Δες το από την ανάποδη. Φαντάσου τον Αλέξη Τσίπρα να εμφανιζόταν χθες με διαφορετικό ενδυματολογικό κώδικα, φαντάσου τον να ορκίζεται σε κάτι το οποίο δεν πιστεύει.
Αυτομάτως θα σου ερχόταν στο νου η ρήση ότι «η εξουσία όλα τα αλέθει» (Τσόμσκι) ή το απλούστερο λαϊκό ρητό που λέει πως στην Ελλάδα «ξεχνάς ποιος ήσουν πολύ γρήγορα». Όχι, δεν το εξέλαβα καν ως συμβολισμό: η άρνηση του νέου πρωθυπουργού να ορκιστεί στο Ευαγγέλιο ήταν μια βαθύτατα συνειδητή επιλογή που μου δείχνει πόσο γοητευτικό είναι το δικαίωμα στην διαφορετικότητα. Και όταν αυτό το δικαίωμα συνδέεται άμεσα με την κορυφή του κατεστημένου, υπό το πρίσμα της έκφρασης του ίδιου του καθεστώτος, σου δίνεται η εντύπωση ότι ξαφνικά αυτή η χώρα προχώρησε χρόνια μπροστά, ένας άλλος αέρας την χτυπάει ξαφνικά.
Το αν θα φορέσεις γραβάτα ή όχι και το αν θα ορκιστείς στο Θεό ή σε κάτι δικό σου που είναι τόσο ισχυρό όσο σε άλλους είναι ο θεός, δεν αποτελεί σημάδι ότι μια κυβέρνηση θα πετύχει. Σηματοδοτεί όμως το είδος της αύρας που εκπέμπουν οι καιροί μας, το γεγονός ότι οι αναμετρήσεις δεν είναι με τα σύμβολα αλλά με τις ίδιες μας τις αλήθειες. Άκουγα πολλούς χθες να διαμαρτύρονται για τις πρώτες κινήσεις του Τσίπρα, να ειρωνεύονται τον τρόπο με τον οποίο έκανε το μπάσιμό του ως πρωθυπουργός. Για το ότι αρνήθηκε να ορκιστεί στο Θεό, για το ότι δεν φορούσε γραβάτα, για το ότι απόθεσε λουλούδια στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Μπάστα, ήθελα να τους πω. Είδαμε και όλους εκείνους που φορούσαν γραβάτα, είδαμε όσους ξέχασαν τους δικούς τους νεκρούς, είδαμε όσους έβαλαν το χέρι τους πάνω σε Ευαγγέλια και ύστερα κατέφυγαν στους θώκους τους προβαίνοντας σε όλα τα είδη αθέτησης όρκου. Δεν γίνεται τέτοια ζητήματα να μας απασχολούν σοβαρά. Εάν μας έχει διδάξει κάτι η εποχή μας είναι ότι η επιτυχία σε όλους τους χώρους (πόσο μάλλον στην πολιτική) κρίνεται με βάση την βαθύτερη συνέπεια απέναντι στον εαυτό σου. Και τούτη η συνέπεια καλλιεργείται σιγά-σιγά, ξεκινώντας από τα μικρά και καταλήγοντας στα μεγάλα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα πεδία στα οποία θα δοκιμαστεί το θάρρος του νέου πρωθυπουργού είναι πολλά και απαιτητικά. Το κυριότερο είναι φυσικά η απόφασή του να συγκρουστεί με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Το αν η διαφαινόμενη πρόθεσή του να δώσει τη μάχη μέχρις εσχάτων θα αποδώσει είναι κάτι που μένει να κριθεί τους επόμενους μήνες. Ένα άλλο πεδίο επίσης είναι η συνεργασία του με τον Πάνο Καμμένο. Πολλοί απορούν πώς είναι δυνατόν ο αρχηγός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς –ο ανανεωτικός ηγέτης που έχει δηλώσει ότι θέλει να αλλάξει την Ευρώπη– μπορεί να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με έναν ακραιφνή εκπρόσωπο της εθνικιστικής Δεξιάς του οποίου η ατζέντα είναι εκ διαμέτρου διαφορετική σε ένα σωρό βασικά θέματα. Κι αυτό θα κριθεί από τον χρόνο. Ωστόσο υπάρχει και ένα τρίτο πεδίο. Η σύγκρουση με ένα φθαρμένο κατεστημένο, το οποίο μοιάζει παγιωμένο από στερεότυπα, σκουριασμένο μέχρι εκεί που δεν παίρνει, καταφαγωμένο από αγκυλώσεις, ψευτο-προκαταλήψεις και εμμονές. Οι πρώτες είκοσι τέσσερις ώρες του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία φανερώνουν την διάθεσή του να υποσκάψει την αρχαία σκουριά, να την χτυπήσει στην καρδιά της και να προσδώσει στην αφήγηση του πολιτικού σκηνικού μια νέα οπτική ρεαλισμού: αυτός είμαι, αυτή είναι η υπογραφή μου, αυτός είναι ο όρκος μου, αυτός είναι ο πρόλογος του δικού μου βιβλίου. Δεν υπάρχει τίποτε πιο θαυμαστό από το να δηλώνεις τι είσαι, έλεγε ο Χατζιδάκις. Δεν υπάρχει τίποτε πιο θαυμαστό –θα συμπληρώναμε εμείς– από το να μην φοβάται την διαφοροποίηση. Είναι ένα ωραίο πρώτο βήμα…
Όλα αυτά με φέρνουν σαράντα οκτώ ώρες πίσω. Σκέφτομαι πώς έφτασε ο ΣΥΡΙΖΑ να διαλύσει τον δικομματισμό, πράγματα τα οποία έγραφα από την περασμένη βδομάδα. Δεν έχω πια την παραμικρή αμφιβολία. Ο ελληνικός λαός κουράστηκε να δίνει χωρίς αντίκρισμα. Κουράστηκε να φοβάται, να εκβιάζεται, να προπηλακίζεται λεκτικώς. Όχι, η πλειοψηφία του κόσμου δεν ασπάστηκε την αφήγηση της αριστεράς. Το καντήλι των ιδεών στέρεψε, μοιάζει να στραγγίχτηκε εντελώς από την ανάγκη της επιβίωσης. Εάν ασπάστηκε κάτι ο κόσμος αυτό είναι η αφήγηση ενός άλλου πολιτισμού, που ξεκινάει από την κοινωνία και φτάνει μέχρι την πολιτική, ή ξεκινάει από την πολιτική και φτάνει μέχρι την κοινωνία. Ασπάστηκε την ελπίδα ότι μπορεί να ανατείλει ένα νέο είδος εξουσίας απαλλαγμένο από το μικρόβιο του άκρατου ναρκισσισμού και της ψευδούς συνείδησης που στήνει το θρόνο της στα ερείπια των κρίσεων. Ο Τσίπρας δεν ψηφίστηκε από αριστερούς, κεντρώους και δεξιούς που είδαν στο πρόσωπό του τον τιμωρό της Μέρκελ και της άσπλαχνης Ευρώπης που μας καταδυναστεύει. Ψηφίστηκε από ανθρώπους που, ενώ έχουν και άλλα να χάσουν από όσα έχουν χάσει ήδη, είδαν στο πρόσωπό του ότι κάτι καινούργιο μπορεί να συντελεστεί από τα θεμέλια τούτης της χώρας. Μια πιο ανθρώπινη μορφή εξουσίας. Πιο απλή, πιο άμεση. Λιγότερο φανφαρόνικη, λιγότερο επιτηδευμένη. Ψηφοφόροι από όλους τους χώρους του δίνουν σήμερα αυτή την ευκαιρία, κουρασμένοι από μηχανισμούς που επί σαράντα χρόνια επικαλούνται τον Έλληνα πολίτη για να τον στραγγίξουν. Το αν θα καταφέρει να ανταποκριθεί ο νέος πρωθυπουργός θα το δείξει κι αυτό ο χρόνος. Όμως το ζητούμενο δεν είναι το αν θα αποδειχθεί ο Τσάβες της Ευρώπης. Το αληθινό στοίχημα είναι να ηγηθεί ενός νέου πολιτισμού που θα δώσει πράγματι έναν καινούργιο αέρα στην χώρα. Ενός νέου πολιτισμού που θα σηματοδοτήσει μια αλλαγή πλεύσης από το αρτηριοσκληρωτικό, το κακοφορμισμένο και –γιατί όχι;– το προβλέψιμο.