Κοιτάζω τις φωτογραφίες από την σύλληψη του Σαμ Σέπαρντ. Στα 72 του, πρόσωπο στραπατσαρισμένο, μάτια βαθουλωμένα, βλέμμα απλανές. Λίγη ώρα πριν οδηγούσε μεθυσμένος στους δρόμους της Σάντα Φε. Στις εικόνες μοιάζει εντελώς αγνώριστος.
Δεν θυμίζει σε τίποτε τον γοητευτικό ηθοποιό που γνώρισαν όλοι όσοι δεν τον ήξεραν ήδη ως σπουδαίο συγγραφέα. Κοίτα να δεις, είπα μέσα μου. Να έχεις πάρει το Πούλιντζερ για τα διηγήματά σου, να έχει γράψει (και πρωταγωνιστήσει στο σινεμά, πλάι στην Κιμ Μπάσινγκερ) το "Τρελός για έρωτα", και στα 72 σου να μοιάζεις τόσο κουρελιασμένος. Λυπήθηκα. Όπως λυπήθηκα και για τον Τζόναθαν Ρις Μέγιερς όταν είδα τις περιβόητες φωτογραφίες του την περασμένη εβδομάδα. Τόσο καλός ηθοποιός. Να έχεις ερμηνεύσει τόσο παθιασμένα τον Ερρίκο στο τηλεοπτικό "Tudors", να έχεις κλέψει την παράσταση στο Match Point, την τελευταία σπουδαία ταινία του Γούντι Άλεν, να είσαι τόσο νέος και τόσο όμορφος, και την ίδια στιγμή να δείχνεις τόσο γέρος και κουρασμένος. Με το μπουκάλι της βότκας στο χέρι, με ρούχα βρώμικα, σκισμένα. Ένας barfly των αχανών λεωφόρων. Αλκοολικός, λέει. Και με μιαν απόπειρα αυτοκτονίας στο ενεργητικό του. Μια σκιά.
Θυμήθηκα τον τελευταίο πραγματικό hellraiser της κομούνας των διασήμων. Εκεί, στα μέσα των '90ς, δεν πέρναγε βδομάδα που να μην διαβάσεις για τα κατορθώματα του Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ. Όλο έλεγες, αυτός θα πεθάνει όπου να 'ναι. Τελικά ήταν η φυλακή που τον έσωσε απ' τον εαυτό του. Σήμερα δείχνει σαν γιάπις, είναι φρέσκος-φρέσκος, και παίζει τον Iron Man. Έχει πλάκα να πεθαίνεις όταν είσαι νέος. Καθώς γερνάς, σημασία έχει να ζεις. Για την ώρα δεν έχει κυλήσει πάλι στα σκατά, όπως ο Σέπαρντ.
Κάποτε, ήταν και λίγο της μοδός. Στους λόφους του Χόλιγουντ, κακό παιδί ήσουν όταν έπινες. Ο Γουίλιαμ Χόλντεν ήταν ο πρώτος celebrity μπεκρής. Δεκαετία του πενήντα, Αμερική, το φάντασμα της ατομικής βόμβας βυθίζει χιλιάδες οικογενειάρχες σε καταφύγια στους κήπους τους, ο Μακ Κάρθι να κυνηγάει φαντάσματα και να φτιάχνει λίστες. Και ο Χόλντεν να τσαλακώνει την εικόνα του. Κόκκινα μάτια να οδηγούν μια Πόρσε στην Σάνσετ Μπούλεβαρντ. Ένα ταξίδι στο βάθος της μποτίλιας. Έπειτα προστέθηκε ο Μόντι Κλίφτ. Λατρεμένος των γυναικών, αλλά gay στην πραγματικότητα, ξορκίζει τα φαντάσματα σε θάλασσες από μπέρμπον. Στραπατσάρει το πρόσωπό του μεθυσμένος σε τροχαίο, δεν αναρρώνει ποτέ από την παραμόρφωση, το άστρο του βυθίζεται στα χάπια και στην μορφίνη. Τέλη της δεκαετίας του πενήντα καταφθάνει στο Λος Άντζελες και ο Ρίτσαρντ Μπάρτον, και η ετικέτα του "κακού παιδιού" γίνεται συνώνυμο της κατάχρησης. Ο άνθρωπος που επί είκοσι χρόνια έπινε δύο μπουκάλια ουίσκι την ημέρα, χίμηξε στα χρηστά ήθη του american dream και μαζί με τον Πίτερ Ο' Τουλ, τον Πίτερ Φιντς, τον Όλιβερ Ριντ και τον Ρίτσαρντ Χάρρις, συνέστησε τους notorious bastards της Γης της Επαγγελίας. Από χωριά ανθρακωρύχων της βόρειας Αγγλίας όλοι τους, παιδιά μέθυσων γονέων, που είχαν ζήσει την φτώχεια με το κουτάλι και είχαν γίνει ηθοποιοί επειδή λάτρευαν το θέατρο του Σαίξπηρ, κατέληξαν να περιφέρονται με πανάκριβα κοστούμια κάτω από τους φοίνικες των ηλιόλουστων καλιφορνέζικων δρόμων, τρεκλίζοντας μεθυσμένοι δημόσια, προσελκύοντας σμήνη από παπαράτσι, και δημιουργώντας τον μύθο των "απροσάρμοστων", των "αταίριαστων". Το ταλέντο τους έσταζε κι αυτό έξω απ' το ποτήρι, όπως θα χυνόταν ένα drink. Κάπου απ' το '70 και μετά, οι περισσότεροι από δαύτους ήταν ξοφλημένοι. Έπαιζαν σε b-movies, φτηνιάρικα θρίλερ, οτιδήποτε αρκεί να τους απέφερε τα χρήματα που χρειάζονταν για να συντηρήσουν ένα γιοτ, δύο βίλες, τρεις πρώην συζύγους.
