 από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Α΄ της Αυστροουγγαρίας, έδωσε αυτοκρατορικά προνόμια για την ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία του Ελληνικού Εθνικού Σχολείου της Βιέννης. Το σχολείο θα στεγαζόταν στον δεύτερο όροφο του κτιρίου της Αγίας Τριάδας, με καλά φωτισμένες και ευρύχωρες αίθουσες διδασκαλίας για τις ανάγκες των μαθητών, οι οποίοι θα διδάσκονταν την ελληνική γλώσσα, ανάγνωση, γραφή, μαθηματικά, θρησκευτικά και άλλα μαθήματα.
Οι εξελίξεις, τόσο πολιτικές όσο και στρατιωτικές στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι που είχαν ως αποτέλεσμα την δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους, τους βαλκανικούς πολέμους με αποκορύφωμα τους δύο παγκόσμιους πολέμους δεν άφησαν αλώβητη και τη λειτουργία της Ελληνικής Εθνικής Σχολής Βιέννης.
Η γενική συνέλευση της κοινότητας της Αγίας Τριάδας με την απόφαση της 7ης Ιουλίου του έτους 1920 προχώρησε στην αναστολή της ολοήμερης λειτουργίας της σχολής από το επόμενο σχολικό έτος (1920 – 1921), προβάλλοντας ως κύριους λόγους τα οικονομικά προβλήματα και την έλλειψη μαθητών.
H δομή του προγράμματος και εν γένει το μοντέλο οργάνωσης που υιοθέτησε η σχολή μετά το 1920 και καθιερώθηκε επίσημα το έτος 1955, μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και της απελευθέρωσης της Αυστρίας, από τον τότε Επίσκοπο Θερμών και μετέπειτα πρώτο Μητροπολίτη Αυστρίας μακαριστό κυρό Χρυσόστομο Τσίτερ, διατηρείται μέχρι και σήμερα. Οι ιδιαίτερες πνευματικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Βιέννη και καρποφόρησαν με την ίδρυση των ελληνικών κοινοτήτων, την φιλανθρωπική δράση των Ελλήνων πραματευτάδων, την ίδρυση ελληνικών τυπογραφείων, που με τις εκδόσεις τους υπηρέτησαν, καλλιέργησαν και βοήθησαν να ανδρωθεί ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, γέννησαν και την ανάγκη της ίδρυσης της Ελληνικής Εθνικής Σχολής Βιέννης.
Το παλαιότερο αυτό εν ενεργεία σχολείο της Διασποράς αποτελεί στις μέρες μας συμπληρωματικό σχολείο προσχολικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης. Υπάγεται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, ως τμήμα ελληνικής γλώσσας, αποτελείται από 380 μαθητές και περιλαμβάνει στις τάξεις του νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο.
Στέκεται μάρτυρας στον τόπο και στο χρόνο, εκεί που ιδρύθηκε, στην καρδιά της πόλης της Βιέννης, στο κτήριο της Εκκλησίας και ακτινοβολεί ως πνευματικός φάρος το φως της γνώσης και της μαρτυρίας των Ελλήνων στην Μεσευρώπη.