Τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής στην γειτονιά τους επιχείρησαν να καταγράψουν μαθητές και μαθήτριες πέντε περιοχών της χώρας και συγκεκριμένα, της Αττικής, του Αιγίου, του Βόλου, της Βόρειας Εύβοιας και της Καλαμάτας.
Στο πλαίσιο του διεθνούς θεματικού δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» που συντονίζει η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, οι συμμετέχοντες με κοινή συνισταμένη τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν τις πόλεις τους, προσπάθησαν να παρουσιάσουν τη διάσταση που παίρνει η κλιματική κρίση στη δική τους γειτονιά και να μοιραστούν τις ιστορίες τους.
Στο επίκεντρο διαδικτυακής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε με τίτλο «Climate Crisis in the Hood» τέθηκαν οι πλημμύρες από την κακοκαιρία «Daniel» στη Μαγνησία, οι πυρκαγιές σε Βόρεια Εύβοια και Αττική το 2021, οι πλημμύρες στην Καλαμάτα το 2016 και ο σεισμός στο Αίγιο του 1995.
Συγκεντρώνοντας οπτικοακουστικό υλικό από τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου του 2023 στη Θεσσαλία οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου Πρότυπου Γυμνασίου Βόλου προσπάθησαν να αναδείξουν τα προβλήματα της πόλης τους έπειτα από την κακοκαιρία «Daniel».
«Όσα συνέβησαν ήταν κάτι εντελώς αναπάντεχο. Ήταν το καμπανάκι που λειτούργησε μέσα τους ότι κάτι δεν πάει καλά. Κάτι δηλαδή δεν κάνουμε καλά εμείς κάπου η φύση αντιδράει σε όλο αυτό», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η φιλόλογος και διευθύντρια του 2ου Πρότυπου Γυμνασίου Βόλου, Σοφία Κανταράκη. Για τα παιδιά στο Βόλο, σύμφωνα με την κ. Κανταράκη, οι συνέπειες της κακοκαιρίας αποτέλεσαν ένα μεγάλο ερέθισμα εσωτερικής αναμόχλευσης. Ωστόσο αυτό που έχουν παρατηρήσει, όπως τονίζει η κ. Κανταράκη είναι η αύξηση της θερμοκρασίας. «Δεν έχουμε εποχές, δεν έχουμε εναλλαγή από το φθινόπωρο στο χειμώνα από τoν χειμώνα στην άνοιξη», σημειώνει.
«Έχουμε μία αγωνία, μία καχυποψία για τα πάντα. Και κυρίως οι μαθητές για το αύριο», αναφέρει ο Γιώργος Σκολαρίκης, μαθητής στο 2ο Πρότυπο Γυμνάσιο Βόλου ενώ με τη σειρά της η Αναστασία Σκολαρίκη επισημαίνει ότι όσα συνέβησαν λόγω της κακοκαιρίας “Daniel» «ήταν πραγματικά κάτι πολύ πρωτόγνωρο».
«Σίγουρα πρόκειται για ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Κάτι που δεν θα μπορούσε κανείς ποτέ να περιμένει. Ήταν σαν αποκάλυψη», υπογραμμίζει ο μαθητής Σταύρος Τσίντζος.
Όπως αναφέρει η κ. Κανταράκη τα παιδιά επεσήμαναν κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους ότι χρειάζεται καλύτερη διαχείριση στα θέματα προστασίας της πόλης.
Έχουν περάσει σχεδόν τρία χρόνια από τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2021 και οι μνήμες των μαθητών και μαθητριών του Γενικού Λυκείου Ιστιαίας είναι ακόμη νωπές. Οι συμμετέχουσες και συμμετέχοντες από τη Βόρεια Εύβοια έψαξαν να βρουν τις συνέπειες των πυρκαγιών που έπληξαν την περιοχή τον Αύγουστο το 2021 καθώς και των πλημμυρών λόγω της κακοκαιρίας “Daniel” ενώ ξεκίνησαν να εξετάζουν γενικότερα τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» .
«Φοβάμαι ότι η κλιματική αλλαγή θα με υποχρεώσει να ζήσω σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν θα είναι το ίδιο και το περιβάλλον δεν θα είναι πια όμορφο, αλλά σκοτεινό και απειλητικό, αφού πια επηρεάζονται και περιοχές οι οποίες δεν ήταν επιρρεπείς σε πυρκαγιές», επισημαίνει η μαθήτρια του Γενικού Λυκείου Ιστιαίας, Αλεξάνδρα Νικολάου.