Με τα χρόνια, η αίρεση των "κακών παιδιών" ξεθώριασε. Η ζωή άλλαξε, ως και τα τσιγάρα εξαφανίστηκαν απ' τις ταινίες. Σήμερα το να περιφέρεις σε κοινή θέα ένα είδος μυθικής κραιπάλης, δεν χτίζει ακριβώς θρύλο, αλλά προκαλεί μάλλον μια μορφή συμπόνιας. Ναι, μπορεί ακόμη να σου εξασφαλίσει ένα ταμπλόιντ πρωτοσέλιδο. Αλλά δεν φτιάχνει σκοτεινή φήμη. Αντιθέτως, αφαιρεί από την όποια σκοτεινή φήμη, επειδή προσδίδει λύπη. Στην εποχή του politically correct, η έκθεση του τσαλακώματος φαντάζει ξεπερασμένη, θλιβερή. Κανείς δεν γουστάρει πολύ τους παρίες, όσο αυθεντικοί κι αν είναι. Η πιο ασφυκτική δικτατορία των καιρών είναι το να είσαι υγιής. Έτοιμος να ανταπεξέλθεις. Σωστός επαγγελματίας. Οποιοδήποτε ίχνος αλητείας εξανεμίζεται στον στρόβιλο ενός παλιομοδίτικου συστήματος αξιών. Τώρα όλα είναι βιομηχανία. Όσοι διάσημοι drinkers υπάρχουν, κρύβουν το πάθος τους με την ίδια απεγνωσμένη ανάγκη που ο Ροκ Χάτσον και ο Μοντγκόμερι Κλιφτ έκρυβαν την ομοφυλοφιλία τους. Ταυτόχρονα όμως, όλη αυτή η αγιοποίηση που έχει παγιωθεί, έχει αφαιρέσει την γοητεία από τον μύθο. Διότι, όπως και να το κάνουμε, οι εκτροπές των διασήμων θεμελίωσαν ένα βασικό μέρος αυτού που ονομάζουμε σήμερα ποπ κουλτούρα. Λόγου χάρη, εάν λατρεύεις τους Rolling Stones, σίγουρα θα πέθαινες να διαβάσεις την αυτοβιογραφία του Κιθ Ρίτσαρνς που είναι ένα long walk on the wild side. Εάν σου άρεσε ο Έλβις, σίγουρα θα σε κέντριζε το έπος της παρακμής του στις καπνισμένες σάλες των καζίνο του Λας Βέγκας. Η σκοτεινή πλευρά, το τσαλάκωμα, είχαν κάτι το πηγαίο, το αληθινό, κόντρα στις πλαστικοποιημένες συσκευασίες που μας σέρβιρε η φάμπρικα του θεάματος. Τι σήμαινε Lucy in the sky with diamonds; Γιατί συνελήφθη ο Ρόμπερτ Μίτσαμ το 1956 και ποιος προσπάθησε να το κρατήσει μυστικό; Τι βρέθηκε στον οργανισμό του Κιθ Μουν κατά τη νεκροψία του θανάτου του; Ποια ήταν τα τελευταία λόγια του Τζιμ Μόρισον; Όσο τραγικό, pathetic, μάταιο κι αν ήταν πάντα για ένα ίνδαλμα το να αυτοκαταστρέφεται αργά-αργά μπροστά στα μάτια του κοινού, η όλη φάση είχε κάτι από την μαγεία των καταραμένων ποιητών. Ναι, αποτελούσε κάκιστο παράδειγμα. Ωστόσο μάγευε την κοινή γνώμη.
Χθες είδα την φωτογραφία του Σέπαρντ. Την περασμένη εβδομάδα τις φωτογραφίες του Τζόναθαν Ρις Μέγιερς. Ύστερα θυμήθηκα τον Γουίλιαμ Χόλντεν, που ήταν ο πρώτος celebrity μπεκρής. Η γέφυρα του ποταμού Κβάι. Ένας άντρας σαν από πέτρα. Τριάντα χρόνια μετά, ξεχασμένος και σχεδόν ασήμαντος, εξακολουθούσε να πίνει. Αυτή η γοητευτική φιγούρα, το σύμβολο της δεκαετίας του πενήντα, ο ακριβοπληρωμένος ζεν-πρεμιέ, ο σπουδαίος ηθοποιός είχε γίνει ένα φάντασμα στο λυκόφως. Μια νύχτα στο μπάνγκαλοου όπου ζούσε. Πιωμένος. Μόνος. Σκόνταψε στο τραπέζι του καθιστικού του. Έπεσε χάμω. Πέθανε. Λιγότερη δόξα δεν μπορούσε να χωρέσει σε τόσο δοξασμένη ζωή.