Πως άλλαξε η ζωή στη Βόρεια Εύβοια
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η μαθήτρια Κυριακή Βασιλείου η ζωή στην Βόρεια Εύβοια έχει αλλάξει από το 2021. «Είναι διαφορετικό να ξυπνάς κάθε πρωί και από εκεί που βλέπαμε ένα δάσος, το οποίο ήταν γεμάτο ψυχή και πράσινο ξαφνικά να βλέπουμε ένα μαύρο, οπότε αυτομάτως η ψυχολογία μας σίγουρα έχει πέσει και πόσο μάλλον εμένα που όλη μου σχεδόν τη ζωή όσο ζούσα εκεί ήξερα ότι υπήρχε πράσινο και ξαφνικά το να βλέπω μαύρο δεν ξέρω, με επηρέασε πάρα πολύ», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Κυριακή Βασιλείου ωστόσο αυτό που την έχει προβληματίσει ακόμη περισσότερο είναι η μεταβολή στο κλίμα της περιοχής.
«Η ζέστη έχει αυξηθεί πάρα πολύ γιατί το δάσος κράταγε κάποια δροσιά στην περιοχή και τώρα που δεν υπάρχουν δέντρα δεν υπάρχει ούτε σκιά και γενικότερα είναι πιο θερμό το κλίμα. Όταν το 2023 το Σεπτέμβριο έγινε η πλημμύρα επειδή δεν υπήρχαν δέντρα για να συγκρατήσουν τα νερά , όλα ήρθαν από το δάσος στα χωριά που ήταν στο δάσος αλλά και στην Ιστιαία», τονίζει ενώ εκφράζει τους φόβους της για την επιρροή της κλιματικής αλλαγής στις ζωές τους. «Φοβάμαι ότι η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει και άλλο τη ζωή μας, αλλά θέλω γενικότερα να είμαι αισιόδοξη γιατί δεν θέλω να με παίρνει από κάτω και πιστεύω ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι ζούμε εδώ και προσπαθούμε για την περιοχή μας θα τα καταφέρουμε», επισημαίνει ενώ υπογραμμίζει ότι το πρώτο διάστημα ένιωθε συνεχώς άγχος.
«Είναι απαραίτητη η ενίσχυση της κλιματικής αντοχής των κοινοτήτων της Βόρειας Εύβοιας. Σίγουρα χρειάζεται να κηρυχθούν οι εκτάσεις που κάηκαν αναδασωτέες όπως επίσης να υλοποιηθούν αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα και γενικότερα έργα αποκατάστασης, καθώς και να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες σχετικά με την κλιματική αλλαγή, γιατί κάποιοι ακόμα δεν γνωρίζουν πώς έχει επηρεάσει όλο αυτό την περιοχή μας», σημειώνει.
Τον προβληματισμό της και την ανησυχία της για τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία της Βόρειας Εύβοιας αλλά και στο κλίμα εκφράζει από την πλευρά της η μαθήτρια Παναγιώτα Σίμου. «Λίγο καιρό μετά τις πυρκαγιές όμως παρατήρησα να υπάρχουν διάφορες αλλαγές στον καιρό. Δάση στο χωριό μου πλέον δεν υπάρχουν και η ζέστη έχει γίνει ανυπόφορη. Τα λουλούδια και τα φυτά που έβλεπα εξαφανίστηκαν και φοβάμαι, μήπως είναι η σειρά μας», σημειώνει η Παναγιώτα Σίμου.
Πώς έζησαν τις πυρκαγιές του 2021 οι μαθητές της Αττικής
Την εμπειρία τους από τις πυρκαγιές του 2021 στην Αττική μοιράστηκαν επίσης οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου Δημοτικού Αγίου Στεφάνου ερευνώντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη συμβολή της κλιματικής αλλαγής σε αυτές.
Από την πλευρά τους οι μαθητές και μαθήτριες του 5ου Γυμνασίου Καλαμάτας αναφέρθηκαν στις πλημμύρες του 2016 στην περιοχή. «Πιστεύουμε πως αυτές οι πλημμύρες συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη οδηγεί σε αλλαγές στα μοτίβα του καιρού και ενισχύει την ένταση και τη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων. Η καταστροφή του δάσους στο βουνό του Ταΰγετου λόγω της πυρκαγιάς του 2007 και η όλο και αυξανόμενη αστικοποίηση επίσης επιδεινώνουν το πρόβλημα», τόνισαν και σημείωσαν : «Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει τα μοτίβα των καιρικών φαινομένων. Γεγονός που αποτυπώνεται στη διάρκεια και ένταση των βροχοπτώσεων, όπως αυτά δηλώνονται στην πόλη μας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η αποψίλωση του δάσους του Ταϋγέτου και η αστική ανάπτυξη, επηρεάζει την απορροή των υδάτων και αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας».
Έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια από το σεισμό μεγέθους 6,1 της κλίμακας Ρίχτερ στο Αίγιο το 1995 και οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου ΓΕΛ Αιγίου εξακολουθούν να στεγάζονται σε μία “προσωρινή υποδομή” από προκατασκευασμένα λυόμενα. Εξετάζοντας όλα τα δεδομένα οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα διαπίστωσαν ότι η τοποθεσία του σχολικού συγκροτήματος αντιμετωπίζει προβλήματα περιορισμένης προσβασιμότητας. «Το πρόβλημά μας άρχισε το 1995 όταν ένας καταστροφικός σεισμός, έπληξε πολλές πόλεις της περιοχής μας, μια απ’ αυτές ήταν και το Αίγιο και ως συνέπεια αυτού του σεισμού το κτίριό μας έκτοτε, δηλαδή εδώ και 30 χρόνια, στεγάζεται σε λυόμενα, προκατασκευασμένα κτίρια. Τα λυόμενα βρίσκονται σε εκβολές ενός ρέματος και έτσι η κλιματική κρίση προοικονομεί τον κίνδυνο πλημμύρας σε περίπτωση κάποιας βαριάς βροχόπτωσης», επισημαίνει ο μαθητής του 2ου ΓΕΛ Αιγίου, Κωνσταντίνος Τσεκελίδης.
Μαθητές και μαθήτριες της Β’ Λυκείου του 2ου ΓΕΛ Αιγίου ξεκίνησαν να συμμετέχουν σε ένα πολιτιστικό πρόγραμμα που σχετίζεται με τις βιώσιμες πόλεις. Όπως εξηγεί η καθηγήτριά τους, Παρασκευή Μελισσή, στο πλαίσιο του προγράμματος άρχισαν να αναζητούν διάφορα προβλήματα που έχει η πόλη τους και να προτείνουν λύσεις, προβλήματα που , όπως ανέφεραν, σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές και έχουν επηρεάσει τη ζωή τους στο σχολείο. Παράλληλα, οι 4 μαθητές και μαθήτριες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα με αφορμή τον διαγωνισμό Κοινωνικής Καινοτομίας του British Council, την διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα «Climate crisis in the ‘hood’: 5 ιστορίες μαθητών/ριών για την κλιματική κρίση και τις φυσικές καταστροφές στην Ελλάδα» που διοργανώνεται από την ΕΕΠΦ και τον πανελλήνιο-παγκόσμιο περιβαλλοντολογικό διαγωνισμό YRE, διεξήγαγαν καμπάνια με τίτλο “ Από το Μέταλλο στο Χαρτί (Από το 2ο ΓΕΛ Αιγίου στην Χαρτοποιία). Σκοπός της καμπάνιας όπως εξηγούν είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού και η προώθηση της ιδέας τους για την μεταφορά της σχολικής μονάδας του 2ου ΓΕΛ Αιγίου προβάλλοντας ως συγκεκριμένη πρόταση την αξιοποίηση του εργοστασίου της χαρτοποιίας, στο λιμάνι του Αιγίου (και συγκεκριμένα το κομμάτι στο οποίο στεγαζόταν μέχρι το 2021 το ΑΕΙ Φυσικοθεραπείας), για την στέγαση του, έπειτα από τις κατάλληλες ανακαινίσεις.
«Δεν ρίχνουμε το βάρος στις προηγούμενες γενιές. Είναι σαν αλυσιδωτή αντίδραση. Δεν ανησυχούμε για εμάς γιατί εμείς κάποια στιγμή θα φύγουμε από τον πλανήτη και δεν θα ζήσουμε τις χειρότερες μέρες του, αλλά για τις επόμενες γενιές», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο μαθητής Β’ Λυκείου, Δημήτρης Δημητρόπουλος, ενώ η μαθήτρια, Ασημίνα Χάνου τονίζει: «Εφόσον εμείς μπορούμε να το κάνουμε αυτό, 17χρονα παιδιά τότε δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται».
Ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1994 με χειριστή και συντονιστή στην Ελλάδα την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης. Είναι εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας και δικαίωμα συμμετοχής έχουν όλες σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια και Λύκεια) και η Ε’ και ΣΤ’ τάξη του Δημοτικού σχολείου.
Το έτος 2023-2024 συμμετέχουν στο Πρόγραμμα 48 σχολικές μονάδες από όλη τη χώρα, 55 εκπαιδευτικοί και περισσότεροι από 1100 μαθητές και μαθήτριες. Η εκδήλωση “«Climate Crisis in the “Hood” συνδιοργανώθηκε από την ΕΕΠΦ σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας.